էն օրը յարութը յիշեցրեց, որ սթոլմանն ինձ ասել էր՝ you annoy me։ (: էն ժամանակ ես ահաւոր ամաչել էի ու վատ էի, իսկ հիմա շատ ծիծաղելի թուաց, ու հպարտացայ։ #սթոլման #ռմս #պատմութիւն
ուրեմն, ասենք մի տարի առաջ, մի աղջկայ դեբիան եմ տեղադրել։ ինչո՞ւ։ մթոմ լաւութիւն էի արել՝ չի փչանայ, ասել եմ, վիրուսներ չես ունենայ, հանգիստ կապրես։
վերջերս կապուել է։ ասում է՝ վայֆայը չի աշխատում։ նախ, կարեւորն այն է, որ ինձ է կապուել։ ինչո՞ւ ինձ։ եթէ վինդովս լինէր, նա շատ տարբերակներ կունենար ու գուցէ նախընտրեր ինձ չդիմել։ բայց լինուքս «սափորթ» անողները, այո, այնուամենայնիւ, դեռ անհամեմատ աւելի քիչ են։
ինչեւէ, մենք հանդիպում ենք սրճարանում, եւ իր նոութը վայֆային կպնում է։ «ուրեմն աշխատում է» — ուրախանում եմ ես։ «չգիտեմ ինչ է, քեզնից է վախեցել» — պատասխանում է նա։ յետոյ գնում է տուն։ եւ իր նոութը իր տան վայֆային չի կպնում։ այդ ժամանակ նա համարձակւում է զանգել պրովայդերին, ով տեղադրել է եւ կարգաւորել վայֆայը եւ բողոքել։ իսկ պրովայդերը լուծում է խնդիրը՝ իր մեղքն էր։
ո՞րն է երկրորդ կարեւոր մասը այս պատմութեան։ այն, որ այդ աղջիկը, ով բնաւ էլ կոնֆորմիստ աղջիկ չէ ընդհանուր առմամբ, ու նախանձելի համարձակութիւն ունի շատ այլ իրավիճակներում, փաստացի ենթադրել էր, որ «մարգինալ լինուքսն է» պատճառը կապ չունենալու, ոչ թէ «մեյնսթրիմ» պրովայդերը։ նա չի ենթադրել, որ այն, ինչ մարգինալ է, այն ինչ տարածուած չէ, այն ինչ կոնֆորմիստական չէ՝ կարող է անխափան աշխատել։ ինքը՝ մարգինալ, ոչ կոնֆորմիստ լինելով։
ես կարծում եմ, որ դա շատ պարզ է։ ու որ մենք շատ քիչ հաւանականութեամբ կարող ենք ունենալ իրական նոն կոնֆորմիստ եւ իրական մարգինալ։ նրանց՝ ով փոխում է աշխարհը։ մերոնք՝ փոփոխութիւն անել ունակ չեն։ եւ դա, ես կարծում եմ, կապ ունի նաեւ մեր քանակի եւ բազմազանութեան հետ։
ինչպէ՞ս են մարգինալները փոխում աշխարհը։ փոխում են՝ ունենալով մեծ շուկայ։ փոխում են՝ քանի որ իրենց համայնքներն այնքան մեծ են, որ իրենց քիչ քանակի համախոհները այնուամենայնիւ այնքան շատ են, որ տարբերւողները կարողանում են չմնալ տեղում, զարգանալ, եւ համայնքները փոփոխութեան են տանում։
այսպէս, Սթոլմանը կարող էր իր գրած ազատ ծա֊ի աջակցութիւն մատուցելով ապրել՝ ժամը 200 դոլար վաստակելով։ քանի որ միացեալ նահանգների շուկան այնքան մեծ է, որ գտնւում էին մարդիկ, ով կօգտագործեր իր ծրագրերը, եւ դրանց մէջ գտնւում էին նաեւ նրանք, ով կը վճարէին աջակցութեան համար։
այսպէս, Լինուսը, չնայած իհարկէ բնաւ հարուստ չէ, ինչպէս Գեյթսը կամ Ջոբսը, Լինուսը կարողացել է իրեն թոյլ տալ միլիոն դոլարով տուն ձեռք բերել։ Եւ երկու հարիւր հոգանոց ռեդհեթը կարողացել է լինել շահութաբեր եւ տարածուել։ իհարկէ, նահանգների ճնշող մեծամասնութիւնը դեռ օգտագործում է մայքրոսոֆթի կամ էփլի արտադրանքը սեղաններին, սակայն իրավիճակը կամաց, բայց կայուն փոխւում է։ ու արդեն զարմանալի չէ, որ տեսականօրէն ազատ անդրոիդը, լինուքս միջուկով, դէ ֆակտո ստանդարտ է։
այնտեղ, ուր շատ մարդ կայ, գտնւում է շատ մարդ, ով կարող է, օրինակ, լաւ դիտորդ լինել ընտրութիւնների ժամանակ, կամ աջակցում է ոչ այնքան շահութաբեր մտքին՝ ասենք օգնել անօթեւան կենդանիներին։ այնտեղ փոքր համայնքները դառնում են ազդեցիկ, եւ փոխում են հասարակութիւնը, իսկ յետոյ փոխում են օրէնքները։
հայաստանի շուկան այնքան փոքր է, որ կարելի է ասել՝ այն չկայ։ նաեւ ակնյայտ է, որ շուեյցարական (իսկ շուեյցարիան նեյտրալ է եւ նոյնիսկ եւրամիութեան անդամ չէ) տեքնոլոգիաները չէին կարող մրցել ամերիկեան տեքնոլոգիաների հետ, անկախ նրանից, թէ ինչքանով լաւն էին։ օբերոնը, մոդուլան այդպէս էլ մնացին համալսարանների նեղ պատերի մէջ, ուր եւ շնչահեղձ են լինում։ պասկալը ժամանակաւոր տարածում ունեցաւ՝ երբ բորլանդ ընկերութիւնը գրանցուեց ամն֊ում, եւ ամն֊ում տարածուելու պատճառով այն յետոյ հասաւ մեզ։
եթէ օբերոնը լինէր գերմանական՝ տարածուեր գերմանիայում, դրան աւելի լուրջ էին վերաբերուելու։
կամ այլ օրինակ՝ ո՞վ էր լինելու Գոդարը, եթէ նա ապրեր եւ ստեղծագործեր (եթէ իրեն թոյլ տային) Հայաստանում։ Ո՞վ էր իրեն ճանաչելու։ Հայերը չէին ճանաչի ճիշտ այնպէս, ինչպէս ծանօթ չեն Փելեշեանին։ Աշխարհը չէր ճանաչի այնպէս, ինչպէս ծանօթ չէ Փելեշեանին։ Ի՞նչ կը լինէր, եթէ Փելեշեանը ստեղծագոծած լինէր Ֆրանսիայում։ Կասէին՝ որ նա փոխել է աշխարհը։ Որ կայ կինո մինչեւ Փելեշեան, եւ Փելեշեանից յետոյ։
այնտեղ է, իրենց մօտ է երբ փայթնը յաղթում ջաւան։ այո, աւելի հիփսթերական քան գիտական փայթնը յաղթում է կորպորատիւ ջաւան։ քանի որ այնքան լիբերալ հասարակութեան մէջ միայն կարող են լինել այնքան հզօր մարգինալներ։ այսպէս է որ փոքրամասնութեան իրաւունքները պաշտպանուած են լինում այնտեղ, ուր ժողովրդավարութիւն է։
Հայաստանում շատ բարդ է զարգանալ։ այսինքն՝ կարելի է լինել կենսակայուն «բակի բուդկա», որը թոյլ է տալիս տիրոջը սպասարկել հին «բմվ» եւ վճարել դստեր տնտեսագիտականի համար, բայց ոչ աւել։ նա ալեքսանեան երբեք չի դառնալու, ինչքան գրագէտ մարկետինգ չանի, ինչքան լաւ չկազմակերպի իր խանութի աշխատանքը՝ ապրանքների դասաւորութիւնը, գները, դիզայնը։
այսինքն՝ չի ստացուի լինելով տարբեր գրաւել շուկան։ չի ստացուի լինել տեղական գուգլ, կամ էփլ, որը դուրս է եկել աւտոտնակից։
նոյնը՝ ինդիւիդների մակարդակում է։
յիշո՞ւմ էք, երբ հայրը, իր երեխային ասում է՝ «տեսնո՞ւմ ես պեծյան փորում է։ այ դու էլ դասերից փախնես՝ փորելու ես»։ այո, ճիշտ է ասում, ընդհանուր առմամբ, հայաստանի համար։ բայց ճիշտ չէ ասում նահանգների համար, ուր գեյթսը թողնում է ուսումը, եւ հիմնում է մայքրոսոֆթ։ ուր ջոբսը թողնում է ուսումը եւ ստեղծում է էփլ։ ուր էյնշթեյնը գալիս է, անում իր դոկտորականը, նրանից յետոյ, երբ մերժւում է շուեյցարիայում։
կամ՝ ինչո՞ւ է այս աղջիկը հագնում կրունկներ, չնայած չի սիրում դրանք։ քանի որ, ասում է, չեն հաւանում ինձ։ բայց չէ՞ որ — հակաճառում էի ես — երբ դու վերջապէս հանդիպես նրան, ով հաւանելու էր հենց քեզ, նա դա չի անի, քանի որ դու չես լինի ինչպիսին կաս։ այո — համաձայնում էր նա։
սակայն ես հիմա հասկանում եմ, որ նա աւելի ճիշտ է։ նա, ով այդ աղջկան կհաւանէր այնպիսին, ինչպիսին նա կայ, կամ արդեն զբաղուած է, կամ գնացել է արտասահման՝ այնտեղ, ուր շատ են նրանք, ով իրեն դուր են գալիս։ ու նրանք, ով իրեն կընդունեն։ իսկ այն աղջիկը, որ սիրում է կարճ մազեր, ու «տղայական» տեսք, նա ոչ միայն քիչ հաւանական է, որ կհանդիպի իրեն այդպէս հաւանողին, այլեւ նա ինքը, ամենայն հաւանականութեամբ կհաւանի աւելի «աւանդական» տղայի, քան նա աղջիկ է։
եւ բնաւ պատահական չէ, որ մեզ մօտ ընդդիմադիր երեխաները՝ ընդդիմադիր ընտանիքներից են։ իսկ ոչ ընդդիմադիր երեխաները՝ ոչ ընդդիմադիր ընտանիքներից։ բնաւ պատահական չէ, որ դատախազի որդին է դառնում դատախազ, ոչ թէ ընդդիմադիր։
մեզ մօտ չափազանց քիչ են, փաստացի չեն լինում շրջակայ միջավայրին դէմ գնացող մարդիկ՝ հասարակութեանը, կամ ընտանիքին, եղբայրութեանը։ մեզ մօտ չեն լինում, քանի որ մենք քիչ ենք, ու դէմ գնալով, իրենք ընդամէնը գնալու են ինքնամեկուսացման։ իսկ մեկուսացող մարդիկ վաղ թէ ուշ լրացնելու են «նեուդաչնիկների» շարքերը։ սա ամն չէ, ուր նեուդաչնիկները գտնում են իրենց պէս ընկերներ, հզօրանում են, եւ տակն ու վրայ են անում համակարգը։ կամ գոնէ կարողանում են զարգանալ լինելով այնպիսին ինչպիսին կան, առանց կոտրուելու։
ու գուցէ զարմանալի չէ բնաւ, որ հայերի էպոսի հերոսը՝ Մհերը, ի վերջոյ գնում է ինքնամեկուսացման։ նա յաղթող չէ։
մարգինալները չեն կարող փոխել հայաստանը, քանի որ չեն հաւաքում կրիտիկական զանգուած։ (այնպէս, ինչպէս գազոնը ունի մինիմալ չափ ապրելու համար, եւ երկիրը ունի այնպիսի սահմաններ, որ պաշտպանելը իրատեսական լինի։) եւ ինչքան քիչ մարդ կայ այստեղ, այնքան քիչ է այն հաւաքելու հաւանականութիւնը։ (զակոն օբրատնիխ կուադրատով)։
այդ պատճառով էլ ունենք երեք հոգի հայերէն գրող դիասպորայում։ որոնց թիւը չի աճի։ այդպէս էլ կը փտեն, մինչեւ չյոգնեն իրարից։
ու պատահական չէ, որ մեզ մօտ նոնկոնֆորմիզմ գոյութիւն չունի։ իհարկէ կան, մեն֊մենակ այստեղ եւ այնտեղ, իրենց փոքր, նեղ համայնքիկներում՝ ախպերութիւններում փտող մարդիկ։ փտող՝ քանի որ օդի շարժ չկայ։ սակայն իրենք չեն փոխի ոչ մի բան։ ոչ իրենց արուեստն է տարածուելու, ընդունուելու լայն զանգուածներում, ոչ իրենց տեքնոլոգիաները, ոչ իրենց գաղափարները։ (ո՞ւր է ժամանակակից արուեստը հայաստանում։ մնացել է նփակի պատերի արանքում։ եւ դեռ կոմունիստների ժամանակ ստեղծուած թանգարանում։ չի տարածուել։ որտե՞ղ է ժամանակակից արուեստը նիւ֊յորքում։ պէ՞տք է պատասխանել։) աւելի ճիշտ՝ դրանք կընդունուեն այն ժամանակ, երբ կը գան դրսից։ եւ զարմանալի չէ, որ այդ մարգինալներին կհամարեն դրսամոլ, արեւմտամոլ։ ասենք որտեղի՞ց պէտք է գայ թարմութիւնը՝ այնտեղից, ուր յաղթել են մարգինալները։ որտե՞ղ են իրենք յաղթում՝ արեւմուտքում։
որտե՞ղ չեն յաղթում մարգինալները՝ չինաստանում։ ի՞նչ է անում չինաստանը՝ կրկնօրինակում է արեւմուտքը, իրականացնում է արեւմտեան նախագծերը։ ինչո՞ւ սոնի ուոլքմենը չդարձաւ այֆոն։ որովհետեւ կարգին ընկերութիւն էր սոնին, ոչ թէ արտակարգ եւ ըմբոստ՝ էփլի պէս։
տասնեօթ եւ տասնութ տարեկան դեռահասներն աւելի են տարբերւում իրարից, քան երեսուներեք եւ երեսունչորս տարեկան մարդիկ։ նոյնիսկ հարիւր հազար բնակչութիւն կորցնել կամ ձեռք բերելը աւելի մեծ ազդեցութիւն է ունենում հայաստանի վրայ, քան միացեալ նահանգների՝ մէկ միլիոնը։ «միլիոնոմ բոլշե, միլիոնոմ մենշե» — ասում էր Շարլ Բոննէն՝ «ինչպէս գողանալ միլիոն» ֆիլմում։ մեզ համար ամէն մի գնացող մարդն է կարեւոր։ ամէն մէկը նշանակութիւն ունի։
Այդ պատճառով են այնքան նկատելի այն քչերը, որ ինչ֊որ բան փորձում են փոխել։ Ու այնքան ատելութեան արժանանում։ Փոփոխութիւն անողներն, տարբերուողները այնքան շատ պիտի լինէին, որ այս մարդիկ չէին էլ երեւալու իրենց մէջ, լինելով ալիքների մաս, ոչ թէ առանձին իմպուլսներ։
այո, շատ անյոյս եմ գրել, թւում է։ բայց դա իրականութիւնն է, ֆիզիկայի օրէնքների պէս։ ես չեմ կարծում որ պէտք է հաւատալ փոխելու համար։ ես կարծում եմ, որ պէտք է իրատես լինել փոխելու համար։
եւ իրատես լինելով ես գիտեմ, որ ամէն գնացողը ազդում է, եւ ամէն մնացողն ազդում է։ մնացողին բարդ է ամենուր․ եւ ուսման ժամանակ, եւ աշխատանքի վայրում, եւ նախաձեռնելուց՝ նա վաստակելու է թուք ու մուր, կամ արհամարհանք, կամ ատելութիւն, կամ պրեզրենիե։ նա գնահատուած չի լինելու, նա իրեն շատ վատ է զգալու։
ու միայն եթէ բոլորը չէ, եթէ շատերը մնան, ինչպէս շատերը գնացին ապրելու էրեծ իսրայէլ, շատ տարբեր շատերը՝ եւ նիհար գունատ աշկենազիներն եւ սեւ էֆիոպցիներն, եւ շատերը որոշեցին սովորել մեռած լեզու, եւ շատերը լինեն դուխով՝ նախաձեռնող, անող, կպնող իրենց գործին՝ առանց խանգարող «հաւատքի», բայց եւ անկախ «հասարակական» փոփոխական կարծիքից, պարզապէս, որովհետեւ իրենք անձամբ այդպէս են կարծում, այն ժամանակ է փոխուելու հասարակութիւնը, ընտրութիւնները, բնականոն ձեւով է գալու հանդուրժողականութիւնը՝ քանի որ ահա տեսէք, բոլորը տարբեր են, ամէն ձեւի մարդ կայ, եւ պարզւում է, իրենք չեն քանդում պետութիւնը, այլ ստեղծում են ազգ։
այո, շատ հակիրճ ու մատչելի ազատ ԾԱ֊ի մասին՝ http://www.youtube.com/watch?v=Ag1AKIl_2GM
#ծա #ռմս #սթոլման #գնու #լինուքս #խօսք #ազատութիւն
RMS on software as a service
http://www.gnu.org/philosophy/who-does-that-server-really-serve.html
<blockquote style="border: 2px solid rgb(127, 195, 59); padding: 10pt; margin-left: 30pt; background-color: #a6df6d;">
<p>
For the simple case, where you are doing your own computing on data in your own hands, the solution is simple: use your own copy of a free software application. Do your text editing with your copy of a free text editor such as GNU Emacs or a free word processor. Do your photo editing with your copy of free software such as GIMP.
</p>
<p>
But what about collaborating with other individuals? It may be hard to do this at present without using a server. If you use one, don’t trust a server run by a company. A mere contract as a customer is no protection unless you could detect a breach and could really sue, and the company probably writes its contracts to permit a broad range of abuses. Police can subpoena your data from the company with less basis than required to subpoena them from you, supposing the company doesn’t volunteer them like the US phone companies that illegally wiretapped their customers for Bush. If you must use a server, use a server whose operators give you a basis for trust beyond a mere commercial relationship.
</p>
<p>
However, on a longer time scale, we can create alternatives to using servers. For instance, we can create a peer-to-peer program through which collaborators can share data encrypted. The free software community should develop distributed peer-to-peer replacements for important “web applications”. It may be wise to release them under the GNU Affero GPL, since they are likely candidates for being converted into server-based programs by someone else. The GNU project is looking for volunteers to work on such replacements. We also invite other free software projects to consider this issue in their design.
</p>
ու տենց
Վերջապես․
Հայ ցանցառները իրան դավադիտ արին։ Այսօր իր ստանդարդ ճառն էր կարդում սակայն լիքը ժամանակ հատկացրեց սերվեր սայդ կոդին։
Հարութը այնտեղ լիներ լիքը բավարարված իրան կզգար։
Այսպիսով՝
ա) ֊ ոչ ազատ ջավա սկրիպտը չարիք է։
Ու չկա մեխանիզմ բրաուզերին ասել՝ ուզում եմ միայն ֆրի ջս կատարես։ Կամ պիտի անջատես, կամ պիտի օգտագործես։
բ) ֊ ԾԱ որպես ծառայություն (software as a service) վաբշե չարիք է։
ԾԱ-ն որին դու տալիս ես (ընդ որում ինքդ քո բարի կամքով) քո դեյթան որ այն մշակի (չգիտես ինչպես) ու տա քեզ։
Ասում ա եթե փրոփրայաթարի սոֆթը կարաս վ պրինցիպե դիզասմ անել, ու գոնե փորձել հասկանալ ինչ ա անում, ապա սերվերի վրա վոոբշե չգիտես ինչ ա անելու։ Ու եթե փրոփրայաթարի սոֆթը գողանում ա քեզանից տվյալներ, ապա ստեղ ինքդ ես իրան տալիս տվյալներդ։
Եզրակացություններ․ Գուգլ դոքսը չար է։ Ու քանզի նույնը հնարավոր է անել լոկալ և ազատ ԾԱ-ի օգնությամբապա՝ էդպես ել արեք։
Եվս այլ եզրակացություն, իմը։ Ես ճիշտ էի որ տղեքին ասում էի ձեր բառարանը լավ եք արել սքան եք արել, լավ եք արել գցել եք ինտերնետներ որ մենք օգտվենք, բայց եկեք ձեր սքան արածի տեքստը շեյր արեք, ես իրանից իմ համար Սթարդիքթի կամ այլ ազատ ֆորմատի բառարան սարքեմ օգտվեմ։ Ասենք ինչպես այ այս բառարաններով մարդիկ են օգտվում։ Ասացին՝ չէ, մեզ պետք ա մեր սայթ մարդիկ մտնեն։
Անցյալ անգամ կամ ինքը նե տո էր ասում կամ իրան ենք սխալ հասկացել։
գ) ֊ եթե ասենք տեքստ ես կարդում, ասենք օնլայն գրադարանում, կամ բլոգում՝ քեզ սկզբունքորեն չպետք ա հետաքրքրի ինչ ա սերվեր սայդ աշխատում ԱյԱյԷս, թե ԱյԱյԷն։ Քանզի քեզ պետք ա տեղեկատվություն, տեքստ, նկար՝ դու իրանց ստանում ես։
Էլի կրկնեց․
ազատությունը էդպիսի բան ա, որ եթե չեզ պաշտպանում, տենդենց կա կորցնել։
Պատմեց որ քանզի Լինուսը (մր Թորվալդս) թքաց ունի ազատության վրա (դազնթ քեյր էբաութ ֆրիդըմ) իրա կերնելի մեջ մի վախտ փրոփրայաթարի կոդ կա՝ ֆիրմվերը։
Ու հարց առաջացավ դահլիճում՝ արդյո՞ք դա ջփլ վայալեյշն չէ, ու ինչի դատերով չի քարշ տվել դեռ Լինուսին։
Պատասխանեց որ շատ կուզենար սակայն խախութ վիճակ ա որովհետև մի կողմից Լինուսենք ասում են դե նենց չի որ էդ կերնելի մաս ա, ու առհասարակ ինքը մեյն պրոցեսորի վրա չի կատարվում, ու առանձին ծրագիր ա, ու նենց ա որ շատ բարդ կլինի իրանց ստիպել իրանք էդպես չանեն։ Բայց ինքը ՌՄՍ-ը վիպիլիված ա անում Լինուսի կերնելներից էդպիսի կտորներ ու առաջարկում GnewSence-ում։ (ի դեպ ասեմ որ ծրագիր կա՝ վռմս, այսինքն վիրչուալ ռմս, որը գտնում ու անինսթալ ա անում ոչ ազատ ԾԱ ։Ճ)
Մի քանի հարց հնչեց՝ ինչպե՞ս աշխատել փող։ Դե իրա ստանդարտ բաները պատմեց՝ ծախի, աջակցություն տրամադրի, պատվերով բան գրի, սկզբունքորեն նույնը էլի ինչպես և ոչ ազատ ԾԱ-ի դեպքում։
Մեկը ասաց՝ «բայց պատվիրատուները հանաձայն չեն որ մենք ազատ ԾԱ գրենք կարող ա»։ Սթոլմանը պատասխանեց՝ «մի գրի, ես չեմ գրում ոչ ազատ ԾԱ։ Եթե դու ընտրություն ունես գրել ոչ ազատ ԾԱ թե չգրել, ապա ճիշտ ա չգրելը ընտրել, որովհետև հակառակ դեպքում, եթե գրում ես, ապա դու անում ես աշխարհը ավելի վատ տեղ։ Իսկ եթե չգրես, մի հատ բիդլոկոդեր ծրագրավորող քիչ կլինի, ու աշխարհը առանձնապես բան չի կորցնի։» Դե, ավելի կոնկրետ ասեց՝ «եթե չես կարողանում նենց գործ կպցնել որ ազատ ԾԱ գրես, ապա արի դու պրագրամիստ մի եղի, էլի լիքը այլ գործեր կան, արի դու այլ բան արա»։
Ես ասացի․ «փաստորեն, ասենք ես պատվեր ունեմ ծրագրի, գրում եմ, փողս ստանում եմ, շեյր եմ անում որպես Ֆրի։
Այլ տղա, էլի պատվեր ունի, գրում ա, իրա փողը ստանում ա։ Հետո մի այլ պատճեն ա վաճառում, հետո մի այլ։ Ու տենց ա ստացվում որ ինքը մի քանի անգամ շատ ա փող աշխատում քան ես, եթե ես շեյր եմ անում իմ գործը որպես ֆրի։
Նա այդ իրավունքը ունի, ու ստացվում ա, որ օրենքը իրան ավելի լավ դրության մեջ ա դնում, աջակցում ա։ Հիմա ո՞նց ես կարծում, արժի՞ որ օրենքով արգելված լինի փրոփրայաթարի սոֆթվար գրելը»։
Ասում ա՝ «դե, կատարյալ աշխարհում, այո, ես կարծում եմ, որ սոֆթը պիտի միմիայն ազատ լինել։ բայց ես այժմ դեմ եմ այդպիսի օրենքներին, որոնք կարգելեն փրոփրայաթարի սոֆթ գրելը, որովհետև հասարակությունը դրան պատրաստ չէ ու դա չի գործի միևնույն է, իսկ պատմությունը ցույց ա տալիս, որ եթե ինչ որ բան փաստացի չի աշխատի, իմաստ չունի էդպիսի օրենքներ ընդունել»։
տես․ Սթոլման վս մարիհուանայի արգելքներ։
Բացի դրանից, երբ հարցս տալիս էի, արդեն մտածեցի, որ իրականում, եթե իրա ու իմ ծրագիրը նույն ֆունկցիոնալը ունեն, ապա իրականում նա չի կարողանա վաճառել իր ծրագիրը, որովհետև իմը արդեն ազատ ա, էն ա իմը կվերցնեն։ Իսկ եթե իմը վերցնեն, արդեն եթե աջակցություն պետք գա, ապա սկզբից բնականաբար ինձ կդիմեն, ու էդպես էլ կշարունակվի, որովհետև ես չեմ ուզենա որ իրան դիմեն, ու լավ աջակցություն կապահովվեմ։
Ասացի՝ «իսկ էն քո արտիստների աջակցության գաղափարները կարծու՞մ ես արժի կիրառել ԾԱ-ի ոլորտում»։
Ուրեմն կարճ ասեմ, անցյալ անգամ պատմեց, որ արվեստ սիրում ա, սակայն կրկին խնդիր ունի տարածելու հետ։ Ո՞նց ընկերոջը գիրք չտա, կամ դիսկ, կամ կինո։ Բայց այդ դեպքում ո՞նց նկարիչը/երաժիշտը/գրողը ապրի։ Ասում ա, եկեք տաքս մտածենք, որ հասարակությունը վճարի որպես արվեստի աջակցություն։ Ու էդ փողից տանք արտիստներին՝ ըստ նրանց պուպուլարության։ Բայց ոչ գծային․ ասենք եթե այս երգիչը հազար անգամ ավելի պուպուլար ա քան այս երգիչը, ապա սրան տալիս ենք հարյուր անգամ շատ փող քան նրան։ Ոչ հազար։»
Հա, ասաց՝ չէ, չեմ կարծում որ ազատ ԾԱ-ի դեպքում էդ գործող կլինի, որովհետև չես կարող հետևել ու կշռադատել թե ով ա ինչքան ներդրում ունեցել ԾԱ-ի մեջ, այնքան քոնթրիբյութըր կա, ու քոնթրիբյուշն, որ շունը տիրոջը չի ճանաչում։
Ու քանզի նա ասաց որ «փրոփրայաթարի սոֆթ գրելը չարիք ա» ես նրան հարցրեցի։
(Լև, ուշադրություն, էդ դու՞ էի՞ր ասում ինձ որ ես կորպորածիվ եմ ու չեմ հետևում ազատության արժեքներիս)
– Պարոն Սթոլման։ Ես ունեմ երկու գործի առաջարկ․ աշխատել որպես ծրագրամիստ ու գրել փրոփրայաթարի կոդ, կամ աշխատել որպես վարչապետ ադմին ու վաճառել, փաստորեն ոչ իմ գրած կոդը, այլ իմ արված սպասարկությունը, աջակցությունը։
Ո՞րն ա էթիկլի լավ։
– Ասեց՝ անշուշտ ադմինությունը պիտի ընտրես, քանզի դու էդպես դու լավ բան կանես, ու ոչ մի վատ բան դրանով չես անում, իսկ փրոփրայաթարի կոդ գրելը՝ չարիք ա։
Տակ շտո ապեր, դու որ դարձար կորպորածիվ ու եկար մեր մոտ աշխատելու, այ դու հիմա չարություններ ես անում։ Ու բնավ ոչ ես։
Ես բարի եմ, իմ գործը բարի է ու ես տարածում եմ լույս և գիտելիք աջակցում եմ մարդկանց, ի տարբերություն քեզ, ագահ և չար փրոպրիետարշիկին։ Ու դու լուչշը գնաս գցվես քեզ ավելի լավ գործ գտնես որ բարին տարածես։
Իսկ այսօրվա ադորաբլ ԳՆՈՒ-ն գնաց Ինսծիգեյթ։
(ծ-ով ա որովհետև ես ել եմ ինձ իդենտիֆիկացնում ինստիգեյթի հետ, իսկ ինքդ քեզ հումորով վերաբերվելը լավ ա, ու կավելացնեմ որ հումորը և ուժը հաճախ կողք կողքի են լինում)
ՀՈւռռռաաաա, ընկերներ։
Ես իրան հաճախ կտեսնեմ էլի։
Սթոլմանը իրա վրա գրեց՝ «հափի հաքինգ»։
Դե ջիջիլ։
ու տենց
փաստորեն, Սթոլմանը սենց ա աղջիկ-մախչիկ կապում։
(ու տենց)
Սթոլմանը և նրա դերը ռուսական հեղափոխության մեջ
ց
ու տենց
Սթոլմանը հենց կողքս էր նստած, կարողացա քիչ թե շատ նորմալ շփվել։ Այսօր իրան նորմալ էր պահում, երևի կուշտ էր, բավարարված ու ոչ հոգնած։ Կամ էլ երբ սաղ իրանց ներկայացնում էին երկար, ես ասացի այ ուդ դիսքրայբ մայսելֆ աս ա հաքեր, առաջին հարցս փիլիսոփայությունից հեռու էր, այլ մարդկային՝
Ասացի իսկ ո՞ր զննիչն ա՝ ասաց էպիֆանին ա։ ։Ճ
Ու երբ տեսավ իրա վրա վրաերթող չկա, հանգստացավ։ Տեսավ, չեմ ասում դու սխալ ես, հետաքրքրվում եմ, նորմալ էր։
Այդ կինը Կասայից լուրջ ուզում էր զրուցել այդ մասին, ու ասաց որ մտահոգված ա որ ուսումնական հաստատություններում ազատ ԾԱ չէ, ու մարդիկ սովորում են։ Ես իրան պատմեցի որ ETH Zuerich-ում ՄՍը _անվճար_ տրամադրում ա ՕՀ-ն, Օֆիսը, ու Visual Studio-ն մենակ թե մարդիկ դրան սովորեն ու էլ այլ բան չուզենան իմանալ։
Իմ երեկվա հարցը պատմեմ։ Ուրեմն ասացի չե՞ս ուզում ջփլ փաթչ անել։ Ասու՞մ ա ի՞նչ փաթչ, ինչի՞ մասին ա խոսքը։ Ասում եմ ջփլի։ Ասում ա դա արտոնագիր ա չէ՞։ Ասում եմ հա։ Ասում ա բա ի՞նչ պատչ։ Ասում եմ դե լավ, նոր տարբերակ։ Էդ լրիվ կարար հասկանալ էլի։ Որ մի տեսակ կատակ ա։ Հա։ Ասում ա չէ, ինձ թվում ա ջփլը լրիվ լավ ա ինչքան հիմա կա։ Ասում եմ, չես կարող փրոփրայաթարի սոֆթից լինկ լինել ջփլ կոդին, սակայն կարող ես կանչել փրոփրայաթարի կոդից ջփլ կոդ։ Էդ ի դեպ, թույլ ա տալիս տարբեր բիդլոկոդերներին մռութ գրել օփեն ֆայլ քլոս ֆայլ, քոնվերտ թու 3գպ ասենք, ու որը տակից ռան ա անում ֆֆմպեգը։ Ու սաղ գործը իրականում ֆֆմպեգն ա անում էլի, բայց դե իրանք իրանց մռութի համար ասենք $25 փող են ուզում։ Ու էդ լրիվ պարազիծիռոված ա էլի։ Ասեց չէ, առաջինը լեգալ հնարավոր չի արգելել, երկրորդը, ասենք ես իմաքսից ռան եմ անում տեքս, սակայն իրանց արտոնագրերը համատեղելի չեն, ու էդ լրիվ հավես ա։
Հարցրեցի իրա արգումենտացիան որն ա որ մարիհուանայի լեգալիզացիայի կողմնակից ա։ Ասում ա, որ ծիպը թութունի պես ադդիքթիվ չի, ու ոնց որ ալկոյի հետ էր վախտին լիքը առաջ ա տանում մաֆիան։ Ասում ա սակայն ես բնավ խորհուրդ չեմ տալիս իրան օգտագործել, որովհետև հիշողության վրա վատ ա ազդում, ու ես ասենք վատ հիշողություն ունեմ էդ պատճառով։
հարցրեցի, glibc-ի արագ (rapid) փոփոխությունները միտումնավո՞ր են, որ խոչընդոտեն փրոփրայաթարի ԾԱ ինսթալ անել, թե պարզապես տեխնիկական պատճառներով ա։ Ասեց, չգիտեմ ինչի մասին ես խոսում, ինձ թվում ա, որ glibc-ն բավական ստաբիլ ա հիմա ու պիտի որ փոփոխություններ չլինեն։
Մենակ մեկ անգամ ընդհատեց, ու նորմալ, երեկվա պես չէ
Կամ իրոք չգիտեր, կամ չհասկացավ։ Ասում ա չէ, ես միմիայն չեմ ուզում թույլ տամ որ փրոփրայաթարի gcc փլագիններ գրեն ու մնացածը ինձ չի հետաքրքրում։
Ու ասացի այայայ, այ եթե ՕՍԻ-ն հետևեր որ ՕՕի թարգմանիչները ափսթրիմ քոմիթ անեին իրենց թարգմանությունը, մենք հիմա հայերեն ՕՕ կունենայինք։ Ի դեպ, երբ այդ Կասայի կինը ասաց ծիպը ինձ ասեք, ինչի մասին ա խոսքը, ու պատասխան ստացավ՝ սփելչեք, ինտերֆեյսիս, ես ասացի, որ ինտերֆեյսները իրականում երեխաների համար են կարևոր։ Ասենք ես հաստատ ռուսերեն անգլերենից լավ գիտեի, սակայն ռուսական վինդովսով օգտվել չգիտեի, որովհետև արի ու հասկացի։ Ինչին սովոր ես, դրան սովոր ես սակայն երեխաների համար, ով դեռ չգիտեն օտար լեզուներ հայերեն ինտերֆեյսը կարող է օգտակար լինել, ոչ մեծահասակների համար։
Հա․
Երբ հարցրեցի բաց երկաթից, էլի ուղղեց, ասեց ասում եմ «բաց» մի ասա, ասացի «ֆրի», ասեց, հիմա նայի, պրակտիկորեն ֆրիի չորս ազատությունները երկաթի վրա կիրառել չի լինում, կարող ա մի հարյուր տարի հետո ամեն մեկս տանը ունենանք սեփական չիպ արտադրող գործիքներ, ու չիպեր լցնենք կամ տպենք, աբյց հիմա էդ ակտուալ չի, սպեկերը լինեն, էլի քյար ա։
Հա, մեկ էլ էն ՕՍԻի տղային ասեց ավելի լավ ա փող տվեք ինչ որ չիպ րեվերս ինջեներ անեն։
Ասացի եթե լիներ հեռախոս որի մեջ լրիվ ազատ ԾԱ ա, կոգտվե՞իր։ Ասաց չէ, քանզի գիտեմ որ իրենք փաստորեն իրանով ինձ լրիվ թրեք են անում ու միշտ գիտեն ես ուր եմ ու էդ ինձ չի դզում, ու չեր դզում մինչ հեռախոսների վրա սոֆտ առաջացավ։
Ասեց, որ սոցիալ ցանցերին բնավ դեմ չի, ու նույնիսկ կողմ ա, պարզապես կոնկրետ ֆեյսբուքը համարում ա չար, որովհետև չեն ջնջում ինչ տվեցիր ու ջնջեցիր, ու հավաքում են տեղեկատվություն ոչ բարի միջոցներով, ու ֆլեշ ա օգագորխում ու տենց։ Ի դեպ, գուգլին շատ ավելի լավ ա վերաբերվում
ու տենց
– ասում ես ո՞նց ես – որերորդ անգամ հարցրեց նա։
Ինչու՞ այսքան անգամ։ Ես գիտեմ պատասխանը։
Որովհետև այդ տղայի հայրիկը, կամ մայրիկը, կամ էլ տատիկ-պապիկը իրեն դեռ վաղուուուու՜ց սովորեցրել են՝ «բալիկ ջան, երբ զանգում ես ընկերոջդ` տնայինը իմանալու համար, նենց հարցրու, որ չնկատի ինչի համար ես զանգել»։
Էդ ո՞նց կլինի չնկատել։ Ձեզանից մեկը կա՞ որ չի նկատել։
Ավելին, ախր եթե անիմաստ բան ես ասում, կամ անիմաստ բան լսում ես, ուրեմն ինքդ քեզ չես հարգում որ անկապ ժամանակդ սպառնում ես։ Էլ չեմ ասում զրուցակցին հարգելու մասին։ «Բլիժե կ ծելու» – մտածեցի ես ու հարցրեցի․
– Ինչո՞վ կարող եմ օգնել, թանկագին Ա։
– Ձեր մոտ վարչապետի ադմինի գործ չկա՞։ Թե չէ դե գիտես էլի մեր մոտ ոնց ա։
Ես բնավ չգիտեմ իրենց մոտ ոնց ա։ Սակայն մեր մոտ էլ, ի՞նչ խաբեմ, թափուր տեղ չկա։
– Լսի չէ, չկա։ Կուզենայի լիներ, որովհետև գործը իրոք շատ ա, հազիվ ենք հասցնում։ Բայց չէ, չկա։
– Իսկ թեքնիքալ րայթերի՞ – մարող հույսով հարցրեց Ա-ն։
– Հմ։ Էդ ես չգիտեմ։ Բայց մեր կայքում լինում են հայտարարություններ երբ տեղ ա լինում։ – (Հա, տենց ա, լուրջ լինում են, չեմ խաբում։ Էդքան կարգին մարդ չդիմեց, որ հաստիքն ել կտրեցին։)
– Դե լավ, ասում ես ո՞նց ես – կրկնվեց Ա-ն, որպիսի մեր դարավոր ընկերության մեջ այլևս ոչ մի կասկած չմնա։
– Օ՜հ ոչ։ Էլ մի՛։
– Հ՞մ։ Բա ի՞նչ ես անում, ի՞նչ պլաններ կան։
– Կարմիր քարտ եմ շահել, գնում եմ Մարս։ ( «մնե պրիշլոս սձելած աբորտ պատամու շտո յա պրինիմալա նարկոծիկի կագդա բիլա բերեմեննա» սերիայից ա)
– Հա։ Ապրես։
– Հա, ապրեմ։
Սակայն «գնալ» բառը արդեն հասավ։
– Ասում ես ի՞նչ նորություն կա, ու՞ր ես գնու՞մ։
Մտածում եմ, եթե հետաքրքրվում ա, գուցե ուզում ա հետաքրքրվել։ Ու գուցե մաքուր ձևականություն չի՞։
– Սթոլմանն ա գալիս, լսե՞լ ես։ Գնալու՞ ես։
– Սթոլմա՞նը։
– Ահա։
– Չէ, ես Ջեթրո Թալին գնացի, Սթոլմանին էլ չեմ գնա։
– ․․․
Վարագույր։
ու տենց