մենք կարողացանք յաջողութեան հասնել ներթափանցելով բալտեան գաղթական կազմակերպութիւններ, առանձնապէս շուեդիայում։ եւ ունէինք գործակալների լաւ ցանց ուկրաինական գաղթականների մէջ, առանձնապէս՝ կանադայում, ուր ապրում էին մի քանի միլիոն ուկրաինացի։ սակայն գաղթականների կազմակերպութիւնը մենք ամենախորքային ձեւով ներթափանցեցինք՝ աքսորուած հայերի խումբն էր՝ դաշնակցութիւնը։
մի ժամանակ այն հաստատակամ ազգայնական խումբ էր, որ աշխատում էր անկախ հայկական պետութեան համար։ ժամանակի ընթացքում մենք տեղաւորեցինք այնքա՛ն շատ գործակալ, որ ոմանք նոյնիսկ հասան կառավարող պաշտօնների։ մեզ յաջողուեց արդիւնաւէտօրէն չէզոքացնել այդ խումբը, եւ ութսունականներին դաշնակցութիւնը այլեւս չէր պայքարում հայաստանում սովէտական իշխանութեան դէմ։ կազմակերպութիւնն եւ դրա որոշ անդամները հաւաքագրուեցին ԿԳԲ։
տարիներ անց, 1992֊ին, երբ դաշնակցութեան առաջնորդներն եւ այլ հայ ազգայնականները թիրախաւորում էին հայաստանի նախագահ լեւոն տէր֊պետրոսեանին բաւական ազգայնական չլինելու համար, ես նրանից զանգ ստացայ՝ իր հետ ունեցել եմ մի քանի ընկերական զրոյց իմ մոսկուայի բնակարանում։ նա օգնութեան կարիք ունէր՝ պաշտպանուելու դաշնակցութեան յարձակումներից, եւ ես տրամադրեցի նրան եւ հայ մամուլին տեղեկատւութիւն՝ եօթանասունականներին այդ գաղթական խումբ ԿԳԲ֊ի ներթափանցման մասին։
աղբիւր՝ «հետախոյզների առաջնորդ՝ արեւմուտքի դէմ լրտեսութեան 32 տարիս հատուկ ծառայութիւններում» (spymaster, my thirty-two years in Intelligence and espionage against the west, oleg kalugin.)
#պատմութիւն #կալուգին #օլեգ_կալուգին #գիրք #էկրանահան #դաշնակցութիւն #կգբ #սովէտ #խսհմ #հայաստան #անկախութիւն
տաս տարի առաջուայ motorola droid սարքերից էնքա՛ն եմ ոգեւորւում ոնց որ էսօրուայ դրօշաշակիր սարք լինի։
գիտեմ ինչի, բացի նրանից որ վերջ սարքեր են՝ մէյնլայն միջուկով համակարգ եմ աշխատեցնում դրանց վրայ, հետեւաբար ունեմ արդէն ոչ հեռախօս, այլ պորտատիւ համակարգիչ, որը լրիւ ինձ ա ենթարկւում, ազատ ծրագրակազմով ա, կարող եմ օգտագործել ինչպէս ուզեմ։
հիմա սա գրեցի ու զգացի որ մարդիկ կասեն՝ բանկի յաւելուածը կամ ինստագրամը չի լինի աշխատեցնել։ երեւի ճիշտ ա ասել նաեւ ծրագրակազմի մասին, որ ոչ թէ ազատ ա, այլ անկախ։ զի անկախը շատ բաներ անել չի կարող, ազատ չի, երբեմն էլ անայարմար ա, բայց փոխարէնը անկախ ա։
#ազատ_ծրագրակազմ #անկախ_ծրագրակազմ #ազատութիւն #ծրագրակազմ #համակարգիչ #սարք #կարգիչ #անկախութիւն
էս եկած ռուսները, եթէ կայսերական են, յուսամ կը զգան, որ եթէ մենք անկախ չլինէինք՝ չէին կարողանալու ստեղ փախչել։
զի դիցուք թաթարստան չեն կարող փախչել։ ի դէպ, վարդանեանին էլ ա պէտք ասել։
նաեւ վարդանեանը պէտք ա յիշի որ եթէ ուզի նստացոյց անել թաթարստանում՝ կարող ա չստացուի մի ամիս հրապարակ փակել։
#անկախութիւն #քաղաքականութիւն #անկապ #ազատութիւն
ամէն ինչ յակիրճ եւ ռուսերէն՝ https://yewtu.be/watch?v=N3sezXS7IC4
եթէ ռուս ծանօթ ունէք, որ չի հասկանում, ինչ ա կատարւում՝ ուղարկէք։
#զրոյց #քաղաքականութիւն #ռուսերէն #արցախ #անկախութիւն
գազը ահաւոր թանկանում ա, իսկ մենք դեռ չենք ազատւում էդ կախուածութիւնից՝
չեմ իմանում, կուզէի հասկանալ, ինչի՞ ստեփանաւանի հողմագեներատորները չեն աշխահում։ ինչի՞ դրանցից էլ չեն աւելացնում՝ ըստ պլանի պիտի աւելացնէին։ էդքան ձեռք չի՞ տալիս։ ինչքա՞ն թանկ պիտի լինի՝ նոյնիսկ թանկը լաւ ա եթէ կախուածութիւնդ նուալում ա։ այլընտրանք ունես։
#էլեկտրաէներգիա #անկախութիւն
ես նախանձում էի անարդարութիւն էի զգում տեսնելով որ մարդիկ չեն ջանում աշխատանք գտնել, իրենց աւելի լաւն են համարում, որ էն աշխատանքն անեն, ինչ շուկայում կայ։ չէի հասկանում՝ ո՞նց են բաւարարւում ծնողներից փող վերցնելով, երբ փաբի ու տաքսու հերիքում ա։ ո՞նց են իրենց զգում իմանալով որ իրենց, թէկուզ եւ առատ ազատութիւնը կախուած ա իրենց ծնողներից՝ չե՞ն գիտակցում որ անկախ չեն։
ու հիմա հասկանում եմ՝ էդ մարդիկ այլ սերնդից են։ 15֊25 տարի տարբերութեամբ են ծնուել։ ու վիճակն ա փոխուել արդէն։ եւ ծնողներն են փոխուել՝ իրենց յարաբերութիւններն իրենց ծնողների հետ նոյնը չէին։ եւ վիճակն այն չէր, որ մարդիկ զգում էին, որ ծանր են ընտանիքի համար, որ լաւ չի որ կօշիկ առնել չեն կարողանում իրենց փողով։ հիմա լաւ էլ օկ ա՝ ծանր չի արդէն։
ու աշխատանքն իրենց համար էնքան անհրաժեշտութիւն չի, ու էնքան ցանկալի չի, ինչպէս մեր ժամանակ։
աւելին՝ սարսափելի ա էն գործը գտնել, ուր բաւական չվարձատրուելով, կոմպենսացիա չստանալով՝ իրենց բանտարկուած եւ նուաստացուած էին զգալու։ մեզ համար՝ բաղձալի էր նուաստացուած աշխատանք անելը։ իրենց համար՝ սարսափելի։
իհարկէ, էսօր էլ տարբեր բեքգրաունդներով մարդիկ կան։ պարզապէս այնպէս ստացուեց որ իմ ծանօթներից շատերն՝ արիստոկրատ են։
իրենք հո չե՞ն գնայ՝ աշխատանքի։ էդ ի՞նչ աշխատանք պիտի լինի որ ուզեն գնալ։
մի անգամ գիտակցեցի, որ համարեա գրեթէ բոլոր իմ ծանօթները, որ ստարթափ են անում՝ տէնց ընտանիքից են, որ հո չէ՞ին գնալու աշխատեն։ էդ իրենց համար ուժեղ դաւնգրէյդ ա՝ իրենց ծնողների հետ համեմատ։ ու արդէն պիտի կամ գնան դուրս՝ որ շարքային ծրագրաւորող լինելով՝ ափգրէյդ համարուի՝ ներսում շարքային ծրագրաւորող լինելը հաւակնութիւններին չի համապատասխանում։
իսկ հաւակնութիւնները, փաստօրէն, կախուած չեն հմտութիւններից։ աւելի են կախուած բեքգրաունդից։
ու հա, բան չասի, գուցէ խելացի տղայ ա, ու կաշխատի, ու հինգ տարի անց թիմ լիդ կը լինի, իսկ տաս տարի անց՝ փիէմ։ բայց էդ իր համար գրաւիչ հեռանկար չի։
բացի այս ամէնից էս նոր մարդկանց արդէն պէտք ա այնպիսի աշխատանք, որ նշանակութիւնը զգան։ որ չզգան իրենց վինտիկ։ ու հա, բարդ ա ուսանողին, կամ նորաւարտին էդպիսի գործ գտնելը։
բայց իրենք էդպիսի բեքգրաունդ չունեն, որ գնան ըստ հնարաւորութիւնների, ըստ շուկայի աշխատանք գտնեն։ իրենք ուրիշ են։ այլ սերնդից, եւ այլ դասակարգից։
ես՝ այլ սերնդից, եւ այլ դասակարգից։ լրիւ այլ բեքգրաունդից։
ու իրենք չեն հասկանում՝ ինչի՞ եմ ես էս ախատանքի, եւ ոչ թէ այլ։ կամ ինչի՞ չեմ ստարթափ անում։ նոյն պատճառով ոնց այլ մարդիկ չէին հասկանում՝ ինչի՞ գործս չեմ թողնում՝ գնամ աշխարհով պտտուեմ, կամ evs անեմ։
որովհետեւ ինչն մէկի համար արկած ա՝ միւսի՝ արկածախնդրութիւն։
ես բաւական արկածախնդրութիւն ունեցել եմ՝ նոյնիսկ զարմանալի ա, որ դուխ եմ արել՝ ու բնական ա՝ ապարդիւն։ իմ դէպքում արդիւնաւէտ էր տեղս իմանալը, ռեսուրսներն աւելի խելամիտ օգտագործելը, եւ չգցուելը ովկիանոս, երբ կարողութիւններս՝ ջրափոսի են։ միւս կողմից՝ գուցէ արիստոկրատներին տապալուելը ծանր ա (բայց ինչի՞ պիտի տապալուեն), իսկ ինձ տապալուելը՝ ոնց որ պատերազմի աւարտ լինէր՝ ինձ բարդ էր տարիներ շարունակ շնչահեղձ լինելով վիզ դնել։ ինձ համար՝ լուզերական աշխատանքի, չհաւակնոտ վիճակի վերադարձն էր՝ հանգստութիւն, եւ ուրախութիւն որ ողջ եւ սաղ եմ մնացել։
հիմա որ հետ եմ նայում՝ էնքան ակնյայտ էր որ հնարաւոր չի երեք տեղ աշխատել եւ միաժամանակ սովորել, օրինակ։ իսկ ես փորձում էի։ էնքան ակնյայտ էր լիքը բան, որ ես անտեսում էի, լուրջ չէի ընդունել։
ու իսկապէս համարում եմ, որ պէտք չի գլխիցդ վերեւից թռնելով մի բան անել։ մէկ ա չի ստացուի, եթէ ստացուի էլ՝ լաւ չի ստացուի, ամենայն հաւանականութեամբ։ ու չափազանց շատ ես վճարում այդ համար։ ու որ տեսնում եմ՝ մարդիկ շատ բան են ուզում՝ առանց հնարաւորութեան՝ չեմ սատարում։ ես շատ բան չեմ ուզում՝ գիտեմ ինչքանն եմ մարսելու։
իսկ առանց հաւակնութիւնների կարելի ա արժանավայել ապրել։ ու ինձ թւում ա ինձ մօտ ստացւում ա։ կարեւորն ինձ համար արժանավայելն ու անկախն ա։ ազատը չէ՝ անկախը։
#անկապ #մարդիկ #հաւակնութիւններ #բեքգրաունդ #ժամանակ #սերունդ #ազատութիւն #անկախութիւն
վերջերս լոյս ա տեսել «rose island» ֆիլմը՝ իրական պատմութիւն անկախ միկրոազգ ստեղծելու փորձի մասին։ իտալացի ճարտարագէտը նախագծել եւ կառուցել ա արհեստական կղզի իտալիայի ափերի մօտակայքում, բայց սահմանից դուրս, միջազգային տիրոյթում։
ես վաղուց գիտէի «sealand»֊ի մասին, իսկ երեւան եկած ռեդհետի աւետարանիչ եանը նոյնիսկ վիտրուալ պետութիւններից մէկի անձնագիր ունի, եւ երեւանի օդանաւակայանում ներկայացրել ա։ ամէն տեղ էլ ներկայացնում ա, երբ չի անցնում, նոր իր այլ անձնագիրն ա ցոյց տալիս, ճանաչուած երկրի։
էս ֆիլմում ինձ շատ հետաքրքրեց ինչքան իրական ա ներկայացուած պետաշխատողների կեանքը, ինչքան չեն կարողանում հասցնել իրար ճշմարիտ տեղեկատւութիւնը, ու ներկայացնում են փաստեր իրենց կամ յօրինուած տեսանկիւնից։ ինձ թւում ա սա շատ իրական ա։
ու առհասարակ, շատ բան ա իրական։
բայց չսփոյլեմ, դիտէ՛ք։ (:
#ֆիլմ #կինօ #ազատութիւն #անկախութիւն #պատմութիւն #կղզի
եթէ մէկ նախադասութեամբ ու շատ հաստատ, ապա անկախութեան ամենատեսանելի դրսեւորումն ինձ համար թեժ ռուսախօս ծնողների լիարժէք հայախօս զաւակներն էին անկախութիւնից մի քանի տարի անց ռուսախօսութեան էպիկենտրոն դպրոցներում։ իսկ մնացածը կարելի է քննարկել։
լուսինէ յովհաննիսեան, լենին, պարտիա, անկախութիւն, երեւան
#երեւան #հայերէն #յօդուած #անկախութիւն
ամսի 21֊ին ընկերս պատմում էր նիկոլի ելոյթի մասին եւ մեկնաբանում որ նա փորձում ա՝ մատուցել արեւմտեան, քրիստոնէական արժէքները, որ հանրութիւնը դեռ չի ընդունել, զի դեռեւս ընդունուած են նախաքրիստոնէական արժէքներն ու մշակոյթը՝ փաստարկներից մէկը ծառերին կտորներ կապելու սովորոյթն էր, եւ հեթանոսական արժէքի օրինակ՝ ճակատագրին հնազանդութիւնը, ի տարբերութիւն նոր եւ քրիստոնէական արեւմտեան արժէքի՝ քո ճակատագիր կերտելը։ նիկոլը եւ անկախութիւնն ա մեկնաբանել որպէս ազգի ճակատագիր կերտելու գործիք։
ես լաւ տեղեկացուած չեմ մինչ քրիստոնէական հայաստանից, բայց որոշ պատկերացում ունեմ՝ հռոմից եւ յունաստանից, ու ընկալում եմ քրիստոնէութիւնը որպէս ագրեսիւ չժողովրդավարական ուժ, որ հետ ա մղել մարդկութիւնը զարգացման մէջ։
հին հանրութիւններում՝ հռոմում եւ յունական քաղաքներում՝ շատ թէ քիչ ներառական ժողովրդավարութիւն էր, եւ դա արտայայտւում էր կրօնում՝ բազմաստուածութիւն էր, եւ շրջանի պատմութիւններն այն մասին էին, որ տարբեր խաղացող ուժեր կան, եւ մարդ անհատն էլ իր որոշակի արժանիքների շնորհիւ կարող ա խաղացող լինել եւ իրավիճակ փոխել։
մինչ մահմեդականութիւնը արաբական աշխարհն էր զարգացած, մահմեդականներն են արգելել մաթեմը եւ ճնշել գիտութիւնները, իսկ մինչ քրիստոնէութիւնը մենք արդէն գիտէինք որ երկիրը գնդաձեւ ա, եւ էրատոսթենէս կիրենացին արդէն հաշուել էր, եւ բաւական ճշգրիտ, երկրի շառաւիղը։
այդ գիտելիքը յետոյ գրեթէ 2000 տարով անհետացաւ։
այսպիսով մենք արտայայտեցինք երկու՝ ոչ անհամատեղելի ենթադրութիւն՝ մէկը՝ որ քրիստոնէական արեւմտեան արժէքներ իւրացնելը հայ հանրութեան համար ափգրէյդ ա, թարմացում ա, արդիականացում ա, եւ միւսը՝ որ նոյն քրիստոնէութիւնը՝ աշխարհի մակարդակով դաունգրէյդ էր՝ հետ ա գցել աշխարհը զարգացման մէջ։
#հայաստան #պատմութիւն #քրիստոնէութիւն #հանրութիւն #զարգացում #կրօն #գիտութիւն #անկախութիւն
աաա՜, արդէն լոյս է տեսել նոր երեւանը ուր կան իմ մանկական քաղաքական օրագրերից հատուածներ։
#երեւան #ամսագիր #հանդէս #անկախութիւն #օրագիր
հետաքրքիր ա, ինչ իւրօրինակ հռչակում էր, բնաւ փառաւորի տպաւորութիւն չի թողնում, ստիպուած եւ անցանկալի անկախութիւն էր ստացուել այն անգամ։ հռչակագրի տեքստն էլ՝ խղճուկ տեսք ունի՝ համեմատելի չի 1990 թուի օգոստոսի 23֊ի, տեքստի հետ։
Հայաստանի անկախութեան տեքստը՝ առանց «անկախությիւն» և «հանրապետութիւն» բառերի, ընդունվուեց 1918-ի մայիսի 30-ին։
թաթուլի յօդուածից
այլ յօդուածից՝
Բաթումում, երբ հայ պատուիրակներից Ալեքսանդր Խատիսեանը Նոյ Ժորդանիային բողոքում է, որ գեղեցիկ բան չէ ընկերներին թողնել նեղությեան պահին, Վրաստանի ապագայ վարչապետը պատասխանում է. «Եթէ դուք խորտակուում էք, ապա մենք պարտաւոր չենք խորտակուել ձեզ հետ։ Վրաստանը սովոր չէ լինել թուրքերի իշխանութեան տակ, իսկ հայերը սովոր են»։
Մի շարք այլ կարծիքներ լսելուց յետոյ Թիֆլիսի Հայոց Ազգային խորհուրդը Վրաստանի անկախութեան հարցում ընդունում է հետեւեալ որոշումը՝ որպէս կատարուած փաստ ընդունել Վրաստանի անկախութիւնը, պահել կոռեկտ՝ առանց թշնամական որևէ քայլի։
սա էլ ա շատ հետաքրքրաշարժ՝
Վրացիները հայ գործիչերից բացի, նոյնն անում են թաթարների՝ ադրբեջանցիների հանդէպ, այն է՝ Թիֆլիսից հեռանալ, մինչդեռ և հայերը, և թաթարները չէին շտապում։ Ապա վրացիները հայերից և ադրբեջանցիներից պահանջում են անմիջապէս լքել նաև Անդրկովկասի Դաշնային Հանրապետութեան ղեկավարութեան նստավայրը՝ նախկին փոխարքայի պալատը։ Հայերը հեռանում են, ադրբեջանցիները՝ համառում. վրացիները նրանց հեռացնում են ուժով։
ի դէպ ադրբեջանի 1918 թուի հռչակագիրն աւելի մտածուած ու արժանավայել տեսք ունի՝ նրանում խօսուում ա իրաւունքներից եւ դիսկրիմինացիայի բացակայութիւնից, ինչպէս նաեւ յայտարարուում ա հարեւանների հետ բարեկամական յարաբերութիւններում լինելու մտադրութիւնը։ չեմ սիրում համեմատութիւններ ադրբեջանի հետ, ու բերում եմ սա կոնտեքստը պատկերելու համար՝ սէյմի խորհրդի ադրբեջանի մասը էնքան շփոթուած չէր, շէնքը լքել չցանկացաւ, կազմեց աւելի արժանավայել տեքստ, չնայած բաքու քաղաքը այդ պահին նոյնիսկ այդ խորհրդի կողմից չէր վերահսկուում։
հայերի խորհուրդը նոյնպէս չէր ցանկանում լքել թիֆլիսը եւ մեկնել երեւան, այլ ցանկանում էր կառավարել հայաստանը թիֆլիսից։ երեւան տեղափոխուելը մի քանի քաղաքական գործչի ջանքերի եւ վարչապետի հրաժարականի սպառնալիքի արդիւնք էր։
ինձ թում ա՝ աւաղ սէյմի պահպանումը իրատեսական չէր՝ շատ տարբեր ու իրարամերժ էին իր մասերի շահերն ու ձգտումները։ ինչը մասնաւորապէս արտայայտուեց յաջորդող պատերազմներով։ սակայն շատ հեռատես, ողջամիտ կը թուար այն ժամանակ չբաժանուելը, մի ձեւ լեզու գտնելը, իրար մէջ պատերազմներ բացասելը եւ միասին ապագայ ագրեսորներին դիմադրելը։
գայթակղութիւն կայ ասելու՝ երեք ազգն էլ մարդիկ էին՝ ո՞րտեղից իրենց այդ ողջամտութիւնը։ սակայն դա յաջողուեց շուէյցարիայում, ուր կան էթնիկ ֆրանսիացիներով ու էթնիկ գերմանացիներով բնակեցուած տարածքներ, իսկ ֆրանսիացիները գերմանացիների հետ թշնամական պատմութիւն ունէին։ այլ հարց ա որ շուէյցարիայի՝ հելուետիա կոնֆեդերացիայի ստեղծման նախապայմանները, կոնտեքստը ու պատմութիւնը լրիւ այլ էին։
այնպէս որ հայաստանի, վրաստանի ու ադրբեջանի անկախութիւնը նաեւ չկայացած բարեկամութեան պատմութիւն ա։
#անկախութիւն #պատմութիւն #պետականութիւն #1918 #սէյմ #հայաստան #վրաստան #ադրբեջան
1918 թուականի մայիսի 28-ից երկու օր առաջ Թիֆլիսի Հայոց Ազգային խորհրդի որևէ անդամ կամ կուսակցութիւն չէր ուզում լսել Հայաստանի անկախութեան մասին։
#անկախութիւն #պատմութիւն #հայաստան #յօդուած
ինձ թւում ա՝ մէյլը արտայայտում ա ինքնութիւնը։ նախ իհարկէ իւզերնէյմը՝ մարդու մականունն ա, որը, ըստ իրեն, իրան մօտ ա, նկարագրում ա։ լինի դա pupsik88 թէ darthմիբան՝ առաջին դէպքում տեսնում ենք, որ մարդը չի իմացել ինչպէս շարունակել, եթէ ուզած նիքը զբաղ ա ու ընտրել ա առաջին մտքին եկած տարբերակը՝ մատնելով իր տարիքը։ նաեւ նշանակում ա որ իր ծնունդն իր համար կարեւոր ա՝ երեւի շատերի։ երկրորդ դէպքում տեսնում ենք որ մարդն այնքան ա սիրում ատսղային պատերազմները, որ պահանջ ունի արտայայտել դա ու կապում ա իր ինքնութեան հետ։
յետոյ տիրոյթը՝ որ քուչի, ախպերութեան, խմբի, ընկերութեան, տեքնոլոգիայի հետ ա ասոցացնում իրան։ եթէ չէ՝ ապա որ սերուիսն ա ընտրում՝ սա աւելի տարածուած ա։ լռելեայն ընտրութիւնները շատ չեն։
ու TLD֊ն՝ որը յաճախ պայմանաւորուած ա տիրոյթի կամ սերուիսի ընտրութեամբ։
այն նոյնպէս նրա մասին ա, ինչի հետ ես նոյնականանում։ ու ինձ թւում ա պատահական չի, որ հայերից շատերն ընտրել են mail.ru֊ն՝ իրենք ապրում են ռուսական տիրոյթում, դիտում են ռուսերէն ֆիլմեր ու նորութիւններ, ու իրենց համար կարեւոր ա որ «ղրիմըմերնա» ու «ամերիկացիներըվատնեն», իրենք դիտում են սպորտային մրոյթներ ու երկրպագում «մերոնց»՝ ռուսներին։
երբեմն դա լռելեայն ընտրութիւն ա որովհետեւ դէ այլ բան մտքին չի գալիս։ ու էլի յատկանշական ա՝ մենք ռուսական ազդեցութեան տիրոյթում ենք՝ մեզնից շատերի մտքին չէր գալիս, չգիտեմ, եւրոպայում տարածուած lycos.eu֊ն ասենք, մերը՝ ru֊ն էր։
լռելեայնը նաեւ մտածուած չի։ մարդը շատ չի չարչարուել՝ ինչ լինում ա լինի։ ու ապա պարզ ա որ իր համար խնդիր չի որ իրենից մէյլ են ստանալու, ուր TLD֊ն .am չի։ իսկ .am֊ով, ի դէպ, լռելեայն ընտրութիւն չկայ էլ։
գուգլը(կարծե՞մ, յահուն(հաստատ) տարբեր երկրներում ծառայութիւններ մատուցելով առնում էին այդ երկրի տիրոյթ, ու բաժանում այդ երկրի TLD֊ով մէյլեր։ այդպէս շատ հասկանալի էր մարդկանց, ու դա ծառայութիւնների տեղայնացման մասն էր։ նաեւ՝ սերուիս մատակարարողի յարգանքն էր արտայայտում, օգտատէրերի ինքնութիւնների ճանաչելը։
մեզ մօտ գիտենք՝ մարդիկ հեռախօս առնելիս խնդրում են յանկարծ հայերէն լոքէյլ չդնի վաճառողը՝ իրենց պէտք ա ռուսերէն թարգմանութեամբ օպերացիոն համակարգ։ նոյնը եւ ուինդոուսի մասին ա։
սրանք մասամբ հետգաղութացման շրջանի մասին են, մասամբ էն մասին, ինչքան մենք (դե՞ռ) որպէս ազգ ձեւաւորուած չենք, ու ինչքան պատրաստ չենք պետականութեանը, եւ ոչ թէ գաղութ լինելուն՝ պատրաստ չենք մեր պետութեանը յարկ տալ, չենք հասկանում ինչի համար են քաղաքացիական ազատութիւնները՝ դրանք արժէք չեն դիտարկւում, սակայն արժէք ա ռուսական թոշակը, ու քաղաքացիութիւնը, օրինակ։
ես չգիտեմ մեր հանրութեան որ մասին ա սա վերաբերում, բայց ակնյայտ ա, որ բաւական մեծ։
յ․ գ․ մի դրուագ՝ գերմանացի ընկերս ապրել ա երեւանում երկու տարբեր ընտանիքներում։ մէկում՝ հայալեզու կին էր, որը շատ ջղայնացել էր երբ նա քննարկել էր ռուսաստանի ագրեսիան ուկրաինայի հանդէպ։ բացատրում էր գերմանացուն, որ ուկրաինան երկիր չի, «ծայի մօտ ա», ու իրաւունք չունի գոյութեան։ միւս ընտանիքը՝ ծեր ռուսախօս երաժիշտների ընտանիք էր։ այնտեղ կրկին դիտում էին ռուսական լուրեր՝ բայց ի տարբերութիւն առաջին դէպքի՝ անհանգստութեամբ, եւ ամէն օր ռդ իշխանութիւնը քննադատելով։ իրենք աւելի կիրթ էին, լաւ տիրապետում էին կայսրութեան լեզուին, բայց չէին սատարում ռուսական ռազմական միջամտութիւններին։ բայց կարեւոր թեման կրկին ռուսաստանն էր՝ իր իշխանութեան սատարելը կամ ոչ։
#գաղութացում #անկախութիւն #ինքնութիւն #ազատութիւն
դիցուք մենք ունենք լրագրող, որը նախընտրում ա աշխատել փաբում մատուցող։ ու գրել իր մտքերը իրադարձութիւնների մասին անձնական բլոգում։
իրան կասեն՝ դու քեզ չես սիրում։ քո յօդուածներն էնքան լաւն են, ինչի՞ չես գնում նորմալ տեղ աշխատես, ստեղ ես փտում։
այնինչ, ինձ թւում ա, ինքը իրան շատ ա սիրում։ որովհետեւ աշխատելով որեւէ տեղ, նա էնքան անկախ չի լինի, ու ստիպուած կը լինի հրապարակել տեքստեր, որ ինքը չի հաւանում։
յ․ գ․ ստեղ այլ հարց կայ, որ գուցէ իրան պէտք ա աշխատել մի տեղ, որ սովորի լաւ գրել։ որ իրան «կոդ ռեւիւ» անեն, ու խորհուրդներ տան։ բայց դա չի հակասում ընդհանուր պնդմանը այն մասին, որ նա իրան սիրում ա։
#անկախութիւն #աշխատանք
ասք ոսկէ ձկնիկի մասին։
ստալինը մտածում էր, որ վրաստանին լաւ բան ա անում, աբխազիան միացնելով, բայց իրականում շատ վատ բան արեց։
աբխազիան էդ պահին առանձին սսհ էր, ու աւելի փոքր։ ներառելով իրան վրաստանի կազմում, իրան միացրին մի երկու վրացաբնակ շրջան, որ վրացիների քանակը շատացնեն։
իսկ աւարտուեց նրանով, որ էդ վրացիներին էլ հանեցին, ու աւելի մեծ կտոր կտրուեց վրաստանից։
այսպէս եւ ադրբեջանցիները կը շահէին եթէ չորս հազար քառակուսի կմ լղիմ֊ը զիջէին հայաստանին։ այն էլ ադրբեջանաբնակ շուշին հանելով։ կը ստացուէր հայաստանից կտրուած փոքր պատանդ անկլաւ։
եւ ի՞նչ էին անելու էդ անկլաւում, ո՞նց էին խանգարելու իրենց։
փոխարէնը կոնֆլիկտի արդիւնքում ադրբեջանցիներ հանուեցին կապանի գիւղերից, մեղրուց, ամասիայից, սեւանի ափերից։ իսկ իրենք արդէն այսօր էստեղ բաւական մեծ տոկոս էին կազմելու բնակչութեան, եւ իրենք չորսի փոխարէն տաս քառակուսի կմ են կորցրել։
ելցինի քաղաքականութիւնն էր թւում մինչեւ չեչնեայի պատերազմը շատ ողջամիտ՝ բոլորին բաժանում էր այնքան ինքնիշխանութիւն, ինչքան ուզեն ու կը մարսեն։ փորձեց դաշնային պայմանագիր կնքել։ ի՞նչ էին անելու ասենք նոյն թաթարներն իրենց ինքնիշխանութեամբ, ո՞նց էին վնասելու ռուսաստանի ամբողջականութեանը։
#քաղաքականութիւն #պատերազմ #խաղաղութիւն #ստալին #ելցին #պատմութիւն #աբխազիա #վրաստան #լղիմ #արցախ #ազատութիւն #անկախութիւն
երէկ մարիամը թութում հարցնում էր՝ ինչո՞ւ են վրաստանում որոշ ինստիտուտներ աշխատում, իսկ մեզ մօտ՝ չէ։ ու ես իր հետ խօսեցի, ու ասացի որ իմ պատասխանն ա՝ զի ամն կայսրութիւնը կրթել ա, սովորեցրել ա, օգնել ա։ ու կայսրութիւնների ֆունկցիաներից մէկն ա դա՝ կրթել եւ սովորեցնելը։
ու սովետական կայսրութիւնն էլ հայերին ա կրթել եւ սովորեցրել լիքը բան։
հարց՝ արդե՞օք էդ լաւ ա, երբ կայսրութիւնն ա կրթում, թէ՞ աւելի լաւ ա ինքդ ջանաս զարգանալ, ու զարգանաս։
առաջին դէպքում պատրաստի լուծումներ ես ստանում, բայց արդե՞օք դրանք կենսակայուն են։ տեսէք՝ սովետական կայսրութիւնը ոտքը քաշեց՝ էն ինչ սովորեցրել էր՝ փոխուեց՝ նոյնիսկ քաղաքապետարանի աշխատողները կարծես մոռացան, ինչպէս աշխատել։ հիմա եթէ ամն֊ն ոտքն ու փողը քաշի վրաստանից, վրաստանում ի՞նչ ա լինելու։
ու այո, մեր հանրութիւնները շատ նման են։ եւ ես կարծում եմ, որ մեր հանրութիւնն աւելի առաջադէմ ա։ այսինքն՝ երկուսն էլ վատ վիճակում են, համեմատելի, բայց մերն աւելի լաւ վիճակում ա։ զի կոռումպացուած հայաստանը աւելի լաւ վիճակում ա եղել, քան կոռումպացուած վրաստանը։ ու կարող եմ յղել էս գրքին։ ու նաեւ, դէ բոլորը գիտէին, որ վրացի գաիշնիկները անհամեմատ աւելի կոռումպացուած էին, քան հայաստանի գաիշնիկները։ դա երեւացող տարբերութիւնն էր։
ու եթէ սաակաշուիլու՝ ամն֊ի հետ համագործակցութիւնը չլինէր, վրաստանը այն արդիւնքները ցոյց չէր տալու, ինչ նա այսօր ունի։
ինձ թւում ա՝ կայսրութիւնները չեն թոյլ տալիս ազգերը մեծանան։ ինչպէս օվերփրոթեքթիւ ծնողները թոյլ չեն տալիս, որ երեխաները մեծանան, զարգանան։ հա, գուցէ լաւ կրթեն այդ երեխաներին, բայց էդ էն զարգացումը չի, որ երեխաներին պէտք ա։ ու աւելի լաւ ա՝ յղւում եմ պետերսոնին, թերպաշտպանուած լինեն, քան գերպաշտպանուած՝ անհամեմատ աւելի քիչ խնդիրներ են ունենում այդ դէպքում։
նոյնը ազգերի հետ՝ գիտեմ, որ անիմաստ ա խօսել, ինչ կարող էր լինել, պատմութիւնը, այսպէս ասած, դա չի հանդուրժում, բայց ես կը նախընտրէի հայաստան, որն առանց սովետի ա մեծացել։ մենք չէինք ունենայ լիքը բան, ասենք չէինք ունենայ էն գիտութիւնը, որն ունեցել ենք սովետի ժամանակ։ բայց արդե՞օք մենք այդ գիտութիւնը կարողացել ենք առանց սովետի զարգացնել, շարունակել։ կայսերական ազդեցութիւնը կենսակայուն չի։
ու ինձ թւում ա՝ ոնց էլ լինէր, մենք աւելի վատ վիճակում չէինք լինի՝ նկատի ունեմ հանրութիւնը՝ քան իրանը, սիրիան, թուրքիան, լիբանանը։ ինձ թւում ա՝ աւելի լաւ վիճակում կը լինէինք՝ այդ ներուժն ունէինք։
միայն եթէ անվտանգութեան հարցերը լուծուէին, ու այո, դա էր պատճառը, որ չկարողացանք այն անգամ։ հիմա մենք երեսուն տարի առաջ սկսել ենք կրկին, զրօյից, գրեթէ զրօյից։ զի գործարանից ծախուած հաստոցները, որպէս «մետալալօմ»՝ դա այդ «գրեթէ»֊ն ա, դա ա, ինչ ա մնացել կայսրութիւնից։ հաստոցը չի մնացել, լոմն ա մնացել։ ու այդ պատճառով՝ գրեթէ, ոչ թէ լրիւ զրօյից։ զի գորցծարանը, որ կայսրութիւնը տուել ա՝ չի պահպանուել՝ մնացել ա լոմը։ ու աւելի լաւ էր մենակ զարգանալը, ինչպէս կարող ես։
յետոյ մարիամն ասաց՝ օկ, վրաստանին ամն֊ն օգնել ա, իսկ ռուսաստանը հայաստանին խանգարում ա։ ես էլ պատմեցի, ինչպէս իմ գործընկերը մի քանի օր առաջ մաքսազէրծում էր մեքենան, ու ինչքան տառապանքներով ա անցել, ու լաւ ա մի օրում հասցրել ա, իսկ վրաստանում այդ նոյն գործն արւում ա հինգ րոպէում։ անշուշտ, ամն֊ի օգնութիւնն ա, որ վրաստանում դա այդքան լաւ ա աշխատում։ բայց արդե՞օք ռուսաստանն ա խանգարում այսօր մեզ էնպէս անել, որ մարդը մաքսակէտում ունենայ նորմալ պարկինգ, ու ոչ թէ լոք լինի երեք մեքենայի կողմից, ու երեք անգամ բանկի հերթ չկանգնի, այլ իմանայ ամենասկզբից ինչ եւ ինչքան պէտք ա վճարի, որ մի անգամ հերթ կանգնելով անի ամէնը։ ռուսաստանը չի խանգարել։ դա այն կուլտուրան ա կառավարման, որ մենք պէտք ա սովորենք։ ու ինքներս սովորենք։ առանց կայսրութիւնների ազդեցութեան։ որ սովորածը մնայ։ #կայսրութիւն #անկախութիւն #նախագծում #զարգացում #ազգ
https://www.youtube.com/watch?v=7uLkh2CzHAI #զուարթնոց #հայաստան #ռուսաստան #անկախութիւն
@{մարիամ; wordsthatidefend@spyurk.am}ի միջոցով։
ասում ա՝
— ֆինանսապէս անկախը անհրաժեշտ, բայց ոչ բաւարար պայման ա։ էն որ ամուսնանում են, գնում են առանձին են ապրում, յետոյ ջոկում են, որ չեն ձգում, վերադառնում են ծնողների տուն, վզին նստում։ անկախը էն չի որ գնաս նւաս, վիզ ծռես, թէ ինչ կը լինի, գազը մի թանկացրու, կամ էժանացրու։ էն ա երբ գնաս ասես՝ գինդ ինչքա՞ն ա՝ չորս հարի՞ր ա, չորս հարիւր հիսուն տամ լա՞ւ ա։ ու դու ինձ ասելու բան չունես։ իսկ երբ գնում վիզ ես ծռում, նա քեզ միշտ ասելու բան ունի։ կասի լաւ չես պահել, զրկում եմ ճաշից։ պիտի ասես՝ գինդ ասա, հմ, բա քո գազը իրանի գազից լա՞ւն ա, սպաս գնամ էն մէկը նայեմ, հա դէ լաւ, ինչքան ես ուզում, առ, էս էլ քեզ ծամօնի։
#ազատութիւն #անկախութիւն #զրոյց
#մարտի_մէկ
@{ քամի ; o_o@spyurk.am} 01.03.2019, 19:37:50
այդ իրադարձութիւններից 11 տարի անց ահա, չափազանց կարեւոր է քաղաքական գնահատական տալ տեղի ունեցածին։ եւ հիմա հարկ եմ համարում արձանագրել, որ 2008 թուականին իշխող վերնախաւի գործողութիւններն ամենեւին ուղղուած չէին առանձին վերցրած ուժի, խմբի, անհատի դէմ, այդ բռնութիւնների ու ապօրինութիւնների հիմնական եւ թերեւս միակ թիրախը հայաստանի հանրապետութեան քաղաքացին էր. նրա իրաւունքը, նրա արժանապատուութիւնն ու ազատութիւնը։
մարտի 1-ի զոհերը գոռ քլոյեանը, արմէն ֆարմանեանը, տիգրան խաչատրեանը, յովհաննէս յովհաննիսեանը, դաւիթ պետրոսեանը, զաքար յովհաննիսեանը, գրիգոր գեւորգեանը, սամուէլ յարութիւնեանը, համլետ թադեւոսեանը, տիգրան աբգարյանը չեն միայն, այլեւ հայաստանի հանրապետութեան իւրաքանչիւր քաղաքացի, իր իրաւունքի համար պայքարող իւրաքանչիւր ցուցարար, որովհետեւ մարդասպանը՝ ասենք, օրինակ, դաւիթ պետրոսեանի վրայ կրակելիս չի իմացել, որ նա յատկապէս դաւիթ պետրոսեանն է՝ ծնուած 1974 թուականի ապրիլի 16-ին երեւան քաղաքում։
մարդասպանը չի իմացել, որ կրակում է դաւիթ պետրոսեանի վրայ, բայց հաստատ իմացել է, որ կրակում է հայաստանի հանրապետութեան քաղաքացու վրայ։ հետեւաբար, Մարտի 1-ի զոհերից իւրաքանչիւրի վրայ արձակուած կրակոցը մեզնից իւրաքանչիւրի վրայ արձակուած կրակոց է։
փաշինեան
#փաշինեան #մէջբերում #մարտի1 #ազատութիւն #անկախութիւն #իրաւունք #արժանապատուութիւն #մարդ #հայաստան #պետութիւն #քաղաքացի
#արժէք #անկախութիւն #զրոյց
@{ մարիամ ; wordsthatidefend@spyurk.am} 07.03.2019, 22:59:34
― ասացի՝ տասը տարվա ընկեր ունեի, ինձ չէր կպել, ՀՀ անկախությանն էր կպել, ու տշել եմ։ 2011֊ից չեմ տեսել, զի՝ տենց։ ― հա բա։
#զրույց #արժեքներ #կապ #քաջազնունի
@{քամի; o_o@spyurk.am}ն մէջբերեց՝
այդ իրադարձութիւններից 11 տարի անց ահա, չափազանց կարեւոր է քաղաքական գնահատական տալ տեղի ունեցածին։ եւ հիմա հարկ եմ համարում արձանագրել, որ 2008 թուականին իշխող վերնախաւի գործողութիւններն ամենեւին ուղղուած չէին առանձին վերցրած ուժի, խմբի, անհատի դէմ, այդ բռնութիւնների ու ապօրինութիւնների հիմնական եւ թերեւս միակ թիրախը հայաստանի հանրապետութեան քաղաքացին էր. նրա իրաւունքը, նրա արժանապատուութիւնն ու ազատութիւնը։
մարտի 1-ի զոհերը գոռ քլոյեանը, արմէն ֆարմանեանը, տիգրան խաչատրեանը, յովհաննէս յովհաննիսեանը, դաւիթ պետրոսեանը, զաքար յովհաննիսեանը, գրիգոր գեւորգեանը, սամուէլ յարութիւնեանը, համլետ թադեւոսեանը, տիգրան աբգարյանը չեն միայն, այլեւ հայաստանի հանրապետութեան իւրաքանչիւր քաղաքացի, իր իրաւունքի համար պայքարող իւրաքանչիւր ցուցարար, որովհետեւ մարդասպանը՝ ասենք, օրինակ, դաւիթ պետրոսեանի վրայ կրակելիս չի իմացել, որ նա յատկապէս դաւիթ պետրոսեանն է՝ ծնուած 1974 թուականի ապրիլի 16-ին երեւան քաղաքում։
մարդասպանը չի իմացել, որ կրակում է դաւիթ պետրոսեանի վրայ, բայց հաստատ իմացել է, որ կրակում է հայաստանի հանրապետութեան քաղաքացու վրայ։ հետեւաբար, Մարտի 1-ի զոհերից իւրաքանչիւրի վրայ արձակուած կրակոցը մեզնից իւրաքանչիւրի վրայ արձակուած կրակոց է։
փաշինեան
#փաշինեան #մէջբերում #մարտի_մէկ #ազատութիւն #անկախութիւն #իրաւունք #արժանապատուութիւն #մարդ #հայաստան #պետութիւն #քաղաքացի
այն, ինչ անում են այդ խեղճ հայ դեռահասների ծնողները, շատ նման ա նրան, ինչպէս են վարւում կայսրութիւնները։
դէ ծնող֊երեխայ յարաբերութիւններն ահագին սիմբիոտիկ են, բայց աստիճանաբար դադարում են այդպիսին լինելուց, նախ երեխան ջոկում ա, որ առանձին ա, յետոյ մեծանում ա, գիտակցում ա իր առանձին պահանջներն ու շահերը, եւ այլն։
ու պահ ա գալիս, երբ, գուցէ շատ պատրաստ չի տնտեսապէս անկախ լինել, բայց արդէն անկախութեան հոգեւոր պահանջ ձեւաւորուած ունի։
այստեղ կրկնեմ, որ անկախութիւնն ու ազատութիւնը այլ են՝ գուցէ քեզ ազատ թողնեն անել այն, ինչ քեզ պէտք ա, բայց դու դրանով անկախ չես լինի, զի քեզ թողել են։
եւ ինչիպիսի՞նն ա ծնողների արձագանքն այդ իրողութեանը՝ անկախութեան պահանջին։ ցաւ են ապրում, գիտակցում են, որ կորստի վտանգ կայ։ եւ վարւում են լրիւ կայսրութիւնների պէս՝ պատասխանում են ցաւով ցաւին։
սկսում են ճնշել։ ու ինչի՞ն են հասնում ճնշումով։
դէ, հիմնական երկու տարբերակ ա լինում։
կամ կոտրում են այդ էրեխեքին։ ու դրանք երբեք չեն մեծանում ու այդպէս կոտրուած ապրում են։
կամ չեն կարողանում կոտրել։ բայց ապա, այդ իրենց յարաբերութիւնները միեւնոյն ա, անդառնալիօրէն փչացած են։ յիշէք, ինչպիսին ա վրաստանում ռուսերէնի կարգավիճակը։
իսկ քիչ թէ շատ նորմալ յարաբերութիւններ պահելու միակ ճանապարհը՝ առանց մարդուն կոտրելու, որը, աստուած, ինչի՞ պիտի ուզես, չէ՞ որ երեխադ ա, միակ ձեւը՝ աջակցելն ա իր անկախութեանը։ ու գնահատելն ա, որ, երեւի, շատ չես փչացրել, որ նորմալ մարդ ա մեծանում, անկախութեան պահանջով, ինքնուրոյն լինելու ցանկութեամբ։
դրա բոլոր հետեւանքներով։ ու ընդունել հետեւանքները։
ու տէնց։ #անկախութիւն #կայսերականութիւն #քակաքականութիւն #յարաբերութիւններ #ազատութիւն
մարգինալացուած, բայց անկախ համայնքների մասին՝ https://longreads.com/2018/10/30/the-masterless-people-pirates-maroons-and-the-struggle-to-live-free/ #անկախութիւն #ազատութիւն #անգլերէն #պատմութիւն
կարող ա ազատ լինես, բայց անկախ չլինես։ կարող ա անկախ լինես, բայց ազատ չլինես։
ու ինձ թւում ա, անկախութիւնն ա բարձրագոյն արժեքը։
կարող ա անկախ լինես, բայց ունակ չլինես՝ ազատ չլինես որոշ բաներ անել։
բայց զատո անկախ ես։
ու կարող ա կախեալ լինես ու ազատ լինես ինչ֊որ բաներ անել ուրիշի հաշուին, բայց դու անկախ չես։
ու էդ ա ամենակարեւոր տարբերութիւնը, որը լիքը մարդ, ով ազատ ա, բայց անկախ չի, չի ջոկում, չի հասկանում։
#ազատութիւն #անկախութիւն
այսօր ես փորձ արի ուսանողներին շնորհաւորել գալիք անկախութեան տօնի առթիւ։ ասացի որ կայ definition, declaration ու implementation։
ասացի՝ անկախութեան սահմանում կայ, հռչակագիր կայ, իսկ իրականացումը հիմա թերի ա, կարող ա էլի վատանայ, յուսանք ու ջանանք որ կը լաւանայ։
#անկախութիւն
ես միշտ չէ որ համամիտ եմ սիւնու հետ, բայց երբ համամիտ եմ, դա ասենք վերաբերում է հետեւեալին՝
գուցէ այդ կապերն անհրաժեշտ են, գուցէ դրանք գաղութացնող եւ շահագործող են։ ասենք՝ ո՞վ է վերահսկում երկրի էներգետիկան։ սակայն հայաստանի յարաբերութիւններն այսօրուայ ռուսաստանի հետ անհամեմատ աւելի գաղութային են, քան 1991֊ին։
https://www.youtube.com/watch?v=x8s8K_a1EMM
#գաղութ #հայաստան #ռուսաստան #քաղաքականութիւն #գաղութացում #անկախութիւն
արեւային սալիկների արտադրութիւն՝ https://www.facebook.com/Hayk.A.Harutyunyan/videos/10100493369637822/ #եռանդուժ #էներգիա #էլեկտրականութիւն #անկախութիւն
ասենք ինչի՞ են չորս հատ էդ հողմագեներատորնեը՝ http://www.thewindpower.net/windfarm_en_7409_lori-1.php https://en.wind-turbine.com/wind-turbines/55062/vestas-v47-660.html հինգ հարիւր հատը ատոմակայանի չափ եռանդուժ կը տային։ #եռանդուժ #լոռի-1 #հողմագեներատոր #էներգիա #էլեկտրականութիւն #անկախութիւն
շատ դժուար է ճանաչել քո ունեցած կուլտուրան հնացած, եւ իւրացնել նորը։ պատկերացրէք, դուք մարդակեր էք։ հիմա արի ու ճանաչիր որ այս ամբողջ ժամանակ սխալ ես ապրել, ու սովորիր ուտել աղցաններ եւ տորթեր։ որ կուլտուրա չունէիր։ չէ՞ որ մարդ եփելու, խորովելու, համով պատրաստելու հարուստ փորձ, կարելի է ասել՝ կուլտուրա ունէիր։ հիմա արի, դա մի կողմ դիր, պատմութիւնդ մի կողմ դիր, ու «կրկին փորձիր»։ արդե՞օք հեշտ է այդ ամբողջ ժառանգութիւնն արժեզրկել եւ համարել որ չունես։ ու դատարկ էջից սկսել։ դատարկ էջը բարդ է եւ վախենալու։
եթէ դու սովետ ես ունեցել եօթանասուն տարի, ու ոչինչ, որ ինքը լիքը մարդ է անկապ տեղը տանջել եւ կոտորել, բայց զատո ունես ասենք կգբ֊ի կուլտուրա, ապա այն ինչի կուլտուրան ունես, դա սկսում ես գնահատել։ չէ՞ որ դա քո կուլտուրան է։ յետո՞յ ինչ որ մարդկանց գաղտնալսելու, խոշտանգելու կամ ահաբեկելու կուլտուրա է։ ինչ ունենք դա է։ բարբարոս հո չենք։ գիտենք ինչպէս է պէտք լաւ խոշտանգել եւ ահաբեկել։ այդ գերմանացիներն են յիմար, որ իրենց «շտազի»֊ի ժառանգութիւնը արժեզրկել են։ ի՜նչ երկիր էր ԳԴՀ֊ը՝ ահ֊ահ։ ամէնը աւիրեցին, քարը քարի վրայ չթողեցին։ ահ, ինչ երկիր էր։
նաեւ, բարդ է, երբ չես ունեցել ժողովրդավարութեան ձեւաւորուած մշակոյթ։ յետոյ իւրացնելը բարդ է։ աւելի հեշտ է օրինականացնել այն, ինչին սովոր ես եօթանասուն տարի, որ էլ չտառապես կեղծելով ինքդ էլ չգիտես ինչի համար։ ինչը եւ արել են միջին ասիայում, ու ադրբեջանում։
պետականութիւն էլ որ չունես, դրա կուլտուրան էլ չունես։ ու կորցնում ես այդ պետականութիւնը։ կամաց֊կամաց։
կուլտուրա փոխելը բարդ գործ է։ այդ պատճառով լաւ է ի սկզբանէ այն ունենալ, իսկ եթէ ունես՝ մի տեղ ճանապարհին պատահաբար չկորցնել։ դրա համար պէտք է զգօն լինել։ իսկ որ կորցրիր, յետոյ երբ նկատես, պէտք է վերադառնաս, փնտրես։ իսկ եթէ այս ընթացքում մէկն արդէն անցել վերցրե՞լ է։ լաւ կուլտուրան փողոցում գցած չի լինում, բոլորին էլ պէտք է լինում։ ուրեմն պէտք է նորը գտնել։
աւաղ, վաճառող չկայ։ բոլորն իրենց են պահում, չեն ուզում վաճառել։ ասում են՝ իմ ինքնութեան մասն է։ բայց տարբեր տեղեր գրուած ձեռնարկներ կան, թէ ինչպէս «սարքիր ինքդ» ձեւով այն ստանաս։ պարզապէս բարդ է, այսպէս ես փորձում, չի ստացւում, յետոյ այնպէս ես փորձում, ու էլի տապալում։ հիմա մինչեւ սովորենք հոգիներս դուրս է գալու։ այսինքն, յուսով եմ որ կհասցնենք մի ձեւ, մինչեւ հոգիներս դուրս չգայ։
#կուլտուրա #մշակոյթ #քաղաքականութիւն #սովետ #ժողովրդավարութիւն #պետականութիւն #անկախութիւն
Ես չեմ ուզում որ Հայաստան երկիրը, պետութիւնը, ազգը լինի, իսկ ես լինեմ մի այլ տեղ, հանգիստ լինելով որ այն կայ։ Քանի որ այն չկայ իմ համար, այն իրական չէ իմ համար ասենք Ցիւրիխում։
Եթէ ես ապրում եմ այլ տեղ ապա ինձ պէտք չէ որ լինի Հայաստան, քանի որ այն իմ համար չկայ, իրական չէ, ես այն չեմ վայելում։
Դա ոնց որ ասես որ սիրում ես մի աղջիկ բայց չտեսնես իրան երբեք ու նա էլ չիմանայ այդ մասին։ Ապա դա իրականութիւն չէ։ Ու սէր էլ չէ։ Քանի որ սէրը պրոցես է որ պահանջում է մէկից շատ մասնակից։ Իրական։
#անկախութիւն #գոյութիւն #իրականութիւն #պատրանք #արտագաղթ #ազգ #յարաբերութիւն
անկախ լինելը մարդիկ լիքը շփոթում են մեկուսացած լինելու հետ։
(cc) @{imandes ; imandes@spyurk.am}
#անկախ #անկախութիւն #մարդիկ
**դիսքլեյմեր․ այս բլոգում դաւաճան չկայ։
եթէ ինչ֊որ բացասական բան էք կարդում այս տեքստի մէջ, դա ձեզ մասին չէ։ ում մասին կարող է լինել, ինձ երբեք չի կարդում։ իսկ հիմնականում ինձ մասին է։ նաեւ շատ բացասական բաները։ բայց ես միեւնոյն է ձգտում եմ դրական լինել։ որ ինքս ինձ դուր գամ։**
ամբողջականութիւնը՝ ինթեգրիթի֊ն տեղեկատւական անւտանգութեան (information security) եզր է։ այն, իհարկէ, ՏՏ֊ից շուտ էլ կար, ինչպէս եւ հաքերները։
Օրինակ, երբ մարդիկ բանկային չեքի վրայ գրում էին թիւը, այն պէտք է գրուած լիներ բառերով։ Ակնյայտ է, որ եթէ թիւ է գրուած, այն աւելի հեշտ է դարձնել այլ թիւ, քան բառերը փոխել։ Եթէ գրել ես 100՝ այն կարելի է սարքել 1000 իսկ եթէ գրել ես՝ «հարիւր», ապա այն «հազար» սարքելն ասենք աւելի բարդ է։
Այսպէս, մենք օգտագործում ենք կրիպտոգրաֆիկ հեշեր մեր նիշքերի մատնահետքերը վերցնելու համար, ու համոզուելու, որ դրանք չեն փոխուել։
Օրինակ, սովորաբար իսո պատկերների պանակում սպասարկիչների վրայ լինում է նաեւ sha-1 կամ md5 հեշերով մի նիշք, որ համոզուես որ քաշածդ իրօք յստակ պատճենն է այն նիշքի, որը սպասարկիչի վրայ էր։
Կարծում եմ, կարելի է մարդկանց մասին էլ այդպէս ասել։
Լինում է, որ ինչ֊որ ցնցումներից յետոյ մարդիկ ահագին փոխւում են։ Իրենց համար կարեւոր բաները դառնում են անկարեւոր։
Ես նկատի չունեմ, որ ասենք երեկոյեան ուժեղ վէճ էր, իսկ առաւօտը արթնանում ես, ու մտածում ես, որ հաստատ չարժեր այդպէս։ Դա իրօք չարժեր։ Կամ ինչ֊որ թուլութեան պահեր բոլորն էլ ունենում են, ու լինում են ոչ իրենց սովորականի պէս։
Ես այն մասին եմ, երբ մարդիկ հրաժարւում են հիմնական, կարեւոր արժէքներից ու հաւատքից։ (Այո, հաւատքից, ես հաւատում եմ որ աստուած չկայ)։
Ու ես կեղծաւորութեան մասին չեմ, երբ ասենք մէկը պացիֆիստ էր, իսկ դառնում է արիւնարբու ազգայնամոլ։ Ուրեմն իրական պացիֆիստ չէր։ Կամ այն տղան որ այնքա՜ն ազատ ԾԱ֊ից էր խօսում, բայց արի ու տես իր խելախօսում վխտում են սեփականատիրական ծրագրերը։
Չէ, ես այդ մասին չեմ, այլ ցնցումներից առաջացած փոփոխութիւնների մասին եմ։
Երբ նիշքը կարող է փչանալ, վնասուել, բայց եւ կարող է bzip2֊ի պէս ինքն իրեն վերականգնել։ Կամ չի կարող։
Ու այստեղ մտքիս գալիս է մի այլ օտար բառ, որն արդեն վստահ չեմ ինչպէս թարգմանել՝ քոմիթմենթ։
Քոմիթմենթը շատ կարեւոր որակ է, յատկութիւն է։ Սովորաբար այն օգտագործում են այլ մարդկանց հանդէպ զգացմունքների, վերաբերմունքի մասին խօսելիս։
Իսկ ես նկատի ունեմ քոմիթմենթ ինքդ քեզ, քո համոզմունքներին։ Չի նշանակում, որ դրանք պէտք է երբեք չվերանայուեն, իհարկէ։ Լաւ է որ վերանայւում են։
Ու մեծ հարց է՝ ո՞րն են քոնը, իսկ որոնք քոնը չեն բնաւ։ Ասենք կարող է բարդոյթ է, կամ օբիժնիկութիւն։ Դրանց վրայ դողալ, ասել վայ, իմ բարդոյթը չկորցնեմ, իմ ատելութիւնը չկորցնեմ, անկապ է։
Ատելութիւնն ու բարդոյթը երբեք էլ քոնը չեն, օտար են քեզ։
Բայց եւ ինձ շատ է դուր գալիս, երբ մարդիկ իրենց (երբ իրենցն է) հաւատքից ու արժէքներից չեն հրաժարւում, երբ ծանր ժամանակ են ունենում։ Կամ երբ կապում են դրանք այլ անձի հետ։
Ասենք մէկը շատ ձախ էր, բաժանւում է աջ է դառնում, իսկ քանի որ իր աղջիկը հիփսթեր էր՝ զզւում է հիփստերներից։
Կամ այն տղան կարծես ուներ չմանիպուլացնելու համոզմունք, ու մէկ էլ տեսնում ես «թիզ» է անում մարդուն, որ ռեակցիա լինի։ Կամ մի բեմադրութիւն անում իր կեանքի մասին, որը սուտ է։ (ինչը սոց․ ցանցերում շատ ընդունուած է)։
Կամ մտածել․ այն մարդը ինչ ասում էր, այլեւս չեմ ընդունում, իսկ առաջ ընդունում էիր։
Եւս մի լաւ բառ՝ ընդունել (աքսեփթանս)։ Չնդունելը՝ դիմակայել է։
Իսկ «Դիմադրելը անօգուտ է», ինչպէս գիտենք մի լաւ գրքից։
Իսկ չդիմակայելն ու ընդունելը ազատութեան մասին են։
Անկախութեան մասին են։
Երբ իմ ես լինելը, ու իմ լաւ եթէ չասենք, գոնէ օկ լինելը անկախ է այլ, երրորդ հանգամանքներից։
Քանի որ ես անկախ ինձ հանդէպ վերաբերմունքից կարող եմ շարունակել լինել ես, ու լինել օկեյ։
Իմ այս գործը չի՞ ոգեւորում շրջապատիս մարդկանց։ Բայց եթէ վեբ կայք կամ անդրոիդ ափ գրէի, կոգեւորե՞ր։ Բայց ես անկա՞խ եմ իրենց ոգեւորութիւնից, թէ՞ կախուած։ Ի՞նչն է ինձ համար աւելի կարեւոր։
Ես ընդունում եմ էս տաքսիստին, ու էն կողքի սեղանի լացող երեխային, թէ՞ ես սկսում եմ դատել իրենց․ «երեխան զզուացնող է, տաքսիստը՝ անգրագէտ»։ Դրանից օգուտ չի լինում, ոչ էլ փոփոխութիւն, անիմաստ էներգիայի ծախս է։ Երեխան եւ տաքսիստը ունեն իրենց կեանքը, իրենց պահանջները, իրենց ցանկութիւնները, ու ես ոչ մի կոնտրոլ դրանց վրայ չունեմ, ու շատ լաւ է որ չունեմ։
Ես օկեյ եմ, անկախ իրենց վարքագծից։ Ես անկախ եմ իրենցից։
Այստեղ է գալիս ազատութիւնը, երբ ընդունում ես այն, ինչ կատարւում է, եւ չես դիմադրում, այլ քո մասին ես մտածում։ Հիմա նա վատ է քշում, ես ի՞նչ անեմ, որ չխփեմ։ Որ ինձ լաւ լինի։
Ես իրենից անկախ եմ։ Նա՝ ինձնից։ Ես չեմ կարող անել այնպէս որ նա լաւ քշի, ու չեմ էլ ուզում կեանքս նուիրել իրեն կրթելուն։ Բայց ես անկախ եմ, ես անկախ եմ այն քեարթից ով ֆրազ է շպրտել իմ հետեւից, քանի որ այն տեղ չի հասել, իր ազդեցութիւնը չի ունեցել, ինչպէս նախատեսւում էր։ Ես պէտք է զգայի վիրաւորուա՞ծ։ Ես ազատ եմ այդպէս չզգալ։ Քանի որ անկախ եմ ու ամբողջական։
Ինձ դո՞ւր է գալիս օրեր շարունակ կոդ գրել ջնջելը, այսպէս ու այնպէս փորձելն ու արդիւնք չունենալը։ Ես լա՞ւ եմ զգում դրանից։ Հիմա ի՞նչ տարբերութիւն թէ ես չեմ կարող ոչ մէկին արդիւնք ցոյց տալ։ Թող ուշ լինի, բայց այնպէս, ինչպէս ես լաւ եմ համարում։ Ու իհարկէ, թէկուզ անդրոիդ ափ սարքեմ, ընկերներին տամ, իրենք շատ հաւանական է, չեն օգտուի։ Քանի որ իրենք ուրիշ են, իրենց կարեւոր չէ այն, ինչ ինձ է կարեւոր։ Ես օ՞կ եմ այդ հետ, թէ՞ ուզում եմ իրենց դուր գալ։
Ուզելով ուրիշին դուր գալ, կորցնում ես ոչ միայն ինթեգրիթի֊ն՝ այլ հետեւաբար կորցնում ես քոմիթմենթը ու ազատութիւնդ։
Ու լաւ չես զգալու քեզ։
Գուցէ շոյուած զգաս, բայց լաւ չես զգալու։
Աւելի լաւ է չշոյուած, բայց լաւ զգալ, իմանալ որ քոմիթեդ ես, ու անկախ ես։
Շատ լաւ է ժամանակ առ ժամանակ ինքդ քո վրայից md5sum հանել։
Քանի որ ինթեգրիթին՝ ինքդ քեզ քոմիթմենթի, ինքդ քեզ, եւ ուրիշներին ընդունելու, եւ որպէս արդիւնք ազատ, անկախ լինելու մասին է։
եւ այդպէս
Դու արդեն #23 տարեկան ես, իսկ քեզ դեռ ասում են ում հետ ընկերութիւն անես կամ չʼանես, ինչպէս հագնուես եւ երբ տուն գաս, չʼնայած որ առանձին ես ապրում։ Ոչինչ, լինում է որ զարգացման մէջ հետ են մնում, դեռ կը հասունանաս։ Կը սովորես, համայնքի արժենավայել անդամ կը դառնաս, ու աշխարհը կը հարստացնես քո յայտնագործութիւններով, արուեստով, ստեղծագործութիւններով։
Միայն շատ պէտք չէ հետ մնալ ուրիշներից, աշխատիր քո վրայ, էդպէս մի թող, թէ չէ արդեն եքա… ասում եմ թէ չէ սաղ կեանքդ կեղտոտ գործ կանես ուրիշի համար, կրակից կաշտաններ կը հանես, մինչեւ չուղարկի սպանդարան։
Այնպէս որ զգօն եղիր, եւ ծնունդդ շնորհաւոր։
Դուխո՛վ, լաւ կիլի, ամալըքյա, դբա լաւը, ու տենց։ ահա։
ես քեզ անտարբեր չեմ։
#անկախութիւն #զգօն #հայք #ուտենց
շոտլանդացիները կորցրին իրենց շանսը, ահա։
#ռուսերէն #շոտլանդիա #անկախութիւն
Բորիս Թումանովը լայն ռուս աշխարհի մասին
#ռուսաստան #հայաստան #լեզու #անկախութիւն
փաստօրէն փոխել են ժամը։ ամսի տասնութին է լինելու հակամաքսային երթը։
#երթ #ազատութիւն #երեւան #հայաստան #անկախութիւն
https://www.youtube.com/watch?v=MmDgucIklvw
#Շուշի #Հայաստան #Հայք #Ժիրայր֊Սեֆիլեան #պետութիւն #անվտանգութիւնն #քաղաքականութիւն #պատմութիւն #անկախութիւն
Կարծում եմ, որ Վրաստանը այսպիսի տարբերակ ունի․ ընդունել, որ Աբխազիան ու Օսիան չի ստանալու հետ, եթէ առնուազն չդառնայ ՌԴ֊ի ստրուկը։ Եւ գուցէ այդ դէպքում էլ մէկ է չստանայ։ Իսկ քանի որ իրենք չեն ուզում լինել ստրուկ, ապա ունեն այսպիսի ելք, որին շատ բարդ է գնալ, բայց անհրաժեշտ է։
— Ճանաչել Աբխազիայի ու Հարաւային Օսիայի անկախութիւնը, որը կբերի այդ ձեւաւորումների միջազգային ճանաչմանը, եւ Ռուսաստանից անկախութեանը, ՌԴ֊ի ազդեցութիւնից ազատութիւն։ Աբխազիայի համար, առնուազն, դա շատ կարեւոր է։ Ու այդ ճանաչումը Վրաստանը կարող է շատ թանկ վաճառել։ Ցանկացած գնով։ Իսկ գինը պիտի լինի՝ վրացիների վերադարձը, քանի դեռ վրացիներ կան, ով ուզում են վերադառնալ, իրենց անվտանգութեան երաշխիքները, ՌԴ֊ի հետ Աբխազիայի յարաբերութիւնների սառեցումը, եւ Վրաստանի «ազդեցութեան գոտի» մտնելը։
Վրաստանը կարող է առաւելագոյնս ունենալ լաւ յարաբերութիւններ ու բաց սահման Աբխազիայի հետ, եթէ իրենք միասին լինեն Եւրոպական ընտանիքի անդամներ։ Այստեղ Վրաստանի ինստիտուտներ ստեղծելու փորձը Աբխազիային շատ է օգնելու։ Այո, փաստօրէն Վրաստանը կարող է «բերել ժողովրդավարութիւն» առանց բռնի ուժի։
Այսպիսով Վրաստանը, ինչպէս եւ նոր ձեւաւորումները անհամեմատ աւելի քիչ են կախուած լինելու ՌԴ֊ից, Վրաստանը աւելի հեշտ կարող է ՆԱՏՕ֊ի անդամ դառնալ, ինչո՞ւ ոչ, բերել իր հետեւից Աբխազիան։ Իսկ Եւրոպայում, ուր սահմանները բաց են, այնքան էլ կարեւոր չէ, Աբխազիան ո՞ր գոյնով է ներկած քարտէզի վրայ։ Թող առանձին գոյնով ներկած լինի։
եւ այդպէս
Մարդն ունի ընդլայնուելու, տրանսցեդենտանալու պահանջ։ Մենք ուզում ենք կիսուել մեր մտքերով (ով մտքեր ունի) կամ կարդացածով, տեսածով, ապրածով։ Այսինքն՝ մեր կեանքով։
Ու մեզ պէտք է շուկայ, մարդիկ, ում հետաքրքիր են մեր ապրումները, ցաւերը, հաճոյքները, մտքերը (ով ունի), եւ այլն։ Մի խօսքով մեզ պէտք է մեր արտահանած ապրանքի սպառողը։
շարունակութիւնը
#ասք #սէր #յարաբերութիւն #ընկերութիւն #շուկայ #հոգեբանութիւն #մաքսային֊միութիւն #ազատութիւն #մտքեր #ուկրայինա #ռուսաստան #չեխոսլովակիա #տնտեսութիւն #քաղաքականութիւն #մարդիկ #անկախութիւն #ուտենց
Ղրիմը ոչ մի դէպքում Արցախի զուգահեռը չէ։ Սեպարատիստ չէ։ Արցախն ու Ուկրայինան են կենտրոնախոյս, իսկ Ղրիմը՝ կենտրոնամէտ է։ Եթէ եւ կայ զուգահեռ, ապա Ղրիմի ռուսների եւ ԼՂ֊ի թաթարական փոքրամասնութեան մէջ։
ու տենց
Ղրիմը ոչ մի դէպքում Արցախի զուգահեռը չէ։ Սեպարատիստ չէ։ Արցախն ու Ուկրայինան են կենտրոնախոյս, իսկ Ղրիմը՝ կենտրոնամէտ է։ Եթէ եւ կայ զուգահեռ, ապա Ղրիմի ռուսների եւ ԼՂ֊ի թաթարական փոքրամասնութեան մէջ։
#Ղրիմ #Ուկրայինա #Հայաստան #Արցախ #սեպարատիզմ #ազատութիւն #անկախութիւն
Վալերիա Նովոդւորսկայա․ Հայաստանը խղճին եւ մարդկային պարտքին հակառակ քայլ է անում։ Վախենում եմ, որ այդ քայլի համար վճարելու է։ Հայաստանը ինքն էր պայքարում իր Ղարաբաղի համար, տարել է ցեղասպանութիւն, էթնիկական զտումներ Արդբեջանի կողմից։ Եթե այժմ Պուտինի աջակցութեան յոյս է փայփայում, ու մոռանում է, որ հենց Ռուսաստանն է կռուացրել Ադրբեջանն ու Հայաստանը, ու դրանով կապել իրեն եւ մէկը, եւ միւսը, ապա, իհարկէ ստորութիւն է անում։
Валерия Новодворская: Армения поступает не в ладу с совестью и человеческим долгом. Боюсь, что это на ней отзовется. Она сама была в таком же положении. Она сама боролась за свой Карабах. Она сама подверглась геноциду, этническим чисткам со стороны Азербайджана. Если сейчас она не рассчитывает на путинское заступничество и забывает о том, что именно Россия поссорила Азербайджан и Армению и, таким образом, привязала к себе и ту, и другую страну, она, конечно, делает подлость.
http://www.svoboda.org/content/transcript/25305148.html
#հայաստան #արցախ #լեռնային֊ղարաբաղ #ադրբեջան #բանակ #ադրբեջան #հակամարտութիւն #ազատութիւն #ղրիմ #ուկրայինա #ռուսաստան #քաղաքականութիւն #սերժ֊սարգսյան #անկախութիւն #армения #арцах #нагорный-карабах #армия #азербайджан #украина #россия #крым #свобода #независимость #######################
Սակայն Լեռնային Ղարաբաղի բանակը սուպեր ուժեղ է։ Այնտեղ չի ստացուի պարզապէս զօրք մտցնել ու վերցնել Լեռնային Ղարաբաղը։ Ես հասկանում եմ, որ այնտեղ մարդիկ կանգնելու են մինչեւ իրենց բոլորին չոչնչացնեն։ Բայց։ Պաշտպանուած թիկունք Հայաստանը ունենալ պարտաւոր է։ Այդ պատճառով ընտրելու բան չի մնում։ Ծանր վիճակում է։
Хотя армия Нагорного Карабаха суперсильная. Там не получится просто так ввести азербайджанские войска и взять Нагорный Карабах. Я понимаю, что там люди будут стоять, пока их всех не истребят. Но! Тем не менее, все-таки иметь защищенный тыл Армения должна. Поэтому выбирать не приходится. Она в тяжелом состоянии.
http://www.svoboda.org/content/transcript/25305148.html
#հայաստան #արցախ #լեռնային֊ղարաբաղ #ադրբեջան #բանակ #ադրբեջան #հակամարտութիւն #ազատութիւն #ղրիմ #ուկրայինա #ռուսաստան #քաղաքականութիւն #սերժ֊սարգսյան #անկախութիւն #армения #арцах #нагорный-карабах #армия #азербайджан #украина #россия #крым #свобода #независимость #######################
փաստօրէն, այս խոզուկին ջնջել են, իսկ դիմացի հայզենբերգին՝ ոչ, քանի որ մտածել են՝ պետական գրաֆիտի է։ ։Ճ
#գրաֆիտի #երեւան #ազատութիւն #անկախութիւն #հայզենբերգ #լեւոն #տեր֊պետրոսյան #փողոց #արվեստ #արուեստ #քաղաք #ազատություն
Создание российско-украинской конфедерации стало бы грандиознейшей внешнеполитической победой послеавгустовской России — путинской, ельцинской, прохоровской, ходорковской любой. И одновременно — страшным национальным поражением Украины. Украинская экономика стала бы придатком российских монополий, украинская политика — филиалом Кремля (или Охотного ряда, если восторжествует парламентаризм), а украинская культура — рудиментом общероссийской массовой культуре. Только западноукраинский анклав превратился бы в вечный нарыв. http://www.kasparov.ru/material.php?id=52F883DB868AF
#Евгений-Ихлов #Украина #Россия #майдан #путин #империализм #политика #свобода #культура #мексика #лукашенко #гдр #европа #прослушка #евразэс #тс #таможенный-союз #евразийский-союз #сноуден #германия #анб #кгб #нация #дагестан #крым #империя #ирак #хусейн #мубарак #насер #египет #деспотизм #авторитаризм #демография #права-человека #нато #совет-европы #идентичность #Евромайдан #євромайдан #украина #майдан #вільність #Եւգենի֊Իխլով #բիւզանդիա #ռուսաստան #ասիա #իմպերիալիզմ #ազատութիւն #ազատություն #ուկրայինա #ժողովրդավարութիւն #ժողովրդավարություն #աւանդոյթ #քաղաք #մայդան #յեղափոխութիւն #անկախութիւն #անկախություն #եւրոպա #մշակոյթ #պատմութիւն
Еврореволюция и имперская похоть
Евгений Ихлов: Традиция византийская и европейская вступили в схватку на улицах украинских городов
Я неоднократно писал: то, что принято считать “азиатской” или “евразийской” составляющей Русской цивилизации, — это на самом деле остатки ее “византийской” матрицы.
Отличительные черты такого “византизма”:
— восприятие главы государства как некоего полубога, и от этого склонность к “самодержавным”, деспотическим моделям общества;
— антизападничество, проявляющееся, прежде всего, в отторжении западного индивидуализма;
— имперскость — культ всемогущественного универсального государства для которого люди — всего лишь строительный материал, и, вследствие этого, оправдание большевистского и сталинского террора как необходимых и исторически оправданных.
И вот сегодня две традиции Русской цивилизации, которая охватывает большую часть территории Российской Федерации и значительную часть восточной и южной Украины: традиция европейская, включающая стремление к созданию национального и демократического государства, и традиция византийская — вступили в схватку на улицах и площадях украинских городов.
http://www.kasparov.ru/material.php?id=52E24052B7AD6
#Евгений-Ихлов #византия #россия #азия #империализм #свобода #украина #демократия #традиции #город #майдан #революция #независимость #европа #культура #история #Եւգենի֊Իխլով #բիւզանդիա #ռուսաստան #ասիա #իմպերիալիզմ #ազատութիւն #ազատություն #ուկրայինա #ժողովրդավարութիւն #ժողովրդավարություն #աւանդոյթ #քաղաք #մայդան #յեղափոխութիւն #անկախութիւն #անկախություն #եւրոպա #մշակոյթ #պատմութիւն #####################
http://www.svoboda.org/audio/Audio/1071072.html
Само по себе желание интеграции, или более тесных контактов, или более интенсивных отношений Украины с Россией никакого возражения у нормального человека не вызывает - ни в России, ни в Украине. Проблема заключается в том, что нынешняя авторитарная, имперская Россия в принципе не может предложить политической, культорной, ментальной модели, которая была бы привлекательна как для украинцев, так и для жителей практически любого пост советского государства.
При наличии других вариантов политических моделей, при наличии демократии, при наличии открытого общества, при наличии свободного выбора, при наличии таких вариантов как мирные переговоры, достижение компромисса - то, что породила в свое время европейская цивилизация, и было перенято народами и государствами во всех концах земного шара, вот именно альтернативу такому варианту в виде насилия, в виде авторитарных методов предлагает теперь Москва, кремль, и ее, или их, факелоносцы, предлагающие свои имперские варианты решения проблем на пост советском пространстве.
Естественно, что такой подход уничтожает на обозримую перспективу какое-либо место России, даже в данном случае не авторитарное, а какое либо, в глазах этих народов. До тех пор, пока эти модели не будут заменены другими, гораздо более привлекательными, как для граждан других государств, так и для граждан России.
А можно уточнить, это мега проект Путина, покупка Украинской лояльности, и выдержит ли Россия подобный проект.
Это не покупка Украинской лояльности, деньги заплаченные Януковичу, уже отданные, и которые Путин собирается отдавать - это не за покупку лояльности, это - за подавление Украинского восстания. Вот этот огонь, вот это пламя на улицах Киева, это пламя оплачено миллиардами из Росийского бюджета господином Путином.
#Андрей-Илларионов #Константин-Соколов #Россия #Украина #империализм #свобода #независимость #Իլարիոնով #Ռուսաստան #Պուտին #իմպերիալիզմ #Ուկրայինա #ազատութիւն #անկախութիւն #########
Ничего подобного я лично не ожидал от Ходорковского. Здесь что ни утверждение, то вопиющая и злая неправда. “Нет на сегодняшний день в мире незавоеванной земли”. На самом-то деле сейчас, после Второй мировой войны и российской “перестройки” в мире почти не осталось завоеванных земель! В России да, остались — тот же Северный Кавказ с населяющими его народами. И если их отпускать на свободу, коли их граждане того пожелают, то о каких “миллионах жертв” может идти речь?
http://www.kasparov.ru/material.php?id=52CFABBD577F6
#пятая-колонка #ходорковский #сепаратизм #россия #империализм #интернет #пропаганда #свобода #սեպարատիզմ #խոդորկովսկի #ռուսաստան #իմպերիալիզմ #ինտերնետ #համացանց #քարոզչութիւն #ազատութիւն #անկախութիւն
После ельцинского антидемократического переворота в октябре 1993 года в созданной под Ельцина новой конституции право на отделение уже вообще не значилось ни для кого, но записано было право на присоединение к РФ других государств и народов. Значит, если вступать, то милости просим, а выйти потом — и не мысли!
http://www.kasparov.ru/material.php?id=52CFABBD577F6
#пятая-колонка #сепаратизм #россия #империализм #интернет #пропаганда #свобода #սեպարատիզմ #ռուսաստան #իմպերիալիզմ #ինտերնետ #համացանց #քարոզչութիւն #ազատութիւն #անկախութիւն
Госдума днями утвердила закон об уголовной ответственности за пропаганду сепаратизма. Руководил разработкой этого закона Геннадий Зюганов. Его мнение о сепаратизме четкое и ясное, как и полагается постсоветскому коммунисту. За призывы к отделению от России какой-либо территории люди, к этому призывающие или отделение оправдывающие, будут наказываться штрафом в размере до 300 тысяч рублей, обязательными работами на срок до 300 часов или лишением свободы на срок до трех лет. Если эти призывы прозвучали в СМИ или Интернете, срок наказания составит до пяти лет лишения свободы либо до 480 часов обязательных работ.
http://www.kasparov.ru/material.php?id=52CFABBD577F6
#пятая-колонка #сепаратизм #россия #империализм #интернет #пропаганда #свобода #սեպարատիզմ #ռուսաստան #իմպերիալիզմ #ինտերնետ #համացանց #քարոզչութիւն #ազատութիւն #անկախութիւն
Խոդորկովսկին՝ կովկասի մասին․ «դա մեր հողն է, մենք այն գրաւել ենք»։ http://www.youtube.com/watch?v=rXvZCPSVGdY&t=12m6s
#իմպերիալիզմ #խոդորկովսկի #ազատութիւն #կովկաս #ռուսաստան #անկախութիւն
http://www.youtube.com/watch?v=NnjZ6i682NI
Հայաստան մինուս Ա1+, Տիգրան Խզմալեանի ֆիլմը։
#տիգրան֊խզմալյան #խոսքի֊ազատություն #խօսքի֊ազատութիւն #ազատություն #Ա1+ #հեռուստատեսություն #պատմություն #արցախ #անկախություն #պատկերասփիւռ #անկախութիւն
ի՜նչ հաւէ՜ս է այստեղ դիմագիրքը տեսնելուց յետոյ։ այնքա՜ն հարմա՜ր է, այնքա՜ն ույուտնը, այնքան հարազատ, այնքան անւտանգ, այնքան ապահով։
#սփիւռք #անկախութիւն
Ես Պուծինի դէմ հաւաքի չեմ գնում, քանի որ ես չգիտեմ, թէ նա ո՞վ է։
Իսկ անծանօթ մարդկանց դէմ ո՞ւր գնաս, որ ի՞նչ։
Ո՞վ է այդ տուժւածը ո՞ւր է գնում, ինչի՞ համար։ Ես նրան չգիտեմ, ու ծանօթանալու ցանկութիւն մի տեսակ չեմ զգում։
Ես չունեմ, աւելի ճիշտ՝ չկայ՛ նրան ճանաչելու, իր մասին մտածելու, ու նա չկայ՝ մեզ համար։
Ու մենք բոլորս էլ, այդպիսի մարդ չենք ճանաչում։
եւ այդպէս
Հ․ Գ․ Ես ճանաչում եմ ՍՍ֊ին։ Լաւն է, վատն է, ընտրուած է, թէ չէ, մեր ՍՍ֊ն է, իրեն գիտենք, եթէ հարցեր ունենք, ապա միայն իրեն։ Ինչ֊որ այլ անկապ մարդկանց հարցեր չկան։
ինչո՞ւ ես չեմ գնում Պուտինի դէմ հաւաքի՝ http://norayr.arnet.am/weblog/2013/12/02/ինչո՞ւ-ես-չեմ-գնում-պուտինի-դեմ-հաւաքի/
http://www.youtube.com/watch?v=YYT0x1YBLCU
#պուտին #սերժ #ռուսաստան #հայաստան #մաքսային֊միություն #ազատություն #քաղաքականություն #ազատութիւն #քաղաքականութիւն #այցելութիւն #Երեւան #հաւաք #հավաք #անտարբերութիւն #միմինո #ֆրունզիկ #հատված #կինո #իգնոր #անկախություն #անկախութիւն
22 տարի առաջ քվեարկողների 99% տոկոսը ընտրել է ազատ, անկախ, ժողովրդավարական Հայաստանը։
Սա բարդ ժամանակ է մեզ համար։
Սակայն, ոչ առաջինը, եւ ոչ, հուսանք, վերջինը։
Կորչի իմպերիալիզմը։ Կորչի Պուտինը։ Կորչի կապիտալիզմը։
Կեցցե՜ ազատ, անկախ Հայաստանը։
ամեն
շատերը, ասենք նա ու նա նշում են, որ Ռուսաստանին պետք չէ Հայաստանը իր կազմում, քանի որ մեր մոտ կյանքի մակարդակը ավելի ցածր է, ու մենք «բեռ» կլինեինք։
ուզում եմ ասել, որ այդ «բեռը» ցանկացած պետություն հաճույքով կվեցնի իր վրա, եթե ՀՀ֊ն պատրաստ լինի զիջել իր անկախությունը ու դառնալ այլ պետության մաս։
Եւ ոչ միայն գերտերությունները ինչպես ԱՄՆ֊ն կամ ՌԴ֊ն են պատրաստ, Ֆրանսիան էլ չի հրաժարվի, չնայած ո՞ւր ենք հեռու գնում, Վրաստանն էլ չի հրաժարվի մենք իրենց կազում լինենք։
Դա մենք ենք որ պատրաստ չենք, չենք ուզում վաճառվել, ու սա գնի հարց չէ, քանի որ «երբ խոսքը գնում է ընտանիքի պատվի մասին, փողից խոսելը տեղին չէ» կան նաեւ ոչ նյութական արժեքներ։
բեռ է մեզ ԵՄ ընդունելը, քանի որ Գերմանիան է ԵՄ֊ն քաշում, բայց գնա առաջարկի Գերմանիային իր մասը դառնաս, տես կհրաժարվի՞։
Այլապես մենք պետք է վերաբերվեինք Հայաստանին որպես թանկ վաճառելու մի բանի, ու փորձեինք այն վաճառել հնարավորինս թանկ գնով հնարավորինս ունեցող (ու բնավ ոչ կամեցող) մեկին։
Մտեք վաղը ԱՄՆ֊ի կազմ, տեսնենք ո՞նց չեն ընդունի։ Կարծում եք, պուերտո֊ռիկոյի չափ չկա՞ք, կասեն չէ՞ չէ՞նք ընդունի։
լավ էլ կընդունեն, կյանքն էլ արագ կլավանա։
բայց մենք դա չենք արել չէ՞, մեր մտքով էլ չի անցել։
ռուսաստանը լրիվ պատրաստ է, ու հաճույքով կվերցնի իր վրա այդ «բեռը», եւս մի նալոժնիցա պահելու, դա անհամեմատ ավելի ցածր գին է, քան այն, ինչ իրենք ձեռք են բերում։
այլապես, թող հրաժարվեն իրենց տարածքից, որը խիտ բնակեցված չէ, ու բնավ էլ տնտեսապես նպատակահարմար չէ այն պահել։
մեր խնդիրն է որ մեզ չստիպեն քնել նրանց հետ ում հետ չենք ուզում, չստիպել ընկերանալ նրանց հետ, ում հետ չենք ուզում, ու առհասարակ, ինչքան հնարավոր է քիչ մեզ ստիպեն որեւէ բան անել։
իսկ երբ քեզ ստիպում են, ու դու դրանից գոհ ես, դա արդեն ազատ մարդկանց մասին չէ, դա արդեն, տարբեր պատճառներով է լինում՝ ստրուկների մոտ է լինում, մազոխիստների մոտ լինում, մարմնավաճառների մոտ է լինում, ում ասես մոտ չի լինում։
բայց ոչ ազատ մարդկանց մոտ։
հիմա կարող է գան անազատ մարդիկ, ու ասեն որ եթե չունեն ծով կարտոֆիլ, կամ բենզին, ապա էլ ո՞նց են ազատ։
ազատ մարդու մտքով դա չի անցնի։ քանի որ ազատությունը կարտոշկա, ծով, ապահովություն ունենալ չունենալու մեջ չէ։ ու այո, սոված մարդը կարող է լինել եւ արժենավայել, եւ ազատ։
ու տենց
ուրեմն, ՄՄ(մաքսային միության) տեղացի կողմնակիցներին կարելի է դասակարգել հետեւյալ հիմնական խմբերի՝
Եթե այդ մարդկանց ցույց ես տալիս փաստաղթերը, տալիս ես հղումներ, իրենք, ապա հիմնականում տեղափոխվում են հաջորդ խումբ՝
այստեղ խոսելն անիմաստ է, քանի որ սա հավատալ կամ չհավատալու հարց չէ։ ճիշտ այնպես, ինչպես եւ բոլոր հավատացյալների հետ։ կան փաստեր — սա, սա ու սա, կան թղթեր — սա ու սա։ հիմա որ չես հավատում, համոզելը զուր է։ հավատը այստեղ կամ չունի, առհասարակ։ ես չեմ համոզում պաս պահողներին, որ իրենց «հետմահյա կյանքում» փոփոխություն չի լինի, եթե իրենք պասը խախտեն։
սրանցից մի մասն էլ չի անհանգստանում ոչ թե այն պատճառով, որ չեն հավատում, այլ
դե ապա կրկին խոսելու բան չկա։ պետականության անհրաժեշտությունը, եթե մարդը չի հասկանում, ի՞նչ իմաստ ունի բացատրել, քննարկել։
անկախությունը չի քննարկվում։
սրանց մեջ կա եւս մի խումբ
Կարելի է իրենց անվանել «ստրուկներ», կամ »ազգի թշնամիներ», դրանից առանձնապես բան չի փոխվում։ Ամեն դեպքում, ես գոհ եմ, որ մեր մոտ այդ «ազգի թշնամիների» հետ այնպես չեն վարվում, ինչպես ԽՍՀՄ֊ում։ Մենք այդ խոսքերի համար ոչ մեկի չենք գնդակահարում, որը նշանակում է, որ շատ ավելի ազատ երկիր ունենք։
Բայց դե իրենք չեն ուզում, իրենց էն պետությունն էր դուր գալիս, ուր իրենց կգնդակահարեին։ Կամ մեզ։ Ինչ֊որ մեկին։
Ավաղ, մեզ մոտ էլի թարս է՝
ազգային անվտանգությունը սովորաբար «հետաքրքրվում» է այն մարդկանցով, ով ՀՀ պետականության կողմնակից է, ու բնավ ոչ նրանցով, ով ՀՀ պետականության թշնամին է։
Այսինքն դա իրականում կամ ապաազգային անվտանգություն է, կամ ազգային չանվտանգություն։ Բայց դա արդեն այլ տեքստի թեմա է։
եւ այդպես
ուրեմն, ես մի քանի օր առաջ կարդացի Անասնաֆերման հայերեն։
Այնքան լավ թարգմանություն է արել Արտաշես Էմինը, որ թվում է, ռուսերեն տարբերակը կարդալ չի լինում, անհամեմատ ավելի անհամ է։ Իսկ հայերենում, միայն անունները ինչ լավն ել՝ Ձնագնդին(Snowball), Դմբուզը(Boxer), Զռանը(Squealer), Մովսեսը…
Ու հետաքրքիր է նկատել, որ դա առաջին անկախ Հայաստանի հրատարակություններից է(1991), երբ արդեն կար հնարավորություն թարգմանել այդպիսի գրքեր, ու թարգմանել բնօրինակից։
Ինձ թվում է, որ Անասնաֆերման գուցե եւ 1984֊ից ավելի կարեւոր է։ Որովհետեւ երկրորդի դեպքում մեզ ցույց են տալիս հասարակություն ուր արդեն սաղ վատ է, ու մարդիկ չեն հավատում, ո՞նց կարող էին այնտեղ հասնել։
Իսկ Անասնաֆերման այն մասին է, ինչպես այստեղից, հետո այնտեղից գայկաները ձգելով, աստիճանաբար եւ աննկատ քչից շատից լավ հասարակությունը, ուր ամեն անդամի բարեկեցությունն ու զարգացումն են նպատակ, վերածվում է տոտալիտար վարչակարգի։
Ի՞նչն է կարեւոր։
Ա․ Անասունների անգրագիտությունը։ Եթե անասունները ավելի զարգացած, ու ավելի գրագետ լինեին, իրենք կկարդային ու կհիշեին Յոթ Պատվիրանները, իրենք կհասկանային, որ իրենց ստում են, իրենք կհասկանային ով է Զռանը իրականում։
Բ․ Փաբլիկ Ռիլեյշնս։ Նապոլեոնը լավ հասկանում էր, որ մինչեւ մի պահ, նա կարիք ունի հասարակության աջակցության։ Ու այդ պատճառով է որ, չնայած վերացրեց Միտինգները, այսինքն ժողովրդավարությունը, սակայն միշտ ուղարկում էր Զռանին՝ իր քայլերը մեկնաբանելու ու բացատրելու համար։ Ստեղ կրկին այն մասին, որ եթե մի քիչ զարգացած ու խելացի լինեին, չէին հավատա, եւ այն մասին, որ եթե նույնիսկ չապստամբեին, բայց միայն հրապարակային եւ բոլորով անհամաձայնություն հայտնեին, Նապոլեոնը ստիպված կլիներ, եթե ոչ՝ կորցնել իշխանությունը, ապա գոնե երբեմն իրենց կարծիքը հաշվի առնել։
Որովհետեւ այդ լեզուն են հասկանում իրենք։ Այդ թվերի լեզուն։ Նաեւ շատ կարեւոր է, որ երբ հավերը ապստամբեցին, նրանց բողոքը արագ ու հեշտ կասեցվեց վարչակարգի կողմից, որովհետեւ այլ անասունները, չէին աջակցում հավերին, չէին ընդունում իրենց բողոքը որպես սեփական բողոք։ Իրենք չէին հաստանում, որ այսօր՝ հավերը, վաղը՝ իրենք։ Չէին հաստանում, որ այսօր՝ Թեղուտի գյուղացիների տները՝ վաղը՝ Բյուզանդի, վաղը չէ մյուս օրը՝ Աբովյանի։ Այսօր՝ էմոները, վաղը՝ ակնոց կրողները։
Ու ստեղ վարչակարգին շատ կարեւոր է անհանդուրժողականությունը՝ տարբերվողների նկատմամբ, ու առաջին հերթին ամենատարբերվողնեիր՝ ասենք գեյերի, դա անում էր հենց սկզբից Հիթլերը, հիմա անում է Պուտինը։ Անհանդուրժողականությունը շատ լավ մարկեր է՝ որ հասարակության մեջ ես ապրում, բռնատիրական, թե ազատ, քանի որ դա է իրենց միջոցը մեզ կոնտրոլ անելու։
Նաեւ կարեւոր փաստ է, որ Նապոլեոնը վերցնում է շների ձագերին ու դաստիարակում ինքնուրույն։ Հիշո՞ւմ եք, ի՞նչ են ասում ոստիկաններին մարդիկ հավաքների ժամանակ․ «Դուք հայր, մայր, քույր ունե՞ք»։ Որովհետեւ դա չնայած հիմար ու մանիպուլատիվ հարց է, այն բնական է։ Ո՞նց դու կարող ես դուրս գալ ժողովրդի դեմ, եթե դու իրենց պես մոտիկներ ունես։ Դա հասկանալի չէ մարդկանց։ Ու այդ պատճառով է, որ մանկատների երեխաները լավ ԿԳԲ ակտիվիստներ են լինում։ Ու ինչքան շատ մենք իրենց որդեգրենք ու մեծացնենք ընտանիքներում, այնքան լավ հասարակության մեջ կապրենք։
Ի դեպ, ընտանիքների մասին։ Պատահաբար չէ, որ բոլոր հակաուտոպիաներում, եւ Հաքսլիի մոտ, եւ Օրուելի, ընտանիք կամ չկա, կամ այն կազմվում է իշխող կուսակցության կողմից։ Ինչի՞։ Ինձ առաջ դա խանգարում էր, ինձ թվում էր, որ դա ասենք Օրուելի պոպուլիստական քայլն է, որ եթե մարդիկ դեռ համաձայն կլինեն, որ խոսքի ազատություն չլինի, իրենք կսարսափեն, որ սեքսը վերացվում է, ու պարտնյուրի ընտրությունը այլեւս իրենցը չէ։ Հիմա գիտեմ, որ նա պոպուլիստական քայլերից հեռու էր։ Պարզապես նկարագրում էր գրեթե կատարյալ տոտալիտար մեքենա։ Իսկ տոտալիտար մեքենայի խոցելի տեղը՝ ընտանիքն է։ Ո՞րտեղ կար խոսքի ազատություն ԽՍՀՄ֊ում։ Ճիշտ է, խոհանոցներում։ Երեխաները իրենց մոտիկների՝ ծնողների, բարեկամների, նրանց հետ, ում հետ կապ ունեն, իրենց ցավը ընդունում են, որպես սեփական ցավ։ Ու դա շատ է ազդում անձի ձեւավորման վրա։ Անգիտակցաբար։ Այսինքն, կատարյալ տոտալիտար վարչակարգում պետք է այդպիսի պատահականություններ, ինչպես ընտանիքը չլինեն, ու երեխաները դաստիարակվեն պետության կողմից միայն։ Իսկ ոչ սանկցիոնացված սեքսը պետք է արգելվի ու խիստ պատժվի։
Հիմա պատվիրանների մասին։
Ինձ թվում է, որ Պատվիրանները լավ կազմված չէին։ Օրինակ, կարեւոր չէ, մարդու հագուստ օգտագործում ես, թե չէ։ Օրինակ, խոզերից մեկը ուներ գլխարկ, որը պաշտպանում էր նուրբ ականջները արեւից։ Ինչո՞ւ չպաշատպանել։ Ինչո՞ւ չունենալ կոնտակտներ մարդկանց հե՞տ։ Կարծում եմ, որ մարդկանց պետք էր փոխել, փաստի առաջ կանգնեցնելով՝ մենք կանք, մենք ապրում ենք նույն տարածքում, ու այլ կերպ ենք ապրում, մեր ձեւով, ու կա երկու ելք, կամ իրար վերացնել, կամ պայմանավորվել ինչպես ենք ապրում, ու երբեմն համագործակցել։ Օրինակ, պայտերը իրենց պետք էին, չէ՞, իսկ արտադրել ինքնուրույն չէին կարողանում։
Իսկ «երկու ոտք վատ, չորս ոտք լավ» ապտահայտությունը առհասարակ ռասիստական է։
Ես կարծում եմ, որ Պատվիրաններում պետք է գրված լիներ այն մասին, որ անասունները իրենք, ժողովների եւ քվեարկությունների միջոցով են ընտրություն կատարում։ Ես կարծում եմ, որ գուցե պատվիրաններում, ինչպես եւ ԱՄՆ սահմանադրության մեջ, վատ չէր լինի, որ տեղ գտնի ռազմական ապստամբության իրավունքի մասին կետ։ Ու անվճար կրթության եւ բժշկական սպասարկման իրավունք հայտարարվեր։
Գրքում շատ լավ է ցույց տված այն, ինչի մասին եւ ասում է Խոմսկին։ Սովետում նույնպես կապիտալիստական համակարգ էր։ Առանց մրցակցություն, ուր մեկ մեծ եւ աբսոլյուտ կապիտալիստի դերը կատարում էր «պետությունը»։
Ո՞ւմ է հիշեցնում Ձնագնդին։ Բնական է, որ Տրոցկուն։ Հա՞։ Բայց ինձ ակամա հիշեցնում է Տեր֊Պետրոսյանին։ Խելացի լիդեր, ով հաղթել է Գոմի Ճակատամարտը։ Եվ ում մասին հետո կասեն, որ նա ոչ միայն չի հաղթել, այլ եւ ամեն ինչ արեց տապալման համար, իսկ հաղթանակը իրենից անկախ եղավ։ Իսկ Նապոլեոնից անկախ եղավ Հողմաղացի Ճակատամարտի հաղթանակը, եթե այն հաղթանակ անվանել կարելի է։ Ու ես չեմ կասկածում, որ մեր երկրորդ ռազմական ընդհարումը եթե լինի, այլ նույնսիսկ Հողմաղացի ճակատամարտի պես «հաջողակ» լինելու շանսեր չունի։
Ձնագնդուն հեռացրին Հողմաղացի մտքի պատճառով, կարծես։ Տեր֊Պետրոսյանը գնաց այն պատճառով, որ քննարկում էր փուլային ու փաթեթային տարբերակները, որոնք հետո սկսեցին իր հետնորդները, Զռանի՝ Հ1֊ի միջոցով մեզ բացատրելով, ինչու։
Եվ մենք հավատացինք, այսինքն, ես հիմա հանդիպում եմ մարդկանց, ում վրա պրոպագանդան ազդել է, ու ով մտածում է, որ մենք հիմա շատ ավելի լավ վիճակում ենք, բանակցությունների մասին է խոսքը, քան իննսունականների վերջում։
Այսինքն, իհարկե, ես չեմ ասում, որ Տեր֊Պետրոսյանը անթերի է, ես հիմա այն մասին եմ, որ այն ժամամանակվա վատ կողմերը հետո սկսեցին չափազանցվել, իսկ նվաճումները՝ ոնց որ իր հետ բնավ կապ չունեին։
Նաեւ երկու բառ Անասնաֆերմա անունով մուլտի եւ ֆիլմի մասին։ Ֆիլմը 1999 թվի է։ Այնտեղ վերջում կատարվում է ապստամբություն, բայց ոչ թե տիրում է ժողովրդավարություն, այլ գալիս են նոր տերեր, ով «լավն ել»՝ ուրախ, ռոքնռոլշիկ ամերիկացիների տեսքով։ Այդ ֆիլմի շուկան գուցե պոստ խորհրդային ժողովրդներն են, մեզ ասում են՝ եկեք այն վատ տիրոջ տեղը ունեցեք լավ տեր՝ ամերիկարի։ Ու դրանով մեզ վախեցնում են եւ ՌԴ֊ում եւ ՀՀ֊ում՝ գոսդեպով։ Ու գիտեք, չեն հասկանում, երբ ասում ես՝ չեմ ուզում ոչ ՌԴ ոչ ԱՄՆ դիրքորոշում, ես ԱՄՆ֊իստ չեմ, այ մարդ։
Ու սուտ է որ խոսքի ազատությունը կբերի ՄՆ֊ի ծառա դառնալու, չէ, իրական ազատությունը բոլորից՝ եւ ՄՆ֊ից, եւ ՌԴ֊ից ազատության մասին է։
Իսկ հիսուն չորս թվի մանակական մուլտը շատ վատն է։ Չեմ ասում այն մասին, որ Ձնագնդուն ծաղրում են, իր ճառերը, գուցե դա իմ սուբյակտիվ ընկալումն է։ Բայց երբ անասունները աղավնիների միջոցով տարածում են լուր այլ ֆերմաների բնակիչներին ապստամբության մասին, իրենց չեն ընկալում, ու կենդանիները թռնում են իրենց հոգատար ֆերմերների գիրկը։ Պոզահարում են վատ ֆերմերներին, իսկ լավ ֆերմերներին սիրում են։ Ու դա այն մասին է, երեխաներ ջան, որ ժողովրդավարություն ու ազատություն չկա, կան լավ ու վատ ֆերմերներ միայն։ Այդպես է համոզում այդ մուլտը։
Այսինքն եթե ԽՍՀՄ֊ում Անասնաֆերման արգելված էր, ապա ԱՄՆ֊ում իր իմաստը աղավաղվում է ինտերպետացիաներով։ Իսկ բնօրինակը՝ գիրքը, ինչպես գիտսք, քինդլներից ջնջվել է։
Իսկ ՄՆ֊ում նույնպես աշխատում են այն ուղղությամբ, որ ընտրությունները լինեն ֆորմալ, մարդիկ մտածեն որ ընտրում են, այն հույսով, որ մինչ լափի ամանը հարաբերական լիքն է, անասունները ռազմական ապստամբության իրավունքից չեն օգտվի։ Բայց նրանք գիտեն, որ այն կա, քանի որ կարդալ գիտեն, ու կարդում են։
Ստեղ լրիվ այլ հարց է առաջանում՝ այն մասին, որ հիերարխիկ իշխանությունը միշտ փտում է, փտում է այն չափ, ինչքան մենք թույլ ենք տալիս։ Ու ինչ անել, որ այդպիսի հիերարխիաներ չլինեն, ես չգիտեմ։ Մտածել է պետք։ Որոշ օրինակներ, ինչ կարդացել եմ՝ համոզիչ չեն։
ու տենց
հետաքրքիր է, որ մարդիկ ցույց տվեցին վարչակարգին, ինչքան են իրենից զզված։
այսինքն ամենուր, որտեղ կարող էին քվեարկել՝ այսինքն քաղաքներում, ցույց տվեցին։
նաեւ, ես այդպես եմ հասկանում, որ քչերը ունեն իմ պատճառները Րաֆֆիի համար չքվեարկելու, այսինքն Րաֆֆին կարողացավ լինել նա, ում կտան ձայն ամենազանազան մարդիկ, ով առաջ կարծես քաղաքականությամբ առհասարակ չէր հետաքրքրվում։
դա լավ է։
այսինքն, ճակատին համբուրել երեխաներին լավ է ստացվել իր մոտ։
ու հետաքրքիր հանգամանք է, որ անձը մեզ համար մնում է կարեւոր, մեկ անձը ավելի է մոտիվացնում միջին ընտրողին, քան ասենք կուսակցությունը։
չնայած դա հասկանալի է, կոնկրետ ինքն է, համբուրել է, այն էլ տարիներով ձեռք է սեղմել, գիտես ով է։ լրիվ շանսեր կան որ այդպես էլ կշարունակի։
հիմա ինչն է վատ։ վախենում եմ, որ մարդիկ հիասթափվեն։
փոխարենը մտածեն՝ պետք է սաղս գնայինք քվեարկեինք, մտածեն՝ իզուր գնացինք։
ու վախենում եմ որ կհիասթափվեն, քանի որ ի՞նչ ծրագիր ունի Րաֆֆին։
ու հիմա ես հասկանում եմ, ինչ անկարեւոր է ինչ ծրագիր ունի նա, այսինքն ինչ էր փորձելու անել, եթե ըստ պաշտոնական թվերի անցներ։
կարեւոր է այն, ինչ է նա մտածում անել հիմա, երբ չանցավ։
կարծես նա հիմա պարզապես սպասում է, որ գործող հարգելի նախագահը կբերի եւ կմատուցի իրեն իշխանությունը կապույտ եզրագծով ափսեի վրա։
չի բերի, չի մատուցի։
իզո՞ւր է պատրաստվել, կեղծել, որ հիմա էլ նվիրի՞։ ակնհայտ է որ չի նվիրի։
ապա ի՞նչ է նա անելու։ այդ ծրագրի մասին եմ։
ու ինձ թվում է իր ինիցիատիվան չի հերիքի որեւէ այլ բան նախաձեռնել բացի սպասելուց։ ու նույնիսկ եթե Նիկոլն իրան բզի, նա ոչ մի քայլ չի անելու։
իսկ եթե մենք բոլորս ավելի ակտիվ լինեինք, ու բոլորը բոլորը բոլորը ով կարող է մասնակցեին ընտրություններին, գուցե նա կհաղթեր։
ու եթե հաղթեր, ջանդամը թե չէր գնա հիմարություններ անի, ջանդամը թե չէր ասելու սաղին որ իրենք վատն են, որ ցեղասխանությունը չեն ճանաչել, ու ջանդամը թե ԼՂՀ֊ն չփորձեր ճանաչել։
ինչ էլ աներ, սենց վատ չէր լինի, գոնե բազմազանություն էր լինելու։
այսինքն
ա ֊ կպրծնեինք վարչակարգից
բ ֊ կստեղծվեր բավականին զանազան դաշտ, ուր տարբեր կարծիքներ կլինեին, մարդիկ ակտիվ կքննարկեին թե որն է խելացի քայլ Րաֆֆիի կողմից, իսկ որը չէ, ու նույնիսկ նա գուցե փոխվեր, կամ չկարողանար իր էշը քշել որոշ դեպքերում։
Ընդդիմությունը կդառնար իրական աշխատող ընդդիմություն, որ կարող է աշխատել, ու կյանքը բավական հետաքրքիր կլիներ։
Կդիտեինք Րաֆֆիի ելույթները ինչպես այստեղ, այնպես էլ՝ արտասահմանում, ով՝ ֆեյսփալմ անելով, ով էլ՝ արցունքները աչքերին։
բայց այդ ամենը չի լինի, քանի որ ինչ֊որ բան փոխելու համար ամենաքիչը պետք է պլան, միսթր Ֆիքս, նաեւ պետք է գործել, ու պետք է շախմատիստների պես մտածել։
այնպես որ վախենում եմ որ ստիպված ենք մոտակա հինգ տարին մնալ սերիալների, ու ոչ գրավիչ աստղերի, այսինքն ասԽերի նոր սեքս սկանդալների հույսին։
սա կոչվում է ստաբիլ վիճակ, որը չգիտես ինչի հայերեն թարգմանում են՝ ապահովություն։ պարզապես շփոթում են, այսինքն մոռանում են հարցնել ո՞ւմ համար է ապահով:
նու իհարկե ես կուզենայի փոփոխություն, բայց ո՞րտեղից է երեւում որ այն կլինի։
ու տենց
Ռուսալեզու «Երեւան» ամսագրում, հունվար֊փետրվար 2013, տպագրված է ռուս (լրա)գրող, կամ ավելի ճիշտ, լրա(գրող), Պրոխանովի հարցազրույցը եվրասիական միության մասին։
Նա ասում է, որ Ռուսաստանը չի տեսնում այլ կերպ, քան կայսրություն, քան իմպերիալիստական երկիր։ Այս մարդու ցինիզմը զաշկալ է լինում։
Մեջբերում եմ։
Евразийское пространство с населяющими его народами – это колоссальный ресурс. Само по себе пространство является ресурсом. А соединение этих площадей воедино создает колоссальное богатство.
Իհարկե, տարածքը ռեսուրս է։ Եթե ռեսուրս չլիներ, Ադրբեջանը վաղուց մտքից հանել էր Արցախը։
Նաեւ, ինչպես երբ միացյալ նահանգները տարածում էին ժողովրդավարություն, հարց էր առաջանում՝ ո՞ւմ համար է այդ ժողովրդավարությունը, այնպես էլ այստեղ, հարց է առաջանում՝ ո՞ւմ համար է այդ հարստությունը։
Այդ հարցի պատասխանը հետեւում է՝
Когда распался Советский Союз Россия лишилась казахстанских урановых месторождений, узбекского хлопка… Совершенно очевидно, что в этом проекте заключен огромный экономический потенциал.
Իմացանք՝ Ռուսաստանը ուզում է ձրի ուրան, եւ այլ ռեսուրսներ։ Ապա՝ Ռուսաստանի համար է։
Առհասարակ, հեղինակը դիտարկում է եւ ԽՍՀՄ֊ը, եւ եվրասիական միությունը որպես Ռուսական կայսրության նոր ձեւ։
История России – это история империй, и трагедии русские всегда связаны с их исчезновением. По крайней мере, четыре великих империи (включая последнюю, Красную) были разрушены, в результате чего Россия потерпела колоссальный урон.
Իսկ գուցե կայսրություններն ըստ սահմանման է պետք փլվե՞ն, հերիք չէ՞ նույն քաքի մեջ մտնեք, պարոնայք ռուս իմպերիալիստներ։ Գուցե հասկանա՞ք որ դա ձեզ ապագա չէ։
Շարունակենք, Պրոխանովը դիտարկում է եվրասիական միությունը այնպես ինչպիսին այն կա։ Մարդկանց խաբում է «մաքսային միություն» արտահայտությունը, իսկ եվրասիական միությունը ըստ էության անկախ պետությունների մաքսային միություն չէ, այլ մեկ ամբողջ պետություն՝
Между Белоруссией и Россией уже есть союзное государство, оно зачаточное, оно переживало и переживает много трудностей, но ген нащупан.
Մինչդեռ նա նաեւ հստակ արտահայտում է ի՛նչ ձեւի պետություն է այն լինելու՝
Цивилизационный продукт – это не только технологии будущего, это еще и идеи будущего. И эти идеи, или идеологии, которые уже сегодня – самое драгоценное достояние, – в евразийском пространстве могут стать альтернативой погибающим моделям, к числу которых я отношу и либеральную западную модель.
Բնական է, որ ես մեկնաբանում եմ իր այդ գաղափարները որպես ոչ թե ապագայի, այլ անցյալի գաղափարներ։ Որովհետեւ նոր գաղափարների մասին ավելի շատ խոսվում է «օքուփայ»֊ում, ու բնավ ոչ Ռուսաստանում։ Ու չնայած հաջորդ հարցին, թե արդյո՞ք սա ԽՍՀՄ֊ի վերականգնում չէ, նա պատասխանում է որ չէ, նա նկատի ունի, որ դա ԽՍՀՄ 2.0 է, ռելոադեդ, այդ պատճառով է որ նոր է։
Քանի որ եթե ԽՍՀՄ֊ը գոնե սոցիալիստական պետություն էր, ու քիչ թե շատ լավ էր փորձում «նայել» որոշ գավառներին, ընթացքում ասիմիլացնելով բնակչությունը, ու փոխելով դեմոգրաֆիկ իրավիճակը (պարզ ասած բնակեցնելով ռուսներով ֊ իմպերիայի հիմնական եւ գլխավոր էթնոսով), ապա հիմա կլինի լրիվ նույնը, բայց կողոպտիչ, դաժան կապիտալիզմի մոդելով։ Մենք տեսնում ենք, ինչքան կողոպուտ կա Ռուսաստանում, բայց իրենց դա հերիք չէ, իրենք շատ ավելին են ուզում։ Իրենք մեծ են ու սոված։
Իսկ մենք նոր ենք «ընտրել» մեր նոր հին նախագահին (նոր նախագահն լավ մոռացված հին նախագահն է), նախագահին, ով չպարզված իրադարձություններից հետո փակ փոքր շրջանում երդում տվեց, եւ նախագահին, ով շնորհակալություն խնդրեց Ռուսաստանի ղեկավարությունից աջակցության համար այդ չպարզված իրադարձություններից հետո։
Նախագահին, ով ներկայացնում է վարչակարգ, որը քոփի փեյսթ է անում ՌԴ֊ի շարժումները, նախագահն, ով արդեն իսկ վերջերս ստորագրել է եվրասիական միությանը վերաբերվող փաստաթուղթ, ու մենք ուրախությամբ եւ անհաբերությամբ լի սպասում ենք, երբ նա կստորագրի եւս մի քանի թուղթ, եւ երբ է ՀՀ֊ն վերջապես ֆորմալ ձեւակերպելու իր տապալումը, եւ ներկվելու կարմիր կամ վարդագույն գույնով, լինելով մեծ, բութ եւ շատակեր պետության մի մաս։
Իսկ ինչի՞ է ռուսալեզու Երեւանը դա տպում, մնում է միայն կռահել։
Գուցե ապա զարմանալի՞ չէ որ նախորդ համարում ֊ վարչապետն է կոմբայինի կողքը, նախագահն է ֊ ցուցահանդեսին, ու այդպես իրար փոխում են։
Շնորհավորանքներս, ջենթլմեններ։ Շնորհավորանքներս։
Ամեն ինչ հիանալի է, դիտենք տոնական տնական հրավառությունը։
վերջին լուսանկարները՝ այստեղից
եւ այդպես։
Ես արդեն գրել եմ ինչու չեմ կարծում որ գլոբալացումը հնարավոր է։
Հետաքրքիր միտում կա, տեքնոլոգիական, ու անշուշտ հակագլոբալիստական։
Փաստորեն, պարզվում է, որ լավ տեքնոլոգիաները հակագլոբալիստական են։
Կան տարբեր ապակենտրոնացված, ֆեդերատիվ ցանցեր՝ դիասպորա, ֆրիենդիկա, ստատուսնետ, եւ այլն։
Ու ամեն մի դիասպորա սերվերը շփվում է այլ դիասպորա սերվերի հետ ինչ որ մի պրոտոկոլով, իսկ ֆրիենդիկա սերվերը ֊ այլ ֆրենդիկա սերվերի հետ այլ պրոտոկոլով։
Հետո կար էֆորթ այդ բոլոր պրոտոկոլները ունիֆիկացնելու, ու ստեղծելու մեկ ընդհանուր պրոտոկոլ, սմտպ֊ի նման։
Ու պարզվում է, որ չի լինում մեկ պրոտոկոլ անել, որովհետեւ երբ ունիվերսալացնում ես ինչ որ բան, միաժամանակ այն սահմանափակում ես՝ սահմանափակում ես դեվելոփերի մտավոր ազատությունը, ծրագրերի ֆունկցիոնալությունը, ֆունկցիանոլի ընդլայնումը դառնում է ավելի բարդ, դեվելոփերները ու առհասարակ, կարգինը արտակարգ չի լինում։
Իսկ ունիվերսալ ծրագիրը՝ վատ ծրագիր է։
Ու ավելի ժամանակակից մոտեցում հայտնվեց, պոլիգլոտ մոտեցում։
Այսինքն բոլոր ծրագրերի «ազգերը» սովորում են այլ «ազգերի» լեզուները։
Ու այսպես, երբ ես փորձարկում էի ֆրենդիկա, քանի որ այնտեղ կա ռսս ռիդեր, ու ուզում էի մարդ ֆրենդել, ինձ առաջարկեց ֆրենդիկայի մարդուն ֆրենդել իմ սփյուռքի հաշվից, եթե ես որեւէ դիասպորա հաշից ունեմ։
Այսինքն արդեն գործում է, դիասպորայից լինում է ընկերանալ ոչ միայն այլ դիասպորա փոդի յուզերի, այլ եւ այլ ցանցի, այլ ֆեդերացիայի յուզերի հետ քանի որ դիասպորան գիտի ֆրենդիկայի լեզուն։
Այնպես որ մենք տեսնում ենք որ լավ նախագիծը բնավ էլ գլոբալացված չէ, ունիֆիկացված չէ, զանազան է։
Պարզապես կան կապեր զանազան տեքնոլոգիաների մեջ։
ու դա լավ նախագիծ է, լավ նախագծին չի խոչընդոտում հետ համատեղելիությունը, բոլորը զարգանում են այնպես ինչպես ուզում են, անկախ ուրիշներից, բայց չեն կորցնում շփվելու ունակությունը։
Իհարկե, ինչպես մեկ լեզվով, ասենք անգլերեն, չի լինի անել համով արտահայտություն, ինչպես գերմաներեն, այնպես էլ հայերեն չի լինի անել այնպիսի համով արտահայտություն, ինչպես ռուսերեն, եւ ռուսերեն մի այլ համով արտահայտություն, ինչպես հայերեն, ու բնական է, որ ամեն տեղ ամեն ֆունկցիոնալը հասանելի չի լինի, բայց մարդիկ կունենան ընտրություն, քանի որ տարբեր մարդիկ ունեն տարբեր պահանջներ, ու եթե մեկի համար մի ֆունկցիան շատ կարեւոր է, ապա մյուսի համար՝ բնավ կարեւոր չէ։
Որովհետեւ մարդիկ տարբեր են, ու տարբեր ձեւ են մտածում։
Ու եթե դա չլիներ մենք բնավ չէինք զարգանա։
ու տենց
Վերջերս Զոլյանն էր գրել Թբիլիսիի մասին, որոշեցի ես էլ կիսվել իմ տպավորություններով վերջին այցից, որ այս ուիքէնդին էր։
Առհասարակ Թբիլիսիի մասին վաղուց եմ ուզում գրել, քանի որ սիրում եմ այդ քաղաքը, ու ժամանակ առ ժամանակ գնում եմ։
Գուցե սա մենք օկ չենք ֊ դուք օկ եք վիճակից է, գուցե նրանից է, որ ես շատ եմ սիրահարված Թբիլիսիին։ Իսկ սիրահարված եմ ֊ նշանակում է ավելի շատ իմ մասին է, իմ ցանկությունների, պատկերացումների, իմ Թբիլիսին է, որը, իհարկե չգիտեմ ինչքան կապ ունի իրականության հետ, բայց ես ինձ դա թույլ եմ տալիս։
Ես լավ գիտակցում եմ, որ եթե այնտեղ ապրեի, ինձ լիքը բան դուր չէր գա, նույնսիկ նրանից, ինչ ինձ հիմա դուր գալիս է դրսի աչքերով նայելով։
Ես միշտ ասել եմ, որ Թբիլիսին իմ համար աշխարհում ամենասիրած քաղաքներից մեկն է, ու անհամեմատ ավելի լավն է, քան շատ այլ Եվրոպական քաղաքները։ Ու այո, Թբիլիսին լրիվ Եվրոպական քաղաք է։ Իրականում Եվրոպական քաղաքից ավելի լավն է, հետո կասեմ ինչի։ Երբ ոմանք ասում են, Թբիլիսին նվաստացնելով որ իրենց լավ զգան, որ այն ընդամենը ռուսական կայսրության միջնակ գավառական քաղաք է, ես իրենց հետ համամիտ չեմ։
Մոսկվան է ռուսական կայսրության միջնակ գավառական քաղաքը, ու իրենց այլ քաղաքներն են։ Թբիլիսին լրիվ այլ է,միաժամանակ եւ արեւելյան եւ արեւմտյան լինելով, կոլորիտ, համով, վառ գույներով, պայծառ, արտահայտիչ քաղաք է։ ու ոչ մի ռուսական քաղաքին նման չէ բնավ։ Ու չունի համեմատվելու։
Առաջին իսկ, աչքին ընկնող հատկությունը օրինակ այն է, որ բոլորը հիանալի լավ են հագնվում։ Կարող է հին շորեր լինեն, կարող է ոչ մաքուր, բայց մեկ է հիանալի տեսք ունեն։
֊ Ճաշակ
Թբիլիսցիները ունեն ապշելու, ու լրիվ բացառիկ հագնվելու ճաշակ։ Երբ ես առաջին անգամ դա ոգեւորված պատմել եմ ծնողներիս, մայրս ասաց որ դա միշտ այդպես էր, ու որ նույնիսկ Սովետի ժամանակ նրանք ինչ որ ձեւ կարողանում էին հավես հագնվել, եւ մարդիկ Թբիլիսին անվանում էին Սովետական Փարիզ։ Ու դա մարդկանցից էր գալիս, որովհետեւ Եվրոպական ճարտարապետությամբ այլ քաղաքներ էլ կան՝ Լվով, Ռիգա, Վիլնյուս, ետց, բայց Թբիլիսին էր Փարիզը։
֊ Աղջիկներ
Թբիլիսցի աղջիկները ամենավերջն են։ Այսինքն նրանցից այնքան շատերն են վերջը, որ ես ոչ մի այլ քաղաքում չեմ տեսել, ուր եղել եմ, բնականաբար ոչ Ռուսաստանում, ոչ Եվրոպայում, ոչ Նահանգներում։ Ու դա այդ իրենց բացառիկ ճաշակից է։ Նույնիսկ գլամուր, ահավոր գլամուր թբիլիսցի աղջիկը լավ է նայվում, որովհետեւ Թբիլիսիյում գլամուրը վուլգար չէ։ Իսկ մեզ մոտ, լինի գլամուր, թե լինի ռոցքեր, մեկ է վուլգար է, ռամկաբարո է նայվում։ Ու իրենց տղաներն էլ են վերջը, պարզապես ես իրենց վրա այդքան չեմ կենտրոնանում։ Ստեղ լիներ իրենց միջին տղան, բոլոր աղջիկները կծռվեին իր վրա։
Եթե վերցնենք այդ վերջ թբիլիսցի աղջկան, ու պատկերացնենք ինչպիսի երեւանցի նա կլիներ ֊ ահավորը կստացվեր ֊ անկապ հագնված, զածյուկաննի, մանկական հայացքով, տենց ինֆանտիլ նայող աչքերով, ոչ ինքնուրույն, լսող, կոմֆորմիստ, լավագույն դեպքում ցույց տվող, որ այդպեսը չէ, քանի որ գիտի, որ հենց այդպիսինն է։
Այսինքն իմ համար թբիլիսցիները նորմալ մարդու կերպար ունեն։
Հա, ինչը վերաբերվում է արտաքինին, հայ աղջիկը նաեւ կունենար մի ահավոր ծեծված ու միատեսակ մազերի ձեւ։ Մասամբ նրանից է, որ մերոնք այդպես են ուզում, լինեն աղջիկ թե տղա, ֊ միատեսակ, չտարբերվող, մասամբ նրանից, որ իրենց վարսավիրները ավելի լավն են, ու դա զարմանալի չէ։
Ու ոչ մեկի համար բնավ նորություն չէ, որ հայ վարսավիրները շատերի մոտ սուիցիդալ մտքեր առաջացնում։ Ինձ, օրինակ, միշտ համոզում էին, որ ինձ երկար մազեր չեն սազում, հետո ես իմացա որ փաստացի բոլորին են այդպես ասում, ով խնդրում է կարճ չկտրել։
Հայաստանում պետք է լինել սենց, ու վերջ ֊ շագ վլեվը շագ վպրավը ֊ ու դու հայ չես։
֊ Ինքն ֊ ուրույն
Թբիլիսիյում ամեն մարդ ուրույն է, լրիվ տարբեր, ու հաճույքով ցույց է տալիս իր անհատականությունը, իր ուրույնությունը։ Այսինքն դա անգիտակցաբար է ստացվում։
֊ Անհատականություն
Ես մի հատ չնկարված լուսանկար ունեմ, ահավոր գլամուր աղջիկ է քայլում մոստովոյով, ու ձեռք է բռնել մի նենց թափթփված տղայի, լրիվ ներյախա վիճակով։ Այդ աղջիկը լրիվ իրան նայում էր, իսկ տղան երեւի երբեք չի սանրվում, ու մեկ է ահավոր ստիլնի տեսք ունի։ Ու այդ աղջիկը այնքան երջանիկ տեսք ունի, այնքան հպարտ, որ նա այդ տղայի հետ է։ Այսինքն իրականում դա նորմալ է, դա իմ մոտ է որ ես սովոր չեմ, երբ մի ձեւի մարդը ընդունում է այլ ձեւի մարդուն։ Ու դա ամենուր է, ուր մնաց հարաբերության մեջ։ Ու այո, այդ չնկարված լուսանկարը հարաբերության մասին է, քանի որ հարաբերությունը ընդունելու մասին է, ոչ թե չընդունելու ու փոխելու։
֊ Դասակարգային ատելություն
Զարմանալի չէ, որ Թբիլիսիյում չկա դասակարգային ատելությունը, այն, ատելությունը որը կա մեր մոտ տարբեր մշակույթի մարդկանց միջեւ ֊ դու ռոցքեռ ես, ես քյարթ եմ, ու մենք պետք է իրար ատենք։
Չէ չկա, ու իրենց քյարթերն էլ են ուրույն, իրենք էլ մեկը մյուսին նման չեն, փորձում են արտահայտել իրենց, ոչ թե լղոզվել ու ընդհանուր զանգվածի մաս դարնալ։ Գուցե մեզ մոտ այդ ատելությունը վախից է։
Առհասարակ ատելությունը հաճախ է վախից առաջանում։ Օրինակ գուցե մեր մոտ գեյերից, էմոներից, ռոցքեռներից վախենում են, որովհետեւ երբ նրանք տեսնում են տարբերվող մարդ, մտածում են որ նա օտար մշակույթի կրող է ու որ իրենց մշակույթին վտանգ է սպառնում ֊ այդպիսի ոչ շատ խելացի պաշտպանական ռեակցիա է։
֊ Ազգային ինքնագիտակցություն
Իսկ Թբիլիսիյում ոչ ոք չի մտածի, որ Վրացական ինքնությանը վտանգ է սպառնում, քանի որ նրանք բոլորը աննկարագրելի ու անկասկած բարձր մակարդակի ազգային ինքնագիտակցություն ունեն, ու լինեն ռոցքեռ, քյարթ, թե ով ուզում է, լրիվ հոգով վրացի են, ու դա արտահայտվում է եւ հագնվելու մեջ, եւ խոսելու, ոչ ոք ռուսերեն կամ անգլերեն չի խոսի, եւ ազգային խոհանոցը սիրելու, եւ ազգային մշակույթի տարած լինելու մեջ, եւ երգելու։
Ի դեպ, երգելու մասին։
Երկու դեպք պատմեմ։ Փողոց։ Նստած է վրացի տղա։ Մոտենում է անծանոթ տղա, նստում է։ Ի դեպ, Թբիլիսիյում լիքը նստարաններ են քաղաքում, շատ ավելի շատ քան մեզ մոտ վերջերս դրեցին, ու մեր նստարանների դիզայնը լրիվ ցրված, քոփի փեյստ է արված Թբիլիսիի հին նստարանների դիզայնից։ Պարզապես մեր նստարանները մեկ է ավելի անճաշակ են ստացվել, ու www.yerevan.am֊ի տառատեսակը լրիվ ահավոր է։ Հա, նստած է, ուրեմն, նստարանին մեկը, հետո մյուսն է նստում, գամարջոբա, բնականաբար, հետո տենց մի քանի րոպե անց էլի մեկն է նստում, ու մեկ էլ մեկը սկսում է, ու երեքով երգում են։ Առանց պայմանավորվելու։
Կամ այլ օրինակ՝ ավտոբուս է, ինչ որ լիքը մարդ։ Ու ինչ որ երեխա սկսում է երգել, ու ամբողջ ավտոբուսը այդ երեխայի հետ սկսում է երգել, բազմաձայն։ Նրանք բոլորը գիտեն լիքը երգ, ու բոլորը երգում են։ Ստեղ ո՞վ է երգում, թեկուզ ազգային երգ չլինի ֊ ոչ ոք (ռաբիսից էն կողմ բան չգիտգեն, ռաբիսը ժողովրդականից չեն տարբերում) ու առհասարակ ով ինչ որ ձեւով փորձում է արտահայտվել, առնվազն թարս են նայում։
֊ ինքնություն
Բոլորը տարբեր են, բոլորը հավեսն են, բոլորը այնպիսին են ինչպիսին կան։ Իրենց չեն ստիպում նմանվել շաբլոնների, իրենց չեն դնում ուրիշի տեղ, թեկուզ շատ լավի։ Ինչ կան դա են։
Ես այնքան եմ սիրում երբ մարդը ինքն իրեն ուրիշի տեղ չի դնում։ Ես այնքան եմ սիրում, երբ իրեն ցույց տալուց հենց իրեն է ցույց տալիս, ոչ թե այլ մեկին, որը նա չէ։ Ու թբիլիսցիները թվում է այդպիսի խնդիր չունեն, իրենք իրենք են մնում, ով էլ լինեն, իրենց են ցույց տալիս, չեն թաքնվում, միատեսակ դառնում, չեն էլ իրենցից վեհեր երեւակայում, ցույց տալիս, ավելի լավը զգում ուրիշներից։
Առհասարակ ցանկացած տարբերության դեպքում շատ հեշտ է այն ընդունել որպես ավելի լավ լինելու նշան, ու մեզ մոտ բոլորը այդպես են ընդունում իրենց տարբեր լինելը ֊ ամեն մեկը մտածում է, որ այն, որ նա այսպեսն է, նշանակում է որ նա ավելի լավն է։
Շորերը, ի դեպ շատ հաճախ վրացական են։ Կոշիկները վրացական նախշերով, շատ հավես, աղջիկները երբեմն գլուխները փաթաթում են ստիլնի ձեւով, ու դա ոչ արաբական է, ոչ հայկական, ոչ թուրքական, ոչ պարսկական, պարզապես լրիվ ազգային է ու շատ լավ է նայվում։
֊ անկախություն, հասունություն
Թբիլիսիյում լիքը մարդ կա փողոցներում։ Ու ցերեկը, ու երեկոյան, ու գիշերը։ Չնայած Թբիլիսին իր տարածքով Երեւանից անհամեմատ մեծ է, բայց բնակչության թվով նույնն է։ Ու ամենահաավեսն այն է, որ Թբիլիսիյում դուրսը լիքը պատանիներ կան, ու այդ տինեյջերների հայացքը մանկամիտ չէ, նրանք մեր տինեյջերներից տարբերվում են, ավելի մեծ են թվում։
Մեծերի հայացք է, ու որ ասում եմ մեծերի ֊ նկատի չունեմ տխուր ու անհույս, այլ անկախ, ազատ ու ինքնուրույն։ Եւ ուրույն։
Ու նրանք նաեւ լիքն են գիշերը, երկուսին, երեքին, ու լիքը մեքենա կա փողոցներում։ Երեւանը այդ ժամանակ դատարկ է։ Քանի որ գեղցի ենք, ու պետք է տասին, կամ մի քիչ ուշ տանը լինել, քանի որ «կարգին» ազգ ենք, հայեցի։
Հա, ու նրանք վերջ կլուբեր ունեն, ու բնականաբար, իրենց սերվիսը վերջն է։ Ու ասենք գիշերվա երկուսին կլուբ ինչ որ երեխաներ, աղջիկներ կգան, կնայեն, տիպա լավ, ստեղ լոքշ է, գնանք այլ տեղ։
Անձնական փաստ ֊ ծխածը իրենց մոտ այնքան չի զգացվում ինչքան մեզ մոտ ֊ վենտիլյացիայի սարքերը չեն ափսոսում միացնել, տարածքներն էլ մեծ են, այնպես որ ես բավական լավ եմ տանում ծուխը այնտեղ։ Ճիշտ է այստեղ Գերմանիան ֆորա է տալիս, որովհետեւ այնտեղ ծխած տեղ չկա։ Նրանք արդեն չեն ծխում, ոչ թե դեռ։
֊ Սպասարկում
Ահագին սովորել են, առաջ այդպես չէր։ Ու ուտելիքը ահավոր համով է։ Մեր մոտ երեւի միայն Աչաջուրն է, ուր կարելի է հավեսով գնալ։ Ու առհասարակ մեր քիչ թե շատ լավ տեղերը սփյուռքի մարդկանց հետ կապ ունեն։ Իսկ իրենց մոտ իրենք են իրենց սփյուռքը, իրենց մեջ սովետը մտած չէ մեր պես։
Թանգարանում էլ ցուցահանդեսներից մեկը այնպես էր շարված, որ այդպես մեզ մոտ չեն անում, խառը, ոչ թե պատերի մոտ, ու շատ հավես։
Սակայն թանգարանների մասին առանձին փոստով։
֊ Խոհանոց։
Այն որ մերոնք չգիտեն անել խաչապուրի դա բոլորին է պարզ։ Բայց ֆրեշի եղածը ի՞նչ է որ ես Երեւանում երբեք տենց լավ ֆրեշ չեմ խմել։ Ասենք մեզ մոտ մեկ նարինջ բլենդերով խփում են տալիս են, իսկ իրենց մոտ քանի հատ պետք է նարինջ կճզմեն, ու մեեեծ բաժակ նարնջի հյութ կտան, որը հենց հյութ է, լրիվ հյութ։ Լավ, ուտելիքից չեմ խորանում, թե չէ երկար կլինի, Վրաստանը մրցակցությունից դուրս է, խոսք չկա։
Վերադառնամ հասարակությանը։
Զարմանալի չէ, որ իրենց մոտ կարող է լինել անկեղծ պրոտեստ, վարդերի հեղափոխություն, ժողովրդավարություն, զարմանալի չէ, որ իրենց մոտ կոռուպցիա գոնե փոքր մակարդակում չկա, որ ոստիկանությունը նորմալն է, որ մեխանիզմները աշխատում են։
֊ Ճանապարհներ
Լուսակիրները մեծ են, իրենց կողքը մեեեեեեեծ լուսադիոդներով թվեր են, որ հաստատ երեւում է ինչքան է մնացել դեռ ասենք կանաչ լույսին։
Մեզ մոտ, ի տարբերություն, չի երեւում, հեռվից խառնվում է իրար, մաքս հնարավոր է հասկանալ երկու թիվ է ցույց տալիս, թե մեկ։
Լուսադիոդային տաբլոները նաեւ կանգառներում են, շատ հավես, ու վազող տողեր ավտոբուսների վրա։
Ահագին տեքնո է, շատ հաճելի է։
Հիանալի ճանապարհներ են, ես Վրաստանում հինգով եմ գնում, ՀՀ մտնելիս էլ վերջ ֊ փոսը փոսի հետեւից։
Շատ կարեւոր է, որ այնտեղ ասենք աջ կողմի եզրում սպիտակ գիծ կա, ու դա շատ է օգնում եզրը միշտ տեսնել ու ճանապարհի ուղղությունը զգալ։
Մեզ մոտ էլ լավ է, երբ այդ փայլող սթիքերներն են կպցրել սյունիկներին, էժան լուծում է, բայց դրանց եղածը ի՞նչ է որ լիքը տեղ կամ չկա, կամ ասենք ամեն տաս երրորդ սյունին է կպցրած։ Տարել ծախե՞լ են։ Ո՞ւմ։
Երբ մտնում ես իրենց սահմանային գոտին ֊ լրիվ օդանավակայան է։ Սահմանում քո հետ նորմալ են խոսում, լուրջ լուրջ էն հիմար ամերիկյան հարցերից են տալիս։
Նորմալ կանայք են աշխատում նույնպես։
Երբ մտնում ես մեզ մոտ ֊ փորերով, հաստավիզ, սոց ռեալիստիկ, խոսել չիմացող մարդիկ են։
Խմած։
Ու ասում է ֊ հլը բագաժնիկը բացի, գնում ինքն է բացում, որ իրավունք չունի դա անելու։
Իսկ Ռուստավելիի վրա խորհրդարանի շենքը պահում է մեկ մարդ։ Մեկ մարդ է կանգնած պոստում, գնում գալիս է։ Մեզ մոտ լիքը «լռված» են, տուսվում են, չափառ է մեծ։ Չկա չափառ իրենց մոտ, շենք է պարզապես ու մուտքի մոտ մի ոստիկան։
Ասում են, թե վրաստանում վատ են քշում։ Առաջ այո, բոլոր մեքենաները խփած էին բայց ես հիմա ոչ առանձնապես խփած մեքենա եմ տեսել ոչ էլ կասեի որ մեզնից վատ են քշում։
Նրանք արագ են քշում, բայց իրենց ճանապարհներն են երկար, ու մեզ մոտ նույնիսկ Իսակովը կամ Բաղրամյանը իրենց ճանապարհների պես երկար չեն։
Ես լավ զգում եմ, որ մենք չենք տարբերում որն է կարգ ու կանոնը, որը չէ։ Օրինակ, ես իրականում համարում եմ, որ լուսակիրին առանձնապես ուշադրություն դարձնելը անկապ է, որ քաղաքի մարդը պետք է ազատ լինի։
Բայց մեզ մոտ դա այդպես չէ, ու ես այստեղ լուսակիրին հետեւում եմ, ու այդ իմ քայլով օրինակ եմ ցույց տալիս։ Որովհետեւ այստեղ դեռ սովոր չեն քաղաքում ապրել, իսկ իրենց մոտ արդեն սովոր են քաղաքում ապրել։ Ու իրենց լրիվ ներելի է, որ նրանք անցնում են, առհասարակ ո՞նց կարելի է Թբիլիսցուն ստիպել որ նա լուսակիրին նայի, նա էլ Թբիլիսցի չի լինի, նա ազատ մարդ է։ Ու նրանք առանց լուսակիր մեկ է մեզ պես չեն անցնում, ահագին քաղաքավարի է իրենց մոտ ստացվում, ինչպես եւ ամենը, սակայն։
֊ Բարիություն
Թբիլիսցիները ահավոր բարի են, եւ իրար հանդեպ, եւ այլերի հանդեպ։ Գուցե նրանից է որ այդ վախը չունեն, այդ ատելությունը չունեն, պատճառ չեն տեսնում ատելությամբ ներշնչվել։
Որ մտնում են խանութ, ասում են ֊ Գամարջոբա, իրար հետ միշտ նուրբ են, միշտ քաղաքավարի, միշտ հարգանքով, ահավոր հավես է։
Ու բացի դրանից, նրանք ասենք մեզ հանդեպ էլ են լավ տրամադրված, ու դա իրենց ընդհանուր բարիությունից է գալիս։
Ասենք ինձ լիքը տեղ, որ իմացել են հայ եմ, նույնիսկ բենզինի կոլոնկայում, ոնց մոտեցել եմ, ասել են Բարեւ Ձեզ, ու ժպտացել։
Դուք պատկերացնո՞ւմ եք, որ մեզ մոտ ինչ որ վրացուն ասեն Գամարջոբա ֊ կմեռնեն ավելի լավ է։ Կասեն ո՞վ է նա որ մի հատ էլ իրեն գամարջոբա ասենք։
Ու մերոնք չարացած են, չարացած են եւ մեր մարդկանց վրա, եւ դրսի մարդկանց վրա։ Բոլորից վատն են սպասում։
֊ արժանապատվություն
Ու այդ լրջությունը ու հիվանդ արժանապատվությունը չկա, ասենք երբ Թբիլիսիյում մի տղա մյուսին խփում է, կատակով, այդ մյուս տղան կծիծաղի, չի պատասխանի։ Մեզ մոտ կպատասխանի, թեկուզ կատակով։
Դա մոտավորապես նույնն է, որ երբ ես ինչ որ մեկի մեքենայի վրա պատահաբար ջուր շփեմ, նրանք ինձ հաստատ հայհոյում են, իսկ երբ իմ մեքենայի վրա են ջուր շփում, ես ծիծաղում եմ։
Ոչ միայն չարացած լինելուց է, լրջությունից է, բարդույթներից։ Մեզ բան ասող չկա։ Այ մարդ, հանգիստ էլի։ Ում ես պետք որ քեզ մի բան ասեն։
֊ Ում ես պետք։
Այնքան հավես է, որ Թբիլիսիում կարող է նստարանի վրա աղջիկ լինի, ու դիմացի նստարանի վրա տղա, ու նրանք իրար չկպցնեն։
Պարզապես իրենց համար նստեն։
Ու ոչ ոք ոչ մեկի պետք չես որ քո վրա նայեն, հայացքով ճամփու դնեն։
֊ Ազատություն
Ես չեմ պատկերացնում, որ Թբիլիսիում ոստիկան մոտենա, ու սկսի մորալ կարդալ, թե ոնց ես նստարանին նստել, կամ ինչի ես արձջանին բարձրացել։
Առհասարակ, ազատությունը ամեն շարժման մեջ է, հայացքի մեջ է, հագնվելու, ու ինքնությունը արտահայտելու մեջ է։
Երեկ ճարտարապետների լեկցիայի էի, ու նրանք խոսում էին այն մասին, որ երկու ֆունկցիա է լինում փաբլիկ սփեյսւոմ մարդկանց մոտ, նրանք նայում են այլ մարդկանց, ու իրենց են ցույց տալիս։ Պատմում էին, որ մեր հրապարակի շատրվանները տեսան, սիրահարվեցին, ու սկսեցին պարել իրար հետ։ Ու բոլորը իրենց վրա թարս էին նայում, բա դե լավ, արտասահմանցիներ են, իրենց կարելի է պարել։ Մեզ չի կարելի մենք լուրջ ենք, մենք հայեցին ենք։
֊ Ինչի եմ ես ինձ լավ զգում Թբիլիսիում։
Ես ինձ ավելի լավ եմ զգում Թբիլիսիյում, քան Երեւանում, որովհետեւ․․․
Որովհետեւ Երեւանում, ու առավել եւս երբ գնում եմ Երեւանից դուրս, ինձ դնում են օտար մարդու տեղ։ Ու դիմում են ֊ հելլո, կամ Պռիվետ։ Ու սկսում են իմ հետ խոսել կամ ռուսերեն, կամ անգլերեն, այսինքն փորձում են, քանի որ չգիտեն լեզուներ։
Դա լավագույն դեպքում։ Միջին դեպքում իմ վրա նայում են որպես այլմոլորակայինի։ Բայց ես այլմոլորակային չեմ։
Ասենք երբ մեքենաս տանում եմ Միթսուբիշի սերվիս, սաղ սերվիսը, բոլորը իրենց գործը թողնում են, ու տենց շարվում են նայեն, թե էդ ինչ այլմոլորակային է եկել։ Վայ, ինքը քշել էլ գիտի։ Բայց էսա կսխալվի, կծիծաղենք։ Սա էլ մեր մոտի մարդկանց մանկապատենական, ես կասեի լակոտական վիճակն է։ Որովհետեւ չեն մեծացել, իրենց ծնողները չեն թողել մեծանան։
Ու մի ասեք, դու Թբիլիսիյում տենց մարդկանց հետ չես շփվել, շփվել եմ, սերվիսներով պտտվել եմ, այնտեղ ավտոպահեստամասերը ավելի հասանելի են, ու լիքը շփվել եմ։
Ավելի վատ դեպքեր էլ կան, ու միայն իմ հանդեպ չէ դա, ասենք լիքը մարդ կա, չէ՞ որ անցորդներին նայում է, ու սպասում, ասենք էս աղջկա մոտ ինչ որ բան բաց լինի, հետեւից մի բան ասեն։
Բայց վերադառնամ ասածիս։
Ամենահավեսն այն է, որ ինձ Թբիլիսիյում դնում են լոկալի տեղ։ Իմ հետ սկսում են խոսել վրացերեն։ Որովհետեւ նրանք չեն մտածում, որ ես կարող է վրացի չեմ։ Ինչի՞ պետք է վրացի չլինեմ։ Ի՞նչ կա իմ մեջ տենց տարբերվող։ Նրանք առանց ինձ իմանալու արդեն ընդունում են ինձ որպես իրենց հասարակության անդամ, ոնց որ իրենցից մեկին։
Իսկ ՀՀ֊ում եթե տեսնում են որ հայալեզու «երեւան» եմ կարդում սրճարանում, ինչ որ կոգնիտիվ դիսոնանս է լինում իրենց մոտ, էս ինչ է կատարվում։
Ու դա ահավոր հավես զգացողություն է, երբ քեզ դնում են լոկալի տեղ, ու երբ քեզ բանի տեղ չեն դնում փողոցում։
Քո վրա չեն նայում հետաքրքրությամբ, թե էս ով է, որտեղից է։ Ախ մեր մոտից է, ուրեմն լավ չէ, որ մեր մոտ սենցերը կան, ազգը, պետությունը կքանդեն։ Գրանտակեր էլ կլինի։
Էլիտա է իրեն զգում։ Երեւի գործ չի անում, լիքը փող ունի։
Էս դու մեզնից լա՞վն ես արա։
Չէ, այ մարդ, ես ուզում եմ իմ վրա ուշադրություն չդարձնեն, ես ուզում եմ ինձ լոկալ զգալ։
ու տենց
Լեւոն Տեր֊Պետրոսյան․
֊ Հանրապետական կուսակցություն, Աշոտ Նավասարդյան։ ֊ ուրախանում է ֊ արդեն դառնում ենք բազմակուսակցական պարլամենտ
____________________
Աշոտ Նավասարդյան․
֊ Ես դեմ եմ որպեսզի այնտեղ գրվի՝ «ուզու՞մ եք որ Հայաստանը լինի ազատ, անկախ, ժողովրդավարական պետություն»։ Կարելի է գրել, պետք է, առաջարկում եմ գրել՝ «անկախ պետություն», կարելի է նույնիսկ «ազատը» գրել, բայց ժողովրդավարական բառը առաջարկում եմ չգրել, որովհետեւ, ես պատճառաբանում եմ, որովհետեւ կարող է Հայաստանի ՍՍՀՄ կազմից դուրս գալու դեպքում, կարող են այնպիսի վիճակներ, արտաքին վիճակներ ստեղծվել, գործոններ, որ Հայաստանում հաստատվի դիկտատուրա, ժամանակավոր դիկտատուրա։ Դա հնարավոր բան է,… մենք ուզած թե չուզած կարող ենք դրան գնալ… պրեզիդենտը դառնում է դիկտատոր, ժամանակավոր։ Այդ դեպքում ռուսները կարող են ասել՝ «ժողովուրդ, դուք քվեարկել էիք ժողովրդավարության կողմ, բայց տեսեք, դիկտատուրա է հաստատված այստեղ» ֊ ու գալիս ենք ֊ ես սա օրինակի համար եմ ասում, սա հնարավոր բան է իմիջայլոց (դահլիճը ծիծաղում է), շատ հնարավոր բան է․․․ առաջարկում եմ հարցը այսպես ձեւակերպել՝ «համաձայն եք արդյոք որ Հայաստանը դուրս գա ՍՍՀՄ կազմից, դարնա անկախ պետություն», այսքանը։
Լեւոն Տեր֊Պետրոսյան․
֊ ասում եք մի մեկնաբանիր, ինչպե՞ս չմեկնաբանեմ․ դիկտատուրան ընդհանրապես չի ծրագրվում, ծրագրվում է միշտ դեմոկրատիա, բայց իրականացվում է դիկտատուրա։
______________________
Լեւոն Տեր֊Պետրոսյան․
֊ ես հասկացա որ մի հարցում բոլորը համաձայն են, մեկ հարցում․․ (դիմելով ինչ որ մեկին, ով ընդհատում է) մեկ վայրկյան, եթե հետո համաձայն չլինեք, ես ձեզ ձայն կտամ, մեկ հարցում, որ պետք է անց կացնել հանրապետական հանրաքվե։ Ուրեմն, այս հարցը մենք կարող ենք նույնիսկ հիմա դնել քվեարկության։ Դավիթ, Դավիթ, չեք լսում, արդեն մենք կարող ենք, ասում եմ, դնել մեկ հարցը, որի շուրջ համաձայնություն կա, որ բոլորը համաձայն են հանրաքվե անց կացնել։
Ես խնդրում եմ գրանցվել։
(ինչ որ մեկին)
դուք համաձա՞յն չե՞ք։
Ուրեմն դուք դեմ կքվեարկեք։
Դուք ուզում եք պատճառաբանե՞լ։
Երկրորդ խոսափողը ուզում է պատճառաբանել ինչու համաձայն չէ որ լինի հանրապետական հանրաքվե։
երկրորդ խոսափողը․
…
֊ ես դեմ եմ, որովհետեւ կա երեք տարբերակ։ առաջին տարբերակը այն է որ մեզ թույլ չեն տա այդ հանրաքվեն անց կացնել։
Լեւոն Տեր֊Պետրոսյան․
֊ թույլ չեն տա, չենք անց կացնի։
________________
Ընդմիջումից, ու Վանո Սիրադեղյանի խոսքից հետո, ուր Վանոն կոչ էր անում առանձնապես ուշադրություն չդարձնել ԽՍՀՄ օրենքի վրա։
Լեւոն Տեր֊Պետրոսյան՝
֊ ես չեմ ուզում Վանոի փաստարկներին անդրադարնալ, մի հարցում ես միանգամայն համաձայն եմ, որ Խորհրդային Միության այս օրենքը դոգմա չէ, ու այն իսկապես ենթակա է փոփոխությունների, շատ հավանաբար, շատ հնարավոր է, որովհետեւ դա ընդունվեց մի այնպիսի ժամանակ, այդ ռեակցիոն գերագույն խորհրդի կողմից, որ նորից չէր համապատասխանում այդ ժամանակվա իրականությանը։ դա իսկապես կարող է փոխվել նաեւ։
Շնորհակալություն, այլ կարծիքներ։
___________
Սադոյանը գալիս է երկրորդ խոսափողի մոտ, չնայած այնտեղ այլ պատգամավոր է, փորձում է ինչ որ բան ասել առանց հերթ
Լեւոն Տեր֊Պետրոսյան՝
֊ Ես չեմ կարող, երկրորդ խոսափող, հերթը ձերը չէր, պարոն Սադոյան, պարոն Հարությունյանինն էր, նա տալի՞ս է հերթը ձեզ։
շարունակելի
Այսօր այսպես կոչված Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության այսպես կոչված անկախության օրն է։
Նկատի ունեմ, որ ոմանք երբեմն սկսում են հավատալ որ Արցախը անկախ պետություն է, ու մտածում են, որ այն իր անկախությամբ տարբերվում է Հայաստանի այլ մարզերից, ասենք Ապարանից կամ Լոռուց։
Come to your senses, ներեցեք Ֆրանսերենս։
Այդ դիմակահանդեսը բնավ ձեզ համար չէր մտածված։
Այն քաղաքական քայլ է, անշուշտ խելամիտ, բայց ցավոք արդեն ջուրը նետված։
Այնպես որ գոնե ինքնախաբեյությամբ մի զբաղվեք ու զգոն եղեք։
ու տենց
Ուզում եմ պատմել որտեղից եղավ այդ սեպտեմբերի 21-ը։ 1991 թվի մարտին Հայաստանում հայտարարվեց հանրաքվե, որ պետք է անց կացվեր վեց ամիս անց, սեպտեմբերի 21-ին։ Գիտե՞ք ինչի հենց վեց ամիս անց։ Որովհետեւ այն ժամանակ ոչ մեկի հավատը չէր գալիս, որ ԽՍՀՄ-ը փլուզվելու է։ Գերմանիայի կանցլեր Կոլը ասել էր որ կընդունի մերձբալտյան պետությունների անկախությունը, իսկ եթե դա աներ Գերմանիան, ապա միջազգային ճանաչումը հեռու չէր լինի։ Ուկրաինան եւ Բելարուսը արդեն իսկ ՄԱԿ-ի անդամ էին, ու գուցե դրանց դա օգներ։ Հայաստանը ոչ ՄԱԿի անդամ էր, ոչ էլ Մոլոտով-Րիբենթրոփ պակտի սուբյեկտ։ Իսկ ինչպես հիմա ասում են որ Կոսովոն Արցախի համար պրեցեդենտ չէ, այնպես էլ նրանց անկախությունը Հայաստանի համար պրեցեդենտ չէր լինի։
Այնպես որ ԼՏՊ-ն որոշել էր (ենթադրում եմ որ նա) որ պետք է հասնել անկախությանը հենց ԽՍՀՄ օրենքներին համաձայն։ Ի՞նչ են անելու, ո՞նց են խոչընդոտելու եթե մենք իրենց իսկ օրենքով ամեն ինչ անենք։ Ի դեպ, Հայաստանը երեւի թե միակ ԽՍՀՄ հանրապետությունն էր որ կարող էր ԽՍՀՄ օրենքի պահանջները կատարել։ Ըստ այդ օրենքի, պետք էր հայտարարել հանրաքվե, անց կացնել այն վեց ամիս անց, եւ արդյունքում, ամբողջ բնակչության 75%-ից ոչ քիչը պետք է հավանություն տար անկախ Հայաստանի գաղափարին։
Ինչու՞ դա կարող էր անել միայն Հայաստանը։ Որովհետեւ այլ խորհրդային «ռեսպուբլիկաներում» արդեն շատ էին ռուսները ոչ լոկալ էթնոսների ներկայացուցիչները։ Օրինակ, Ղազախստանում ղազախները կազմում էին ընդհանուր բնակչության երեսուն տոկոսը, իսկ Լատվիայում միայն բնակչության կեսն էր էթնիկապես լատվիացի։ Այնպես որ Լատվիայում անց կացրին պլեբեսցիտ, ու հազիվ հավաքել էին իրենց 50%-ից շատ ձայները այն էլ քվեարկողների թվից, ոչ թե բնակչության ընդհանուր կազմից։ Հայաստանը ամենամոնոէթնիկ խորհրդային հանրապետությունն էր։
Այն ժամանակ, ինչպես եւ հիմա շատերը անկախությանը դեմ էին։ Նրանք ասում էին, մեզ թուրքերը կկտրեն, մենք ի՞նչ ենք անելու առանց մեծ եղբոր՝ Ռուսաստանի։ Այդ մտքերը, իմ կարծիքով, ահագին սառեցրին հենց ԽՍՀՄ զորքերը, որ շատ շուտով հայտնվեցին Երեւանի փողոցներում։ Օպերայում, ու ամբողջ կենտրոնով ռուս զինվորներ էին։ Ու դա բնավ հաճելի չէր ու դա ահագին փոխեց մարդկանց։
Բացի դրանից ԽՍՀՄ-ը որոշեց լուծել Արցախի հայերի խնդիրը դրանց տեղահանելով խորհրդային զորքերի օգնությամբ։ Սկսվեց «կոլցո» օպերացիան Ադրբեջանում։ Խորհրդային զինվորին հավատքը այնքան էր, որ արցախցիներից շատերը, ով կարող էր պայքարել ադրբեջանի օմոնի դեմ, հանձնում էին զենքը խորհրդային սպաներին։
Հետո, ամառը ես մի օր արթնացա, ու տեսա որ կենտրոնական հեռուստատեսությամբ ու նույնիսկ Ռոսիա ալիքով ցուցադրում են «կարապների լիճը»։ հետո հայտնվեց Միտկովան, ու այնքան տխուր ասաց որ այժմ մենք կդիտենք «ԳԿՉՊ» կոմիտեի հայտարարությունը, որ բոլորը անմիջապես հասկացան որ շատ վատ բան է եղել։ Վրեմյա ծրագրի ութսունականների շապկան վերադարձավ։ Մեր հեռուստատեսությամբ հիշում եմ Վազգեն Մանուկյանի ելույթը, ով ոչ անիմաստ դուխ էր տալիս, ոչ էլ ասում էր որ ամենը լավ է։ Բոլորը սպասում էին։
Մենք լավ զգացինք որ մենք անկախ չենք։ Ու հիմա, եթե ԽՍՀՄ ղեկավարները Կրյուչկովն ու Յազովն են լինելու, ապա վերջ ազատություններին, վերջ Արցախյան եւ ազգային ազատագրական պայքարին։ Մենք այլեւս կոնտրոլ չունենք։ Մենք կրկին զգացինք ինչ կարեւոր է լինել անկախ Մոսկվայում կատարվող իրադարձություններից։
Մեր բախտը բերեց, ու Ելցինը կարողացավ տիրապետել իրավիճակին, իր կողմից էր «ալֆա» խումբը, ժողովուրդը դուրս եկավ պաշտպանել սպիտակ տունը, ՌՖ կառավարությունը, մոտեցող տանկերից, պատրաստեց բարիկադներ։ Ելցինը բերեց Գորբաչյովին հետ Մոսկվա, կողմպվեց իր հետ սենյակում մի երկու օրով ու բացատրեց որ աշխարհը փոխվել է։ Ես հիշում եմ երբ հավաքվեց ԽՍՀՄ ազգային պատգամավորների խորհուրդը ու ընդունեց ԽՍՀՄ լուծարվելու մասին որոշումը։ Ես շատ անհանգստանում էի որ չեն ընդունի։ Հա։
Ինչպես տեսնում եք այդ վեց ամսվա ընթացքում լիքը բան է եղել։
Ու սեպտեմբերի քսանմեկը արդեն տոն էր բոլորի համար ու մարդիկ շատ ուրախ էին որ մասնակից են դառնում իրենց երկրի անկախությանը
Դա իրական տոն էր բոլորի համար։
Ես մոտ տասներեք թե տասնչորս տարեկան էի, ու գնացի քվեարկելու նույնիսկ իմ հեռու հերեղբոր հետ իր համար, ով գնում էր Հայաստանից որովհետեւ իր կինը ռուս էր, ու նրանք որոշել էին տեղափոխվել Ռուսաստան։ Ինձ թույլ տվեցին վերցնել թերթիկը եւ տանել նետել այն։
Հ մեկ ալիքով ցույց էին տալիս Շվարցի վիշապին
Գովազդ անել այլեւս չէր կարելի, իսկ ֆիլմ ցույց տալ կարելի էր ։Ճ Բայց ֆիլմը ազատության մասին էր, ազատության գլուխներում։
Հետո, երկու օր անց Հայաստանը հայտարարեց անկախությունը։ Մենք չէինք սպասում որ դա կլինի այնքան շուտ։ Ըստ ԽՍՀՄ օրենքի պետք է սկսվեր գործընթաց որ պետք է տեւեր հինգ տարի։ Բայց ԽՍՀՄ-ը այլեւս գոյություն չուներ ։
Բայց ժողովրդի համար տոնական օրը հենց հանրաքվեն էր։
Ու շատ լավ է որ անկախության տոնը դա խորհրդարանում հռչակելու օրը չէ այլ հենց հանրաքվեի օրն է։
Շնորհավոր՛
ու տենց
հիշում եմ մի անգամ ԿՄ-ում վեճ էր։ Մեկը ասաց․ «նախագահին բան չասեք, պետության խորհրդանիշն է», ու հետո պարզեցին, որ ըստ սահմանադրության կա երեք խորհրդանիշ՝ զինանշան, օրհներգ, ու դրոշ։
Խորհրդանշական է, չէ՞։
ու տենց
