Բրոնզաձույլ նրբերշիկի սպասում
Անհայտ անձինք 1990֊ին պայթեցրին բոլշեւիկ հեղափոխական Ղուկաս Ղուկասյանին։ Ավելի ճիշտ՝ նրան պատկերող արձանը՝ տեղադրված Ազգային գրադարանի այգում։ Դա 1930֊ականների հայկական մոնումենտալ արվեստի անկասկած լավագույն նմուշներից մեկն էր՝ կերտված «ստուկաչ» քանդակագործ Սուրեն Ստեփանյանի կողմից։ Բայց այդ հանգամանքը չօգնեց Ղուկասյանին վերապրելու սովետական մաշկազերծման այս խառնաշփոթ ժամանակները։ Պայթյունը խորհրդանշում էր ազգային գաղափարախոսությունների կտրուկ ձեւափոխումը Հայաստանում։ Դա կատարյալ մոդեռնիստական ժեստ էր․ հիմնահատակ ոչնչացնելով սպառված սիմվոլները՝ ստեղծվում էր «մաքուր» տարածություն, որի վրա պետք է կառուցվեին անկախ Հայաստանի նոր խորհրդանիշները։ Լավ եմ հիշում 90֊ականների սկիզբը, երբ ամբողջ հանրապետությամբ մեկ ծավալվեց «ֆիդայիստական» քանդակամոլության արդյունաբերությունը։ Անդրանիկների, Չաուշների ու Նժդեհների մի ստվար բանակ պահակների նման կանգնեցվեց համարյա թե բոլոր քաղաքային այգիներում եւ պուրակներում։ Հիմա ինչ անենք, որ դրանք բոլորը, մեղմ ասած, գեղարվեստական արժեքից զուրկ էին։ Պատերազմ էր, կռվող տղերք էին պետք ու, բնականաբար, դրանց արձանները նույնպես։ Տեսքին հո չէ՞ին նայելու։
Այդհուհանդերձ, հուշարձաններն ընդմիշտ մնում են ֆունկցիոնալ գործիքներ։ Խաղաղության, նորակառույց հայկական նեոլիբերալիզմի պայմաններում անհրաժեշտ էին բոլորովին այլ կերպարներ։ 2000֊ականների այդ թարմ, քոչարյանական ժամանակաշրջանում իսկույն առաջ են մղվում նորահայտ սիստեմը հաստատող կուռքեր՝ իրենց համապատասխան մեհյանների դիմաց։ Նոյը, Տիգրան Մեծը, Տրդատ թագավորը, Արգիշտի Ա֊ն, Բաղրամյանը եւ տարատեսակ առաջնորդների մոնումենտալ կերտվածքները հստակ ազդարարում են ժամանակակից նախրապանների հայեցակարգը։ Հանրային տեսադաշտում տվյալ հուշարձանները գալիս էին ներկայացնելու անհատին, քաղաքացուն ու մտավորականին չեզոքացնող տոտալիտար ուժային համակարգը։ Հետին պլանում նաեւ մեր ֆոլկլորային հերոսներն են՝ Արամ Խաչատրյան, Առնո Բաբաջանյան, Վիլյամ Սարոյան, «Հայուհին» եւ այլն։
Ինչ֊որ առումով կանխագուշակելով Սերժ Սարգսյանի կարգախոսը՝ Նոյն ու Բաղրամյանը, ձեն ձենի տված ասում էին՝ «հավատանք, որ փոխենք»։ Սակայն ինչո՞ւմ պետք է բացահայտվեր այս փոփոխությունը։ Բնականաբար խոշոր, մասնավոր կապիտալի մեջ։ Իսկ ովքե՞ր կարող էին մատնանշող օրինակ ծառայել ներկա քաղաքական պայմաններում գործող օլիգարխիայի համար։ Հանկարծակի հիշեցին Ալեքսանդր Մանթաշովին եւ Հովհաննես Այվազովսկուն։ Վերջինս արվեստագետի արձան է, որը, սակայն, իրականում բնավ արվեստագետի մասին չէ։ Մանթաշովի նման, այն լոկ հուշարձան է՝ նվիրված ցարական Ռուսաստանում հարստացած մի հայի։
Այսպիսով, անկախության շրջանի մոնումենտալ արվեստը հիմնականում ներկայանում է որպես վերջին 25 տարիների քաղաքական եւ մշակութային շրջադարձերի նյութականացված մի պատկերագիրք։ Այն համարյա չի փոխել իր՝ նատուրալիստական, հռետորական ձեւաչափը, որից դուրս են մնացել կանայք, անարխիստները, ազատամիտները, վերացականը եւ ցանկացած այլ բան, որ կարող է խորհելու, խնդիր բարձրացնելու առիթ տալ։ Ու մի՞թե զարմանալի է, որ երբ պայթեց Ղուկասյանը, ընթացքում հայտնվեց Անաստաս Միկոյանը։
Այս ամենին պակասում էր միայն բրոնզաձույլ նրբերշիկը, որի մասին, թերեւս, տխուր մտորում էր Երվանդ Քոչարի միայնակ ու մոլոր «Մելամաղձությունը»։
Վիգեն Գալստյան
«Երեւան» ամսագիր, համար 9(27) Սեպտեմբեր, Արձանագրություն
#երեւան #վիգեն֊գալստյան #արձան #քաղաք #մելամաղձություն #քոչար #ղուկասյան #միկոյան #անաստաս֊միկոյան #այվազովսկի #սուրեն֊ստեփանյան #նժդեհ #չաուշ #անդրանիկ #ֆիդայի #հավատանք֊որ֊փոխենք #քոչարյան #սերժ֊սարգսյան #կապիտալ #նեոլիբերալիզմ #անկախություն #պատմություն #ազատություն
Վալերիա Նովոդւորսկայա․ Հայաստանը խղճին եւ մարդկային պարտքին հակառակ քայլ է անում։ Վախենում եմ, որ այդ քայլի համար վճարելու է։ Հայաստանը ինքն էր պայքարում իր Ղարաբաղի համար, տարել է ցեղասպանութիւն, էթնիկական զտումներ Արդբեջանի կողմից։ Եթե այժմ Պուտինի աջակցութեան յոյս է փայփայում, ու մոռանում է, որ հենց Ռուսաստանն է կռուացրել Ադրբեջանն ու Հայաստանը, ու դրանով կապել իրեն եւ մէկը, եւ միւսը, ապա, իհարկէ ստորութիւն է անում։
Валерия Новодворская: Армения поступает не в ладу с совестью и человеческим долгом. Боюсь, что это на ней отзовется. Она сама была в таком же положении. Она сама боролась за свой Карабах. Она сама подверглась геноциду, этническим чисткам со стороны Азербайджана. Если сейчас она не рассчитывает на путинское заступничество и забывает о том, что именно Россия поссорила Азербайджан и Армению и, таким образом, привязала к себе и ту, и другую страну, она, конечно, делает подлость.
http://www.svoboda.org/content/transcript/25305148.html
#հայաստան #արցախ #լեռնային֊ղարաբաղ #ադրբեջան #բանակ #ադրբեջան #հակամարտութիւն #ազատութիւն #ղրիմ #ուկրայինա #ռուսաստան #քաղաքականութիւն #սերժ֊սարգսյան #անկախութիւն #армения #арцах #нагорный-карабах #армия #азербайджан #украина #россия #крым #свобода #независимость #######################
Սակայն Լեռնային Ղարաբաղի բանակը սուպեր ուժեղ է։ Այնտեղ չի ստացուի պարզապէս զօրք մտցնել ու վերցնել Լեռնային Ղարաբաղը։ Ես հասկանում եմ, որ այնտեղ մարդիկ կանգնելու են մինչեւ իրենց բոլորին չոչնչացնեն։ Բայց։ Պաշտպանուած թիկունք Հայաստանը ունենալ պարտաւոր է։ Այդ պատճառով ընտրելու բան չի մնում։ Ծանր վիճակում է։
Хотя армия Нагорного Карабаха суперсильная. Там не получится просто так ввести азербайджанские войска и взять Нагорный Карабах. Я понимаю, что там люди будут стоять, пока их всех не истребят. Но! Тем не менее, все-таки иметь защищенный тыл Армения должна. Поэтому выбирать не приходится. Она в тяжелом состоянии.
http://www.svoboda.org/content/transcript/25305148.html
#հայաստան #արցախ #լեռնային֊ղարաբաղ #ադրբեջան #բանակ #ադրբեջան #հակամարտութիւն #ազատութիւն #ղրիմ #ուկրայինա #ռուսաստան #քաղաքականութիւն #սերժ֊սարգսյան #անկախութիւն #армения #арцах #нагорный-карабах #армия #азербайджан #украина #россия #крым #свобода #независимость #######################
#Հիմա, դառնալով խաղաղ հեղափոխության սցենարին. ո՞րն է զանգվածային մոբիլիզացիայի նպատակը: Դա #Բաղրամյան֊26 -ի #գրոհ ֊ը չէ, ոչ էլ #ինքնանպատակ #երգ ու #պար ֊ը: Նպատակն է՝ կամազրկել բռնապետությանը: #Բռնապետություն ֊ն` ըստ սահմանման, պետք է #բռնություն գործադրի, և այն ի սկզբանե ավելի ուժեղ է, քան #ժողովուրդ ֊ը:
Պետք է հասնել այնպիսի իրավիճակի, որպեսզի բռնապետությունն ի զորու չլինի ուժ գործադրել, կամ ուժ գործադրելու փորձը տապալվի, այսինքն՝ հրամանները չկատարվեն: Այդպես եղավ #Վրաստան ֊ում, #Ուկրաինա ֊յում, #Եգիպտոս ֊ում, #Թունիս ֊ում: Որտեղ դա չեղավ, եղավ քաղաքացիական պատերազմ՝ #Լիբիա, #Սիրիա, որն արդեն լրիվ այլ #սցենար է, և որևէ մեկը #Հայաստան ֊ում ո՛չ կարող է դրա #պատասխանատվություն ֊ը ստանձնել, ո՛չ էլ դրա ռեսուրսն ունի:
Երբ տեղի է ունենում զանգվածային #մոբիլիզացիա և #կենտրոնացում, իշխանության մեջ եղած հակասությունները կարող են սրվել, և ներքին ճեղքեր առաջանալ, որի արդյունքում՝ իշխանության ներսում հանդես են գալիս #մարդիկ և #խմբեր, որոնք կա՛մ բացահայտ անցնում են #Հրապարակ ֊ի կողմը, կա՛մ էլ ներսում #սաբոտաժ են անում, կա՛մ էլ վերջին պահին չեն կատարում հրամանները: Այլ #տարբերակ չկա: Այլ տարբերակը զինված #ապստամբություն ֊ն է: Եթե որևէ մեկը մեզանում դա #խելամիտ է համարում կամ կարծում է, որ կարող է անել՝ թող անի:
Իսկ նա, ով խոսում է անզեն ժողովրդին #Բաղրամյան֊26 տանելու մասին, թող մտածի այն պատասխանատվության մասին, որը կրելու է՝ ոչ թե 10, այլ 100-ավոր #զոհ ֊երի և դաժան պարտության, ոչնչացման համար անհավասար կռվում: #2008 թ. մեզանում #փորձ արվեց #դասական #խաղաղ հեղափոխության սցենարն իրականացնել: Դա չգործեց, որովհետև որքան էլ արդյունքում #իշխանություն ֊ը թուլացավ, ներքին ճեղքեր առաջացան, սակայն ուժ կիրառելու ռեսուրսը չսպառվեց և ամեն բան ավարտվեց #Մարտի1 -ով: Չնայած դրան, Մարտի 1-ից հետո հաջողվեց պահել #Շարժում ֊ը միայն այն բանի շնորհիվ, որ #ընդդիմություն ֊ը խուսափեց ուղիղ #ճակատամարտ ֊ի, «գրոհելու» սցենարից: Եթե դա էլ լիներ, կունենայինք #մղձավանջ, կոտրված հասարակություն և հերթական «բարոյական» #հաղթանակ:
http://168.am/2013/03/16/196578.html
#Հրանտ-Տեր-Աբրահամյան #Լեւոն #Րաֆֆի #բարեւ #Տեր-Պետրոսյան #ՀրանտՏերԱբրահամյան #հեղափոխություն #բարեւահեղափոխություն #կրեածիվ #հղանցք #2013 #2008 #քաղաքականություն #ընդդիմություն #Միշիկ #Սերժ #ՍերժՍարգսյան #ընտրություններ #ՍԴ #ընտրակեղծիք #Մարս #Հրատ #կյանք #armvote13 #barev #Raffi #barevolution #arvote #March1 #մարտի1 #հարցազրույց
#Հեղափոխոթյուն ֊ը միտք է, կազմակերպվածություն և հստակ կամք, որը հենվում է միջին դասի, այլ ոչ թե չունևորների վրա:
Աշխարհում հայտնի է #խաղաղ, ոչ #զինված հեղափոխության մի տարբերակ, գոնե այդ է հուշում ոչ միայն պատմական, այլև մեր աչքի առջև վերջին մի 10 տարում տարբեր երկրներում տեղի ունեցած գործընթացների փորձը: Այդ տարբերակն է՝ զանգվածային, հրապարակային #մոբիլիզացիա, որի առիթն առավել հաճախ համապետական #ընտրություններն են: Մոբիլիզացիան ենթադրում է #հանրահավաք ֊ներ, առավել հաճախ՝ շուրջօրյա, հնարավորության դեպքում՝ #գործադուլ ֊ներ, #դասադուլ ֊ներ և այլն: Բայց այդ ամենն ինքնանպատակ չէ: «Խաղի» իմաստն ուժային հավասարակշռության խախտումն է ի վնաս գործող բռնապետական իշխանության: Պարզ է, որ #անզեն ժողովուրդն ինքնին ոչինչ չի կարող անել զինված բռնապետության դեմ, նույնիսկ, եթե #ժողովուրդ ֊ը մեծամասնություն է: Միայն #հայ #քաղքենի #մտավորական ֊ության մշուշոտ և #անպատասխանատու #երազանք ֊ներում գոյություն ունի անզեն ժողովրդով իշխանության բաստիոններ գրոհելու #սցենար ֊ը կամ էլ «սոցիալական բունտ» առասպելաբանական #հղանցք ֊ը (#կոնցեպտ ֊ը), համաձայն որի ժողովուրդը (ընդ որում՝ դրա #չունևոր մասը) ինքն իրենով ապստամբում է և ինչ-որ բանի հասնում: Համենայն դեպս, մատների վրա կարելի է հաշվել այնպիսի պատմական օրինակներ, երբ չունևորների տարերային #ապստամբություն ֊ները բերել են իշխանության փոփոխության, եթե այդպիսի օրինակներ առհասարակ կան: #Հեղափոխոթյուն ֊ը միտք է, կազմակերպվածություն և հստակ կամք, որը հենվում է #միջին֊դաս ֊ի, այլ ոչ թե չունևորների վրա: Եթե մեզանում #մարդիկ կան, ովքեր այլ կերպ են պատկերացնում, ապա դա միայն արդյունք է նրա, որ մեր #առաջադեմ համարվող մտավորականը մտածում է ոչ թե պատմական և հասարակագիտական, այլ դպրոցական դասերից` որպես մշուշոտ հուշ մնացած գրական-գեղարվեստական կամ էլ խեղված պատմական ստորոգություններով (կատեգորիաներով):
http://168.am/2013/03/16/196578.html
#Հրանտ-Տեր-Աբրահամյան #Լեւոն #Րաֆֆի #բարեւ #Տեր-Պետրոսյան #ՀրանտՏերԱբրահամյան #հեղափոխություն #բարեւահեղափոխություն #կրեածիվ #հղանցք #2013 #2008 #քաղաքականություն #ընդդիմություն #Միշիկ #Սերժ #ՍերժՍարգսյան #ընտրություններ #ՍԴ #ընտրակեղծիք #Մարս #Հրատ #կյանք #armvote13 #barev #Raffi #barevolution #arvote #March1 #մարտի1 #հարցազրույց
Այժմ իշխանության այս կամ այն թևի կողմից հովանավորվող բազմաթիվ, հատկապես՝ համացանցային ԶԼՄ-ներ կան, որոնք խոսում են ընդդիմադիր, հաճախ՝ նույնիսկ արմատական լեզվով, որն էլ, ինչպես ասացի, մասամբ բացատրվում է ներիշխանական մրցակցությամբ, մասամբ էլ՝ հասարակական միջավայրի ընդհանուր փոփոխմամբ: Եվ իշխանական #քարոզչություն ֊ն էլ մի կողմ թողած, եթե ուշադիր լինեք, ապա խոշոր ուժերից և խաղացողներից ոչ ոք այլևս պաշտոնական մակարդակով չի խոսում նախկին իշխանական լեզվով: Համընդհանուր տարածում է ստացել ընդդիմադիր լեզուն, կարելի է ասել՝ #2008 թ. #Հրապարակ ֊ի լեզուն: Պարզ է, որ ընդդիմությունն է դրանով խոսում, բայց, եթե ուշադիր լինեիք, կնկատեիք, որ #Սերժ֊Սարգսյանի նախընտրական քարոզչության մեծ մասը՝ ելույթները և հոլովակները, կառուցված էին այնպես, կարծես նա ոչ թե իշխանական, այլ #ընդդիմադիր թեկնածու է: Նույնիսկ #Ռոբերտ֊Քոչարյան ֊ն իր հարցազրույցներում խոսում է նույն այդ լեզվով: Բոլոր ցանցային #ԶԼՄ -ները, ում կողմից էլ հովանավորվեն՝ նույն լեզուն են օգտագործում: Որքան էլ սա համարենք ձևական, սակայն, դա վերջին տարիների ուժգին հասարակական ակտիվության շոշափելի արդյունքներից կարելի է համարել: Այս ամենը, մի կողմից՝ նպաստավոր էր որևէ ընդդիմության համար #2013 թ. #ընտրություններ ֊ի շրջանակում (կոնտեքստում), բայցև մյուս կողմից՝ #մարտահրավերներ պարունակող էր:
http://168.am/2013/03/16/196578.html
#Հրանտ-Տեր-Աբրահամյան #Լեւոն #Րաֆֆի #բարեւ #Տեր-Պետրոսյան #ՀրանտՏերԱբրահամյան #հեղափոխություն #բարեւահեղափոխություն #կրեածիվ #հղանցք #2013 #2008 #քաղաքականություն #ընդդիմություն #Միշիկ #Սերժ #ՍերժՍարգսյան #ընտրություններ #ՍԴ #ընտրակեղծիք #Մարս #Հրատ #կյանք #armvote13 #barev #Raffi #barevolution #arvote #March1 #մարտի1 #հարցազրույց
#Լեւոն #Տեր-Պետրոսյան #հարցազրույց #ընտրություններ #Ter-Petrossian #interview #elections
