2021-06-17-3913289

https://www.youtube.com/watch?v=fGC5jPIXD3I

ապրի թաթուլը որ մարիային կանչել ա, բայց իրան չէր լսում։

ու իսկապէս այնպէս չի որ նիկոլը պատրաստակամութիւն չէր յայտնում հարցը լուծելու։ եւ իսկապէս, այնպէս չէ որ «արցախը հայաստան է եւ վերջ»֊ը լուծելուն խանգարում էր։ նա չէր ասում՝ աղդամը հայաստան է եւ վերջ, չէ՞։ բայց եւ ակնյայտ էր որ նա չի կարող համաձայնել այն թղթի հետ որ դէմ տուել են։ ու շնորհակալութիւն սերժին այդ արտահոսքի համար։

ու կրկին ու կրկին ես ուզում եմ շեշտել մի բան։ ժողովրդավար ղեկավարը պէտք ա անի այն, ինչ իրանից սպասում ա, ակնկալում ա, ինչի համար իրան վստահել ա ժողովուրդը։

ու ժողովուրդը չէր վստահել իշխանութիւն նիկոլին այն զիջումների գնալու համար, որոնց չգնալու համար այսօր մտաւորականութեան զգալի մասն իրան մեղադրում ա։

կրկին՝ ես չեմ ասում որ իր բոլոր, կամ այս կամ այն ընտրութեան հետ համաձայն եմ։ ես երբեմն համաձայն չեմ, հիմնականում՝ չգիտեմ որն էր լաւ լուծումը։ շատ բարդ հարցեր են։

բայց ինձ համար ակնյայտ ա, որ շատ մարդիկ նոյնիսկ այսօր այդքան էլ համաձայն չէին պատերազմը կանգնեցնելու հետ։ ու իմ տպաւորութեամբ փոքրամասնութիւնն ա որ մեղադրում ա նիկոլին այն շուտ չկանգնեցնելու մէջ։ արդե՞օք դա հնարաւոր էր հարցը թողնենք մի կողմ՝ դա բարդ հարց ա։

իսկ «ոչմիթիզականը» ժողովրդի մեծամասնութիւնը չէր, երեւի։ զգալի մասը հասկանում էր որ լաւ ա հարցը փակել, ու զգալի մասը հասկանում էր որ զիջումներ պէտք են։ բայց էն պայմաններին որ առաջարկուել են, այսպէս փափուկ ձեւակերպեմ՝ ոչ մէկ համաձայն չէր լինի։ ու բնական ա որ այդ ժողովրդի ընտրած մարդն էլ համաձայն չէր լինի։

իհարկէ ես շատ կուզէի այս հարցը 20-25 տարի առաջ փակած լինէին։ բայց դա կրկին հնարաւոր չէր, զի փաստացի ժողովրդավարական վիճակ էր՝ կային տարբեր ուժեր տարբեր օրակարգերով։ եւ այդ լուծումը, որի շանսերը կային, որն այնպէս չէ որ պարտադիր կը ստացուէր, որը գուցէ արդէն ուշացած էր, բայց այդ լուծումը չստացուեց այն պատճառով, որ դրան դիմադրող ուժեր կային։ իսկ այդ ուժերն ունէին իրենց աջակիցներին ժողովրդի մէջ։ այնպէս չէ որ լրիւ ժողովրդից կտրուած մարդիկ էին։

ընդհանուր առմամբ նոյնիսկ աւտոկրատիաներում չի լինում էն, ինչին ժողովուրդը շատ շատ դէմ ա։

կրկին՝ ես չեմ ասում որ շատ որոշումներ ճիշտ էին։ գուցէ կարելի էր աւելի քիչ վախենալ պն֊ն բզբզելուց ու փաթչ անելուց։ գուցէ։ ես չգիտեմ։ գուցէ մարտական գործողութիւնների ընթացքում քաղաքական իշխանութիւնը ամենաօպտիմալ որոշումներ չի կայացրել՝ ոչ միայն գնդապետները։ ես չգիտեմ։

մենք չունենք բաւական տեղեկատւութիւն։

դա այլ հարց ա։

բայց ժողովուրդը առանց պատերազմ նման զիջումներին պատրաստ չէին։

ինձ համար դա էական նշանակութիւն ունի։ ես չեմ ասում որ ես էի պատրաստ։ ես քսան տարի առաջուայ պայմաններին էի պատրաստ, բայց դա քսան տարի առաջ էր, այսօր չէր։

ես կարող եմ ընդունել ու հասկանալ կառավարութեան ամենատարբեր քննադատութիւնը։ իսկապէս, անթերի չեն։ բայց քննադատութիւն ուր ասւում ա՝ ժողովրդի կամքի դէմ պէտք ա ինչ֊որ բան անել՝ ես չեմ հասկանում։

իսկ իրավիճակը բարդ էր։ հիմա էլ ա բարդ, բայց այն ժամանակուայ մասին եմ խօսում։ բարդ էր։ ո՞ր մէկդ էր լաւ լուծում, կամ ճիշտ անվիճելի որոշումներ պատկերացնում։ լտպ֊ն իր պատկերացումներն ունէր՝ ես չեմ կարող իր հետ չհամաձայնել՝ նա հետեւողական ա ու միշտ բաց ա եղել մարդկանց հետ։ արդե՞օք դա շատ մարդ էր լսում, արդե՞օք շատերն են մտահոգուել։ եւ իր ասած «վերնախաւը» որ «ժողովրդին դաւաճանել ա» ո՞րտեղից էր՝ ժողովրդից էր։ իսկ գեներալները ժողովրդի՞ց չէին։ արդե՞օք հատուկ ամենավատներն էին ընտրուած՝ մասամբ երեւի այո՝ զի քաղաքական համակարգն էր ընտրում ոչ ամենաարժանի մարդկանց, բայց միեւնոյն ա, քաղաքական համակարգն էլ էր հանդուրժւում ժողովրդի կողմից։ ինչո՞ւ լինուայում հնարաւոր չի կեղծել ընտրութիւններ, իսկ հայաստանում պարբերաբար հնարաւոր էր։ արդե՞օք լիտուայի սահմանադրութիւնն ա շատ աւելի լաւը, կամ օրէնքները։ մարդիկ են այլ, ու այն ինչ մէկի համար «ձեւ ա», միւսի համար անընդունելի ա։ դա ա տարբերութիւնը իմ հասկանալով։ լիտուայում միայն ընտրութիւնները չէ որ մեզ նման չեն։ նոյնիսկ սովէտի ժամանակ ամէնը տարբեր էր՝ փողոցները, հագուստը, սրճարանները, խանութները։

դուք հաւատո՞ւմ էք որ որեւէ իմաստուն ուժ կարող ա «բերել ժողովրդավարութիւն»։ օրինակ, որ կարելի ա պարտադրել ժողովրդավարութիւն իրաքում, կամ սիրիայում։ ես չգիտեմ։ բայց հակուած եմ նրան որ հանրութիւնը պէտք ա այնքան զարգանայ, որ դրան հասնի։

մենք չունէինք ժամանակ՝ չգիտեմ՝ երեւի բաւական ժամանակ չունէինք։ ունէ՞ինք այլընտրանք՝ ունէինք։ լսեցի՞նք՝ չէ։

վերջերս մի պատմութիւն եմ լսել՝ մի աշակերտ կրիմինալ օղակների մէջ էր, դպրոցում չէր երեւում, ու տնօրէնն իրան գործարք առաջարկեց՝ աշխատանք իր ծանօթի «ցեխում» ու աշխատավարձ, եւ պէտք չի դասի գալ, ու դպրոցն էլ կաւարտի, միայն թէ կտրուի այդ գողական շրջաններից։ այդ մարդը ընտրութիւն ունէր՝ ու ընտրեց աշխատանքը։

այնպէս չէ որ լրիւ չունէինք ընտրութիւն։ չնայած դա էլ չեմ կարող պնդել՝ զի իր որոշումն էլ իր բեքգրաունդից էր՝ մէկը կը համաձայնուէր, միւսը՝ չէ։ պատմութիւնդ քեզ հետապնդում ա։ դու իր զոհն ես։ այդ օղակից դուրս պրծնելը բարդ ա։

բայց կարծում եմ որ նախանձելի վիճակում չէինք, ու ներուժ չունեցանք մեր խնդիրները լուծելու։ դա էր մեր հաւաքական ներուժը։

#ժողովրդավարութիւն #պատմութիւն #պետութիւն #ներուժ

բնօրինակ ծմակուտում(եւ մեկնաբանութիւննե՞ր)

պիտակներ՝ ժողովրդավարութիւն  պատմութիւն  պետութիւն  ներուժ