#ժողովրդավարութիւն

#ժողովրդավարութիւն #քաղաքականութիւն

բնօրինակ սփիւռքում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)

ու նորմալ ա որ մենք հետ ենք։ ո՞րտեղից պէտք ա առաջ անցած լինէինք։ հեքիաթ կը լինէր եթէ հետ չլինէինք։

պէտք ա նշել, որ էստոնիան սովետում մերգելեան չունէր, բայց անկախանալուց յետոյ արագ դարձաւ առաջադէմ տտ երկիր։

բայց էստոնիան ապրել ա պլանային տնտեսութեան վիճակում 45 տարի, իսկ հայաստանը՝ 70։

չինաստանն էլ, ուր իննսունականներին արագ զարգանում էին տտ (եւ ոչ միայն) ընկերութիւնները, արդէն քսան տարի ա անցել էր շուկայի, իսկ պլանն իրենց մօտ էդքան երկար չի տեւել՝ մի 20-30 տարի փորձեցին, տեսան չի լինում՝ անցան շուկայի։

էստոնիայի մարդիկ այլ մարդիկ էին՝ ընդհանուր առմամբ իրենց մտքով չէր անցնում ընտրութիւններ կեղծել, ինչպէս անցնում էր մարդկանց մտքով՝ ուկրաինայում։

իսկ մենք չգիտէինք ինչ անել եղած գերժամանակակից ռոբոտների գործարանի հետ, երբ «ասուսը» աւտոտնակ էր լոկ։ եւ չէինք էլ կարող իմանալ, նոյնիսկ եթէ այլ ճնշող հանգամանքներ չլինէին, ինչպէս պատերազմն ու շրջափակումը։

կուլտուրա չկար, կապեր չկային, սովորոյթներ չկային, միջավայր չկար։

մասնագէտներ կը սովորեցնէինք, աշխատելու, գործ անելու ձեւը չգիտէինք, ոչ մէկ էլ չկար ումից սովորէինք։

սա գրում եմ, որովհետեւ զարմացողները շատ են՝ իաչպէ՞ս տէնց եղաւ։ իսկ ուրիշ ո՞նց կարող էր լինել։

ու տէնց։

#էստոնիա #ուկրաինա #հայաստան #զարգացում #ժողովրդավարութիւն

բնօրինակ սփիւռքում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)

գրեթէ ամէն անգամ «էլիտար նորակառոյցներ» տեսնելիս, մտածում եմ՝ «ինչո՞ւ»։ ո՞նց եղաւ դա։

դիսքլէյմերոտ՝ նման բաներ ինձ շատ բարդ ա գրել, որովհետեւ ես ուզում եմ տպաւորութիւն չստեղծուի, թէ փորձում եմ «լաւը» երեւալ։

չէ, ընդհանուր առմամբ հասկանում եմ, որ էնպիսի քաղաքական իրավիճակ էր, որ էն մարդկանց ձեռքում էր իշխանութիւնն ու փողը, որ նման բաներ էին ուզում կառուցել, դա էր իրենց աչքը, ոգին շոյում, էդպէս էին իրենց լաւը զգում, որ էն մարդկանց ձեռքում էր փողը, որ չեն ուզել լաւ ճարտարապետներին վճարել, կամ չեն կարեւորել, կամ չեն հաւանել լաւ ճարտարապետների գործերը, կամ ախպերական ճարտարապետ են գտել, իսկ իրենց ախպերականն էլ, նման բան պիտի գծէր։

պարզ ա որ արեւմուտքում էլ կան ահաւոր շէնքեր, ու ես դրանք տեսել եմ՝ մինի գագիկ ծառուկեանների տներն օրինակ, ու այնտեղ չկայ մարմին, որ ըստ ճաշակի ա զտում կամ շին․ թոյլտւութիւն տալիս՝ կարող են պարտադրել յարկայնութիւն, կամ ծառերի քանակ, կամ կայանատեղ, կարող են երբեմն պարտադրել որոշակի դիզայն կոդ՝ ցուցանակի տառատեսակ եւ գոյներ, բայց ընդհանուր առմամբ ոչ մէկ ճաշակի հարցերի մէջ չի խորանում՝ քո շէնքն ա, ոնց ուզում ես սարքի։

ու նման վիճակ ա հետխորհրդային տարածքում՝ աւելի ճիշտ՝ հետ խսհմ֊եան, աւելի ճիշտ՝ հետխսհմեան հանած մերձբալտեան պետութիւնները։ նախկին սոց․ ճամբարի երկրներում որպէս կանոն նման աղէտալի (չեմ կարողանում խուսափել գնահատականից) վիճակ չի։ իրենց մօտ էլ մտաւորականները չեն դարձել արագ հարստացող շերտ՝ դէպի շուկայ անցումի ժամանակ։ իրենց մօտ էլ շատ մարդ իրենց մոլորուած էր զգում, եւ անցումը ցաւոտ ա եղել։

բայց իրենց մօտ այդպիսի ահաւոր շէնքեր այս քանակով չեն կառուցուել։ ու իրենց մօտ, որպէս կանոն պատմութիւնը յարգուած ա, սիրուած ա ու փայփայւում ա։

մասամբ դա ժողովրդավարական համակարգերի յաջողութիւնից էր, բայց էսօր, երբ եւս մի անգամ մտածեցի՝ «ինչո՞ւ»՝ մտքովս անցաւ, որ ըստ երեւոյթին, չնայած սովետը, ինչպէս եւ բոլոր կայսրութիւնները՝ կրթում էր՝ եւ շնորհակալութիւն այդ համար, այնուամենայնիւ, այնքան էլ արդիւնաւէտ չէր կրթել, չէր զարգացրել։

արեւելեան եւրոպայի երկրներում մարդիկ սովետական կարգերից ազատուելու պահին՝ աւելի կիրթ էին, աւելի զարգացած ճաշակ ունէին։ ընդհանուր առմամբ։ եւ ընդհանուր առմամբ՝ արեւմուտքն անհամեմատ աւելի յաջողակ էր մարդու կրթութեան ու զարգացման գործում։

ու դա, օրինակ, արտայայտւում ա նրա մէջ, որ լինի սանտեխնիկ, թէ դասախօս՝ ընդհանուր առմամբ իրենք լսում էին նոյն փինք ֆլոյդը, բայց դասախօսն աւելի շատ գիրք էր կարդացել։

այնպէս որ ով էլ դառնար այն գործարարը, որ յետոյ կը պատուիրէր շէնք՝ նա աւելի հակուած էր լինելու գտնել լաւ ճարտարապետ, եւ աւելի հակուած էր եղել կառուցել էնպիսի բան, որը իր զաւակները կամ թոռները չեն ուզի քանդել, զի ամաչում են, կամ զգում են, որ դա պէտք չի։

հետաքրքիր ա նաեւ, որ այն երկրներում, ուր ժողովրդավարութեան աւելի կայուն սովորոյթ կար՝ նոյնպէս ընդհանուր առմամբ կապիտալը հակուած էր հետխսհմեան ահաւորութիւններ չկառուցել։ դա՝ որպէս փաստարկ նրանց, որ սարսափում են ժողովրդավարութիւնից, ժողովուրդը՝ լռելեայն ահաւոր եւ դեբիլ համարելով։ սա՝ այլ թեմա կարճ շեղում էր։

#քաղաքականութիւն #ճարտարապետութիւն #քաղաք #ճաշակ #սովետ #սովէտ #ժողովրդավարութիւն #խսհմ #արեւմուտք

բնօրինակ սփիւռքում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)

ի դէպ՝ #ֆանթու֊ից #ջենթու֊ի անցումի մասին։

դա լրիւ քաղաքական պատմութիւն ա։ նախապատմութիւն՝ ֆանթուն հէնց դանիել ռոբինսի անձնական նախագիծն ա՝ նա այնտեղի դիկտատորն ա։ այսպէս ստացուեց, որովհետեւ երբ նա մի տարով լքեց իմ պաշտօնը իր հիմնած ջենթու համայնքում, իսկ յետոյ հետ եկաւ որպէս շարքային անդամ, իր մտքերը շատ չէին ընդունում, ու նա հիմնեց իր նախագիծը՝ ֆանթու֊ն, որում այդ մտայղացումներն իրականացրել էր։

ես դրանք հաւանում էի, ու ոգեշնչուած փոխուել էի ու 2011֊ից ֆանթու եմ քշել, վայելում էի հաւէս լուծումները, ու մերւում թերութիւնների հետ։

ու ինձ ոչ թէ համայնքի փոքր լինելը կամ փորթըջ ծառի խնդիրներն են դրդել վերադառնալ ջենթու։

ինձ ստիպել ա ժողովրդավարութեան բացակայութիւնը։ ես զգացի ինչ լաւ ա երբ ունես լաւ դիկտատոր, ու զգացի ինչ վատ ա երբ ունես ցանկացած դիկտատոր։

օրինակ, էսօր դռոբինսը որոշել ա որ ֆանթու֊ի չաթը պիտի լքի այառսի֊ն ու գնայ դիսքորդ։ մի պահ այառսի֊ի մարդիկ պակասեցին, բայց ֆրինոդի չաթը զուգահեռ դիսքորդին աշխատում էր։ այնտեղ մարդիկ էին գալիս, ու խօսակցութիւններ լինում։ դիկտատորին դա պէտք չէր՝ նա ուզում էր կենտրոնացնել ամէնը դիսքորդում։

իսկ ես չեմ հասկանում ինչի ազատ օհ֊ի քննարկումների համար պէտք ա ունենալ փակ կլիենտ, որը կպնում ա փակ սերուերի։

այլ, աւելի ժողովրդավար նախագծերում, եթէ մարդիկ կան որ սիրում են դիսքորդ՝ դա յարգում են, ու օրինակ փայն64֊ն ունի հայելային սենեակներ՝ տելեգրամում, դիսքորդում, մատրիքսում ու այառսի֊ում։

ու տէնց, ամենակարեւոր պատճառը անցման սա ա՝ #ժողովրդավարութիւն

բնօրինակ սփիւռքում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)

մի քանի անկապ միտք՝ #բելառուս ֊ից։

էն որ ռեժիմին նուիրուած լրագրողները զանգուածային լքում են՝ հետաքրքիր ա նրանով, որ բաւական վստահ են, որ այլ գործ կը գտնեն ու առանձնապէս չեն տուժի։ ու դա առողջ վիճակի մասին ա։

օրինակ՝ մեր «նախկինների» պաշտօնեաները, եւ իրենք հէնց, ստիպուած կառչած էին աթոռներին, զի չէին իմանում՝ էլ ի՞նչ անել կեանքերի հետ, եւ ո՞ւմ են իրենք պէտք՝ եթէ իրենց էդ գործը չլինի։ ի տարբերութիւն՝ էսօրուայ պաշտօնեաները հանգիստ հրաժարական են տալիս, կամ կառչած չեն՝ աւելի հանգիստ կեանք կունենան պետական համակարգից դուրս, ու էսօր աւելի շատ հակուած են օգտակար լինել՝ եւ այդ պատճառով են կառավարման համակարգում, քան վայելում են։ (բարեւ, @{ssinanyan@spyurk.am; ssinanyan@spyurk.am})

ու վերջապէս՝ «հների» ընկալման մէջ չի տեղաւորւում #ժողովրդավարութիւն, իրենք չեն հասկանում դա որն ա։ ու ընկալում են, եւ ուզում են՝ բոլորն ընկալեն յեղափոխութիւնը ոչ թէ որպէս ժողովրդավարական գործընթաց, այլ որպէս մի աւտոկրատիա՝ միւսով փոխելը։ նմանապէս՝ չեն հասկանում ժողովրդավարութիւնը որն ա տաքսիստները որոշ շերտերը, որ այնպէս էլ սպասում էին՝ որ մի աւտոկրատիայի փոխարէն կը լինի միւսն՝ «աւելի լաւը»։ (այստեղ կրկին ուզում եմ յղել նրան, որ մեր սահմանադրութիւնը բաւական ժողովրդավարական չեմ համարում)։

սերժի եւ ընկերների համար յեղափոխութիւնն անհասկանալի ա, եւ իրենք այն բացատրում են նրանով, որ կեանքի մակարդակը, հնա֊ն ցածր են, իրենք այդ խնդիրները չեն կարողացել լուծել, բայց եւ՝ նոր իշխանութիւնը չի կարող, կամ չի կարողանայ՝ եւ այդ պատճառով իրենք համարում են կատարուածը անարդար։

ու հիմա, յուսամ, կը տեսնեն, որ բելառուսում, որ հնա֊ն աւելի բարձր էր, ուր կեանքն աւելի թեթեւ էր, միեւնոյն ա մարդիկ համաձայն չեն ընդմիշտ աւտոկրատ ունենալ։

https://www.youtube.com/watch?v=gJaWxqw4wMo

#յեղափոխութիւն #քաղաքականութիւն #հայաստան #հայք #աւտոկրատիա #ազատութիւն

բնօրինակ սփիւռքում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)

նրանք, որ ձգտում են դիկտատուրայի, մոնարքիայի, իրականում դիկտատուրա չեն ուզում։

իրենք ուզում են էն դիկտատուրան ուր իրենց համար գրաւիչ վիճակն ա թելադրւում, եւ մնացածը՝ դատապարտւում ա։

իրենք յաճախ ասում են, որ ժողովրդավարութիւն չկայ՝ ընդամէնը այդ բրենդի տակ մատուցւում ա այն ամէնը, ինչից իրենք վախենում են։

իսկ գուցէ իրականում գիտակցում են, որ ժողովրդավարութեան դէպքում՝ իրենք ներկայացուած կը լինէին, բայց երեւի թէ գիտակցում են, որ բաւական համախոհ չէին ունենայ, որ իրենց քաղաքական օրակարգը պարտադրուած լինի՝ զի կան շատ այլ շերտերի ներկայացուցիչներ՝ իրենց պահանջներով եւ շահերով։

ու իսկապէս՝ սովորաբար դիկտատուրան չի լինում ազատական՝ այն վաճառում ա հէնց հետադէմ, կոնսերուատիւ, «աւանդական» արժէքները, որոնք եւ պատրաստ են առնել նրանք, որ դիկտատուրա էին ուզում։ դիկտատուրան, ընդհանուր առմամբ՝ այլ բան վաճառելու չունի էլ, ու էդ մարդիկ չեն գիտակցում, ինչքան էժան են իրենք իրենց վաճառել նուիրուելով վարչակարգին։

#ժողովրդավարութիւն #մոնարքիա #դիկտատուրա #ազատութիւն #հանրութիւն

բնօրինակ սփիւռքում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)

հետաքրքիր ա, ոնց կը բաշխուեն թարմփ֊բայդեն ձայները։

օրինակ՝ թրամփը շատ շատերին հիասթափեցրել ա։ ասում էր՝ հէնց գամ՝ սա կանեմ, նա կանեմ՝ ու ակնյայտ էր, որ ամն֊ի հաւասարակշռուած համակարգի պարագայում, շատ բան չի կարողանայ անել։ հետեւաբար, պէտք ա որ լինեն լիքը հիասթափուածներ, ով կասեն, թէ բան չի փոխուել, ընդամէնը նիկոլը սերժով օբաման թրամփով ա փոխուել։ ու հարց ա՝ ի՞նչ են անելու ձայների հետ այդ հիասթափուածները՝ քուէարկելո՞ւ են, տալու են դեմոկրատների՞ն, թէ՞ թրամփին։ կամ արդե՞օք շատ են իրենք։

#ընտրութիւններ #ժողովրդավարութիւն #ամն #հանրութիւն

բնօրինակ սփիւռքում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)