կոստան զարեանի 1927 թուի «ուղղագրութեան խնդրի առթիւ» տեքստը, այո, գուցէ էսօրուայ համար ոչ քաղ․ պատշաճ, եւ վիճելի պնդումներով լի, բայց չի դադարել լինել արդիական՝ ու նաեւ էն մասին ա ինչի են էսօր ծրագրաւորման լեզուները տէնց իբր «հեշտացնում» որ առանց հասկանալու գրել կարողանաս։ նոյնիսկ չիմանաս որ ցուցիչ կայ՝ որ գնաս լաւ ստրուկ լինես իրենց գործարանում։ որ արագ լինի պատրաստել մէկի, ու պէտք չի որ նա զուտ անհրաժեշտից շատ իմանայ։
>Եւրոպայում և մանաւանդ Ամերիկայում այն, ինչ որ անուանում են ժողովրդական զանգուած, պարզապէս որոշ ֆիզիկական ուժի քանակ է, որ ընկերութիւնը աշխատում է շահագործել իր որոշ նպատակներին հասնելու համար։ Անհատը զոհ է, և նրա գերագոյն պահանջները ոչ միայն միանգամայն անտեսուած են, այլ համարուած են վնասակար։ Այստեղ գրագիտութիւնը և գիտութիւնը կիրառւում են այն չափով, ինչ չափով որ այդ անհրաժեշտ է ընկերութեան մէջ ստրուկի դեր կատարող անհատին։ Ուստի քիչ, արագ և միայն անհրաժեշտը։ Այստեղից բոլոր գիշերային և ցերեկային այն դպրոցական հաստատութիւնները, որոնք «լոյս» են տարածում, և գործարանային այն արտադրութիւնը, որ այս օրուայ միջակ մտաւորականի տիպն է կազմում։
ու սա, իսկապէս՝
>Անհատը համարւում է ֆիզիկական որոշ ուժ, որի մտային և հոգեկան զարգացումը ընկերութեան համար անհրաժեշտ է այնքան, ինչքան կարող է նպաստել մեքենական արտադրութեան, աւելին՝ ոչ միայն չի քաջալերւում, այլ համարւում է կասկածելի և վնասակար։
երեւի շատ մարդ որ «արդիւնաբերութիւնում» աշխատել ա, նկատել ա ինչպէս են կառավարիչները՝ որ ընկերութեան մէջ կատարում են այն դերը ինչ django unchained֊ի stephan֊ը՝ calvin candie֊ի մօտ, ինչպէս են դժուարութեամբ թաքցնում անհանգստութիւնը, եթէ դու ինչ֊որ բան ես սովորում, կամ ինչ֊որ բանի մէջ ես խորանում, որ էս պահին գործի համար անհրաժեշտ չէ։ եւ ինչպէս են ջանում ազդել որ զսպեն քո հետաքրքրասիրութիւնը։ նրանք ենթագիտակցօրէն զգում են, որ դու քո չափն անցնում ես, քեզ չի կարելի էդպէս անել, բայց եւ ուղիղ հանրային, այդ համար նախատեսուած պատիժ չի ձեւակերպուած։
այս հատուածն էլ ա կարեւոր ու ցաւոտ՝
>Միտքը արտադրողի ստեղծագործական ճիգը հաւասար է նոյն միտքը ընդունողի ճիգին։ Շոպենհաուերի լաւագոյն էջերի իմաստը տպուած գրքի մէջ չէ, որ գոյութիւն ունի, այլ այն անհատի մէջ, որը այդ իմաստը հասկանում է։ Եթէ ոչ ոք նրան չհասկանայ, Շոպենհաուերը կը դադրի գոյութիւն ունենալ։
թումանեանն էլ գոյութիւն կունենայ այնքան, ինչքան իրան կարդացող կը լինի։ չարենցն էլ։ եւ երկուսին էլ պէտք ա կարդալ հայերէն։
օբերոնն էլ այնքան ժամանակ կենդանի կը մնայ, որքան իրանով գրում են։ նոյնիսկ եթէ դա պրակտիկ չի։
#կապիտալիզմ #կոմունիզմ #սոցիալիզմ #գիտութիւն #կրթութիւն #ուղղագրութիւն #լեզու #օբերոն
ուրեմն երէկ ոլոմ֊ում ինչ֊որ աղջիկներ էին, ում անունը չգիտեմ (չգիտէի) բնաւ, ու ինձ ասին՝ կարո՞ղ ա ֆլեշկա ունենաք։
սովորաբար ունեմ ventoy֊ով լիքը ֆլեշկաներ։ բայց էս անգամ չունէի։
փնտրեցի, ասացի՝ չէ։ տխրեցին։
իրականում լաւ ա որ չունէի, որովհետեւ կը տայի, կը տառապէին իզուր։ փոխարէնը ասացի՝ իսկ ինչի՞ համար էր պէտք։
ասաց որ ֆայլ ա տալիս մարդկանց մէյլով, բայց մակօսի տակ էդ ֆայլը «չի բացում», իսկ ուինդոուս համակարգում բացում ա։
ասում եմ՝ էս ի՞նչ ֆայլ ա։ ասում ա՝ զիպ ֆայլ ա։
ասի մի հատ տեսնեմ՝ ինձ էլ հետաքրքիր եղաւ ինչ ա կատարւում։ բացեց իր կարգիչը՝ պարզուեց մակ ա։
ասաց տես՝ էս ա, գուգլ դրայւից եմ քաշում էս պանակը (ու լիքը ինչ֊որ համարակալուած պանակներ ունէր) որպէս զիպ՝ ու ահա իմ ներբեռնումների մէջ ա։
ասում ա՝ տես, հէնց ուզում եմ բացել՝ ահա, մի պահ ցոյց ա տալիս նկարները։ իսկապէս՝ պատուհան ա բացւում, ցոյց ա տալիս։ ասում ա՝ էստեղից կարողանում եմ պատճէնել, փակցնել այլ տեղ։ բայց հէնց սա փակեցի՝ այլեւս չեմ տեսնում պանակը որ «անզիպ» էր եղել։
ու իսկապէս՝ էդ պանակը մի պահ երեւում ու անհետանում էր։
փորձեցի աջ կտոցով (չեմ կարողանում մակում թաչփադով աջ կտոցներ անել, հա իրան էի խնդրում ամէն ինձ համար բարդ գործողութիւնն անել), տեսնեմ կայ՝ «անքոմփրես» հնարաւորութիւն։ օկէյ, անում եմ՝ կարծես եթէ ճիշտ եմ յիշում՝ էլի մի պահ յայտնուեց ու կորաւ։
մի հատ էլ՝ ու էլի թէ չյայտնուեց էլ, թէ յայտնուեց ու կորաւ։
բայց յիշում եմ որ որոշ դէպքերում յայտնւում կորում էր։
դէ չեմ հասկանում էդ ֆայլերի կառավարիչը ոնց ա աշխատում, գտայ տերմինալը, դրա մէջ գտայ պանակը, գտայ զիպ ֆայլը, ձեռքով արեցի unzip ու տեսնեմ բացել ա՝ .2 3 պանակում։
նայեմ՝ էլի շատ պանակներ կան՝ .2, 2. 1, 2.2 ու նմանապէս .1, .1 1, .1 2, 1. 3 … , .3, .3 1 .3 2 եւ այլն։
հասկանում եմ որ զիպի միջի պանակի անունը .2 ա ու էդ աղջիկը երբ գրաֆիկայով զիպը բացում էր, ստեղծւում էին այդ պանակները ամէն անգամ։ նոյն ֆայլերով։ արեցի՝
mv .2 2
ու տեսնեմ ֆայլային կառաարչի մէջ յայտնուեց 2 անունով պանակ։ արեցի՝
mv .2\ 1 2_1
ու յայտնուեց նոյն ֆայլերը պարունակող 2_1 պանակը։
եւ այլն։
տեսնեմ՝ գուգլ դրայւի մէջ իսկապէս, էն պանակներո որ նա քաշում ա որպէս զիպ ֆայլեր, կէտով սկսուող անուններ ունեն։
չհարցրի ինչի ա էդպէս անուանել։ բայց պարզ ա արդէն ինչի ուինդոուս համակարգը պանակները ցոյց ա տալիս՝ իւնիքսն ա որ կէտով սկսուողները համարում ա թաքնուած։
մտածեցի՝ լաւ, էդ ֆայլային կառավարիչը՝ «ֆայնդեր» ոնց որ, չունի՞ կարգաւորում որ թաքնուած ֆայլերը ցոյց տայ։ փնտրեցի, փնտեցի դրա մէջ՝ չգտայ։ ըստ երեւոյթին՝ չունի։ ինչը շատ նման ա էփլի քաղաքականութեանը՝ պէտք չի օգտատիրոջը տեսնել կարգաւորումների ֆայլերը։ ով գիտի ինչ կանի՝ բա որ մտնի խմբագրի՞՝ այ այ այ։ աւելի լաւ ա թող չիմանա՛յ։ եւ լինի չիմացող, հետեւաբար կախուածութեան մէջ եւ կառավարելի։
ինչեւէ։
հիմա ի՞նչ ա, հնարաւո՞ր չի մակօսում կէտով սկսուող պանակներ տեսնել, եթէ տերմինալի հետ աշխատել չգիտես։ գուցէ այլընտրանքային ֆայլային կառավարիչներ են պէտք։ պայմանական «լինուքսի» իսկ իրականում ամէն ազատ միջավայրի ֆայլային կառավարչում՝ օրինակ «գնօմ»֊ի «նաուտիլուս»֊ում կարելի ա «չէք բոքս» ընտրել որ ցոյց տայ «թաքնուած» նիշքերը։
բայց ես պատկերացնում եմ ոնց ա մարդը «ֆայնդեր»֊ով ստեղծում կէտով պանակ, ու այն իր աչքերի առաջ անհետանում ա։ փորձում ա նոյն անունով ստեղծել՝ ու չի ստեղծւում, զի արդէն կայ։ բայց չի երեւում։
էդ չեմ փորձել, զի համ ուշ էր, ու ոլոմ֊ն կը փակուէր, համ իրա կարգիչն էր նստում, ու պէտք ա ֆայլերն ուղարկէր, կիսէր մարդկանց հետ։
փաստօրէն սկզբից «դրայւի» յղում էր տալիս, քաշում էին զիպ, ու չէին կարողանում հասնել պարունակութեանը։ յետոյ նա մէյլով փորձեց նոյն զիպը նա քաշել, ուղարկել՝ էլի չէին կարողանում «բացել» ու յետոյ նա էլ տեսաւ որ չի կարողանում։
այնպէս որ թողեցի որ վերանուանի, նոր զիպերը կիսի մարդկանց հետ քանի իր կարգիչը չի նստել ու էլ թեստեր չարեցի։
բայց դուք կարող էք անել, պատմել ինչ ա լինում։
իսկ ես ամփոփելով կրկին դնեմ դա շրջանակի մէջ՝ օգտատիրոջը պէտք չի դնել դեբիլի տեղ, որովհետեւ այնպէս նա չի կրթւում։ բայց կարծում եմ՝ դա էլ կապիտալ եւ շահ հետապնդող ընկերութիւններին պէտք ա՝ որ չկրթուի, չիմանայ օգտագործել կարգիչներ։
եւս մի շրջանակ՝ երբ փորձում ես «հեշտացնել», որ մարդը օգտուի ինչ֊որ բանից առանց հասկանալու ինչ ա անում՝ աւելի վատ ա լինում։ դա նաեւ վերաբերում ա ծրագրաւորման լեզուներին, որ օրինակ ցուցիչները մարդուց թաքցնում են։
#կրթութիւն #մակօս #էփլ #ազատութիւն
ծրագրաւորողների մեծ մասը քեարթու են, որովհետեւ կայ ծրագրաւորողների պահանջարկ։
աւելին, կայ պայմանական ջս ծրագրաւորողների պահանջարկ։ էդ մարդիկ ճարտարագէտ չեն ոչ միայն էն պատճառով, որ ճարտարագէտը գիտի լիքը բան ֆիզիկայի, նիւթերի, ալիքների, մասնիկների, լոյսի, մաթէմի, անվերջութեան, աբստրակցիաների, ֆորմալ ներկայացումների, էլեկտրականութեան, էլեկտրամագգնետիզմի, դաշտերի, քիմիայի մասին։ քեարթու ծրագրաւորողները նոյնիսկ չգիտեն համակարգիչները ոնց են աշխատում, ծրագիրը ram֊ից ա աշխատում թէ դիսկից, որն ա թիւրինգ քոմփլիտ լինելը, որն ա նոյմանի ազդեցութիւնը էսօրուայ ամէն համակարգչի, օհ֊ի, բայց ոչ միշտ՝՝ լեզուի վրայ, էդ մարդիկ նոյնիսկ չեն իմանում հաշուել՝ բինարով, ինչ֊որ բան որ իրենց ոլորտի հիմքում ա։
իսկական ճարտարագէտի՝ տարբեր ոլորտների մասին պատկերացումը բերում ա նրան, որ էդպիսի մարդը դժուար լինի նեղմիտ, դժուար կարեւորի կարգինը, չտեսնի ազգայինից էն կողմ, կարեւորի տէրտէրի ասածը, ռիտուալը, եւ այլն։ մարդը որ հասկանում ա ինչքան հարուստ ու բազմազան ա աշխարհը, իմանում ա որ իր եւ մեր՝ աշխարհ ճանաչելը էնքան չնչին ա, որ դա նպաստում ա իր՝ համեստ լինելուն։
ի տարբերութիւն, մարդը որ ճարտարագէտ չի ու այդ լայն սպեկտրի գիտելիքներին չի տիրապետում՝ աւելի հաւանական ա որ լինի քիթը ցցած, ինքնավստահ սնոբ, ունենայ կարցրացած կարծիքներ, որ յաճախ հետադէմ են։
ու էդ մարդիկ յաճախ ոչ միայն աշխարհի շերտերը չեն տեսնում, այդպիսի մարդուց կարելի ա լսել՝ «ես գիտեմ c++», ու դա նշանակում ա որ նա չի պատկերացնում նոյնիսկ այդ լեզուի ծաւալը, ու որ դժուար թէ որեւէ մարդ կայ, որ էդ ծաւալին ամբողջութեամբ տիրապետում ա։ ի՞նչ ասել այլ գիտելիքների ծաւալի մասին հեռաւոր պատկերացումից։
չեմ կարող չշեշտել որ բարդ գործիքի գոյութիւնը անգամ կարող ա հեռացնել մարդուն մասնագիտական էական կոնցեպտներ իմանալուց՝ նա ընկնում ա օրինակ իր բարդ լեզուի էս ու էն «կոճակի» տեղը սովորելու հետեւից, ստորգետնեայ քարերի տեղերը անգիր ա անում, փոխարէնը էականին ուշադրութիւն դարձնէր, ու նոյնիսկ եթէ շատ ջանք ա դրել գործիք սովորելու վրայ, այդ գործիքից էն կողմ չի էլ ուզում տեսնել։ կամ նա չի իմանում էականի գոյութեան մասին, քանի որ սովորել ա գործիք, պայմանական «սովորէք c# երկու շաբաթում», որ ընդունուի գործի, առնի տուն, մեքենայ եւ այդ մեքենայի բարձրութիւնից, յարմար նստած, օդորակուող միջավայրից, նայի շուրջը, սիգնալ տայ, եւ ջղայնանայ որ հետիոտնը փողոցը ստորգետնեայ անցումով նախընտրում ա չանցնել, կամ ինչպիսի աղէտ՝ որ լուսակիր ա յայտնուել որտեղ չկար ու զեբրա։ ու նա հիմա պիտի սպասի, ոչ թէ ցրտին կանգնած ծերունին։
նա արդէն հպարտ ա, զի իր նեղ աշխարհում ամէն պահանջուածի հասել ա, ու կը կենտրոնանայ այդ կենցաղային մանրուքների վրայ, որ իր համար կը դառնան անչափ կարեւոր, կը նեարդայնանայ դրանցից։
գուցէ իր երեխաները ստանան աւելի լաւ կրթութիւն, գուցէ կը փորձեն նայել իրենց քթից էն կողմ, կը նկատեն որ լուսինը հորիզոնի մօտ աւելի մեծ ա, ու կը հետաքրքրուեն՝ ինչի՞ ա էդպէս, չէ՞ որ նոյն լուսինն ա։ ապա գուցէ նաեւ մտահոգուեն միջավայրի մասին, քաղաքականութեամբ, որ արդէն մի քիչ աւելի լայն հայեացքի կունենան։ գուցէ։ բայց երբ «էլիտան» ինքնագոհ ճարտարագէտ կոչուող, բայց դրա հետ կապ չունեցող քեարթուներ են՝ դա չի նպաստում էնպիսի միջավայրի, ուր կը լինի լայն հայեացքին նպաստող կրթութիւն։
#ծրագրաւորում #կրթութիւն #ճարտարագիտութիւն #նեղմտութիւն #խաւարամտութիւն
ահա, arm֊ն էլ ա օգտագործել branch prediction ու էդպէս էլ պիտի լինէր՝
https://www.youtube.com/watch?v=CjpEZ2LAazM ✓
սա շատ հետաքրքիր թութղ ա՝
https://arxiv.org/pdf/2406.08719
speculative execution֊ը բարդ լուծում ա, իսկ բարդութիւնից կարող են բխել խնդիրները։ պարտադիր չի որ բխեն, բայց մենք մարդ ենք, ու մեզ բարդ ա գործ անել բարդ համակարգերի հետ։
#մարդ_ես
ես հասկանում եմ որ մրցակցութիւնն ա ստիպում բոլոր տէք նախագծողներին բարդացնել դիզայնը, գտնել բարդ լուծումներ։ չնայած կարող ա եւ տակից դուրս չգան։
ու մրցակցութիւնը ոնց որ ստիպի իրանց լինել անպատասխանատու։ իրենք կարողանում են բարձր գնահատականներ հաւաքել տարբեր չափումներում ու թեստերում, բայց ահա հիմա ունեն բագ։ օկէյ, կը ֆիքսեն ու ուրախ կը վաճառեն մեզ նոր պրոցեսորներ։
իսկ եղած պրոցեսորի համար ֆիքսը եթէ լինի՝ ապա ծրագրային, ու կը դանդաղեցնի աշխատանքը։ ու էն ինչ շահել ենք speculative execution֊ի պատճառով, կը կոմպենսացուի ծրագրային ուղղումով։ լաւ ա եթէ աւելի դանդաղ չի աշխատի, քան առանց դրա կաշխատէր։
ու մի կողմից հա, նախագծողներն են, որ ուզում են գլխից վերեւ թռնել, ֆիզիկայի օրէնքներն անցնեն, ժամանակից առաջ ընկնեն։ իսկ նրանք որ չեն կարողացել՝ դուրս են մնում շուկայից, բիզնէսից։
միւս կողմից էդ մենք ենք, շուկան, որ չի ջոկում ինչ ա կատարւում, մանաւանդ էդ նոր ոլորտում, ու ուրախ գնում ենք էդպիսի պրոցեսորներ։
պահանջ չենք դնում որ լինեն աւելի դանդաղ, բայց աւելի պարզ դիզայնի ու յուսալի։
միւս կողմից՝ աշխարհն ա հիմա բարդացել։ ու գուցէ միայն ոլորտից չի՝ մենք առհասարակ չենք ջոկում ինչ ա կատարւում ու չենք կողմնորոշւում ինչ ա շուկան առաջարկում այս բարդ աշխարհում։
ինչն ա նաեւ սարսափելի՝ ջաւա սկրիպտ էքսփլոյթ կայ, ինչպէս եւ ինթելի նմանատիպ խնդիրների ժամանակ կար։ այսինքն՝ դիտարկչի մէջ կարող ա վնասակար կոդ աշխատել, իսկ դու չես էլ իմանայ։
ու ես տեսնում եմ որ արհեստական բանականութիւն ա օգտագործուելու որպէս quality assurance, որպէս թեստեր։ ու արդէն օգտագործւում ա։ ինչը մտահոգիչ ա, որովհետեւ ինքը կարող ա սխալուել, իսկ մենք կարող ա դա չջոկենք։
ու կարելի ա աւելի խորը գնալ ու նշել որ պետութեան կողմից ստանդարտիզացուած կրթութեան եւ թեստաւորման համակարգն ա բերում նրան որ բոլորը սովորում են մի ձեւով։ ու հիմա կը գայ արհեստական բանականութիւնը որը կը համարուի, որ աւելի լաւ ա իրան դրսեւորում, քան մարդիկ էդ նոյն ստանդարտիզացուած թեստերում։
#աբ #ապագայ #տէք #արհեստական_բանականութիւն #աբօ #մարդ #մարդիկ #երկաթ #պրոցեսոր #վրիպում #անվտանգութիւն #թեստաւորում #նախագծում #ծրագրաւորում #կրթութիւն #մրցակցութիւն #կապիտալիզմ #ազատութիւն #
Zen and the Art of Motorcycle Maintenance գրքում նկարագրուած ա գնահատականներից հրաժարուելու շատ հետաքրքիր փորձ։
#փորձ #կրթութիւն
սա եմ կարդում՝ ադայի չաթում եմ գտել՝ https://gautiersblog.blogspot.com/2024/03/benchmarking-generic-image-decoder-gid.html?m=1
փայթընի կոդը արտագրել են ադայով՝ 500 անգամ արագացել ա։ սա իհարկէ էդքան ադայի արագագործութեան մասին չի, ինչքան փայթընի դանդաղ լինելու։
բայց մտքովս ի՞նչ անցաւ։ դէ ես կարող ա լինէի էն մարդը որ շատ ա սիրում փայթըն ու ամէնն դրանով ա անում։
ու երեւի իմ սերունդը կապ ունի՝ ինձնից չի էդքան, մեր ժամանակ պասկալն էր մոդա, իսկ երբ պասկալով իսկապէս գրում ես, ոչ թէ պոլիտէքի առաջադրանքները, այլ իսկապէս մի կիրառելի բան քեզ համար, իր մոդուլներն ու ուժեղ տիպաւորմանը նէնց ես կպնում որ յետոյ երկար չես հասկանում ոնց ա որ սի֊ում օրինակ մինչ էսօր տէնց չի։
ու էսօր համալսարաններում երբ սիից ու սի փլասից են սկսում, դրանից յետոյ փայթընը շատ լաւն ա թւում ու ուզում ես ամէնն իրանով անել։
ու դա լաւ ընտրութիւն չի՝ մարդիկ կան կպնում են սիին՝ ասում են էֆեկտիւ ա իրանով, մարդիկ էլ կան, զգում են դրա խնդիրները ու կպնում են փայթընին։
բայց էդ լաւ ընտրութիւն չի՝ սիի ու փայթընի մէջ։
#փայթըն #պիտոն #սի #ծրագրաւորում #կրթութիւն #տեք #տէք #ադա
ահաւոր հաւանում եմ փախչանեանի հետ էս հարցազրոյցը՝
https://www.youtube.com/watch?v=dMxekbncyUU
#փախչանեան #կրթութիւն
ինչի՞ ա կառավարութիւնը մեզ գուգլանալիտիկս անում։
ես կարծում եմ որ գիտեմ՝ չեն ջոկում որ էդ «քուլ» չի։ գիտեն լաւ բան են անում։ դրանից ա։
#կրթութիւն #էկրանահան #կայք #ազատութիւն
մի ճարտարապետ ասում էր, որ իր նեարդերին ահաւոր ազդում ա, երբ շինարարութիւն ա գալիս ու բանուորները հողաթափերով են։
ասում ա՝ ես ընկալում եմ դա որպէս ուղերձ՝ մենք չենք աշխատում, սա մեր գործը չի։ ու հետեւաբար նաեւ արդարացուած անպատասխանատւութիւն։
իսկ երէկ չաթերից մէկում մէկն ասաց՝ «ո՞վ ես դու այսօր»։
ու ես պատասխանեցի, որ հարցրի իւնիքս մեքենայիս՝ whoami ու այն պատասխանեց՝ inky։
ու ես մտածեցի որ դա գուցէ եւ լաւ ա։ որովհետեւ երբ աշխատում ես մեծ կազմակերպութիւնում, եւ թէկուզ գործ ունես իւնիքս համակարգերի հետ, դա չի նշանակում ազատութիւն, դա նշանակում ա համակարգի մաս լինել։ ու ըստ համակարգի քո օգտանունն իրենք են որոշում՝ ըստ ալգորիթմի օգտագործելով քո իրական անունն ու ազգանունը։
ու ես մտածեցի որ վերջին քանի տարին միջազգային կորպորացիայում աշխատելիս ես համակարգչիս օգտատիրոջ անունը փոխել էի։
ճիշտ ա, երբ ընդունւում էի, իմ ապագայ գործընկերներից մէկն ինձ լաւութիւն արեց, ասաց որ կարելի ա հատուկ դիմել որ օգտանունը չլինի իրենց ալգորիթմով, այլ լինի քո ուզածը։ ինձ ոչ մի բան չէին հարցրել, ու ես ոչ մի բան չէի նկատել։ բայց նա այդ ջանքը դրեց, փոխանցեց իրենց, ու իմ օգտանունը բաւական «լիթ» էր, ի տարբերութիւն հէնց այդ մարդու օգտանունի, կամ ուրիշների։
նաեւ առաջին օրուանից ես ջնջեցի իրենց «ուինդոուսը» ու չնայած միշտ չէր հեշտ՝ կարողանում էի իմ կարիքները հոգալ էնպէս որ համ ինձ յարմար լինի, համ իրենց ինտերֆէյսներին կարողանամ համապատասխանել, ոչ մէկ չկարողանայ նկատել որ ուրիշ օհ ա կամ ծրագրակազմ, ու ոչ մէկ չկարողանայ մատնացոյց անել, թէ վատ ա այսինչ բանը, որովհետեւ էսպէս ես արել։
իսկ վերջին տարիներին այո, ես դա էլ փոխեցի ու դարձայ inky։ աւելին, իրենց իսկ մեքենայի վրայ աշխատելիս ես այլեւս ջանում էի բոլորովին ինտեգրուած չլինել իրենց միջավայրի հետ։ միայն մի պատուհան էի բացում որ կպած էր իրենց սերուերներից մէկին, ու ամէն այլ տերմինալներն էնտեղ էի բացում։ ու դա մի կոնկրէտ ուորքսփէյսում էր։
մնացած, իմ տերմինալները բացած էին ամէնուր, բոլոր տիրոյթներում։
դա ուժեղ փոփոխութիւն էր, որովհետեւ ես այդպէս չէի անում, երբ աւելի փոքր էի։ ու գուցէ դրական փոփոխութիւն։ փորձեմ բացատրել՝ նախկինում ես «embrace» էի անում իմ ստատուսը։ ասում էի՝ ես կեղտոտ զինուոր եմ։ ես աշխատող եմ որ չունի իրաւունք անելու սա ու սա։ ես չէի շօշափում թույլատրելի եզրերը։ ես մի անգամից ընդունում էի ամենանուաստացուած վիճակը որպէս նորմա։ բայց այն գործի տեղում նուաստացուած վիճակն էր, ոչ մի կեանքում, ուր ես ջանում էի լինել լրիւ այլ։ ու յստակ բաժանում էի աշխատանքային եւ չաշխատանքային կեանքը։
հիմա էլ կուզէի բաժանել։ կուզէի չաշխատել էդպէս, բայց կուզէի բաժանել։ շատ բարդ ա ինձ պատկերացնել մի միջավայր, ուր կուզէի խառնել։
այդ միջավայրը պիտի ես ստեղծած լինէի, կամ իմ պէս մարդիկ։ ու երեւի դա անհնար ա մեծ կազմակերպութիւններում։
էսօր ես նոր չեմ բացայայտել որ «ֆիթ չեմ լինում»։ չեմ եղել շուէյցարական հանրութեան մէջ, չեմ եղել գրեթէ ոչ մի աշխատավայրում։ բայց դա նորութիւն չի, ու չեմ զարմանում։ գիտեմ ու փորձում եմ այնպէս անել որ էդքան վատ չլինի, բայց կարողանամ գոյատեւել։
էսօր ամենամեծ վախերիցս ա որ ստիպուած եմ լինելու էլի համակարգի մաս լինել։ ու ընկնել այդ շրջանի մէջ, երբ քեզ էդքան վատ ա դրանից, բայց դու ստանում ես փող, որը ծախսում ես որ քեզ էդքան վատ չլինի։
երէկ շատ լաւ անցաւ դասս, ու ես ամբողջ օրը շատ լաւ տրամադրութիւն ունէի, ու շատ ստեղծագործական տրամադրութիւն։ եւ սա էի ուզում անել, եւ նա, եւ պլաններ, եւ ինքս ինձնից էդքան գոհ էի։
երէկ չէ առաջ օրը դասս շատ վատ էր անցել, ինձ թւում ա։ կամ գոնէ միջինից վատ։ ու օրս լաւը չէր։
ու ես զգացի որ երբէք ես ինձ լաւը չէի զգայ, ու ինձնից գոհ չէի լինի, եթէ գործի տեղում ես ինչ֊որ բան անէի որը յաջողուէր կամ ընդունուէր։ նախ ես գրեթէ երբէք չեմ աշխատել այնպիսի տեղում ուր համեմատաբար «վինտիկ» կամ գուցէ ասենք «մեխի գլուխ» չէի։ որը ակնյայտ ա՝ որոշողները լրիւ ուրիշ մարդիկ են, ու որպէս կանոն այլ երկրում։ բայց դա էդքան կարեւոր չի։ ես մէկ ա ինձնից գոհ չեմ եղել, երբ օգնել եմ մարդկանց, ու իրենք չեն տառապել մի շաբաթ ինչ֊որ բանի վրայ, այլ լուծել եմ խնդիրը մի ժամում կամ մի օրում։ ինչ էլ անէի միջազգային կորպորացիայում, ես բաւարարուած չէի զգայ։ ես կարող էի ստանալ բաւարարուածութիւն միայն դրանից դուրս։
դասի ժամանակ ես փորձեր եմ անում։ իսկ եթէ էսպէս անենք։ իսկ եթէ էսպիսի լաբ անենք։ իսկ կը ձգե՞ն հիսուն րոպէի ընթացքում։ սա շատ ստեղծագործող գործ ա, ու ես ի տարբերութիւն հայկական պետական համալսարանների, չպիտի ներկայ֊բացակայ անեմ։ կանեմ եթէ ուզեմ։ ու չեմ ուզում։
ես ահաւոր մոտիւացուած եմ, որովհետեւ էն ինչ ես տալիս եմ՝ գործիք ա։ գործիք ա որ իրենց խնդիրն ա ինչպէս են յետոյ օգտագործելու։ իսկ ես վաղուց գրել եմ որ ես սիրում եմ սարքել գործիքներ։ կուզէի սարքել գործիքներ։ ու դաս տալը գործիք սարքելու պէս ա։ էդ ես չեմ լինի որ ահաւոր ոչ էթիկական կոդ ա գրելու օգտագործելով էն գիտելիքը, որ, եթէ յաջողեմ, կը փոխանցեմ։ ու էդ ես չեմ լինի, որ ահաւոր լաւ ստարթափ ա ստեղծելու, ու աշխարհը դարձնի աւելի լաւ տեղ։ ինձ լաւ ա գիտակցել որ այդ երկուսն էլ ես չեմ։
բայց ես ունեմ խնդիր որն ահաւոր մոտիւացուած եմ հնարաւորինս լաւ լուծել՝ փոխանցել գիտելիք։ ու ունեմ ստեղծագործական լիքը հնարաւորութիւն։
ու տէնց։
#անկապ #չգիտեմ #կրթութիւն #արդիւնաբերութիւն #ազատութիւն #ստեղծագործութիւն #աշխատանք #կեանք #առօրեայ #օգտանուն #անձ #նոյնականացում
իհարկէ, կան մարդիկ որ տտ֊ով չեն հետաքրքրուած, ու ոչ մի բանով էլ չեն հետաքրքրուած, ու այդ պատճառով չգիտեն՝ ի՞նչ կարելի ա անել։
բայց եւ կան նրանք, որ հետաքրքրուած են, բայց կրկին չգիտեն՝ ի՞նչ կարելի ա անել։
մտածում են թէ ինչ անել։
ու ես մտածում եմ՝ ի՞նչ կարելի ա անել, որ իրենք զգան ինչ ա կարելի անել։
եւ ի՞նչն ա խոչընդոտում որ իրանք իմանան։
խոչընդոտում ա, ընդհանուր առմամբ՝ բաւարարուածութիւնը։
իսկ բաւարարուածութեանը մասնաւորապէս նպաստում ա ուինդոուսը։
էդ մարդիկ քշում են ուինդոուս, ու տարիների ընթացքում ստեղծել են իրենց համար կիրառելի միջավայրեր։
իրենք ունեն գործիքներ, որոնց սովոր են՝ դրանք ընտրել են ուինդոուսում հասանելի գործիքներից։ դրանցից շատերը՝ սեփականատիրական եւ պիրատած։
իրենք սովոր են այդ գործիքներին, որովհետեւ այդ գործիքներն էին տեսանելի։
ու իրենց բնաւ չի մտահոգում, որ գործիքները պիրատած են։
այդ շրջանակում շատ կարեւոր ա յիշատակել կախուածութեան հասկացութիւնը։
ուինդոուսը լրիւ խելացի մարդկանց կողմից ընկալւում ա որպէս ինչ֊որ բան, որը չի ստեղծում աւելորդ կախուածութիւններ, աւելորդ խնդիրներ։
ես ու էդ մարդիկ, որ չգիտեն ինչ անել՝ գալիս ենք նման տեղից, ունենք նման մտածողութիւն։
ես ուզում եմ չստեղծել կախուածութիւն, ու փորձում եմ օգտագործել կատարեալ դէպքում այն, ինչ ես կարող եմ գրել, իսկ պրակտիկօրէն գոնէ այն, ինչ կարող եմ շինել։
իրենք՝ այն, ինչ հաւաքել են։ ֆլեշկայի վրայ ունեցած էսինչ վարկածի էս ծրագրակազմը ու էնինչ վարկածի էն ծրագրակազմը՝ քրեքերով, ստեղծում են ապահովութեան, կոմֆորտի, ու վերահսկողութեան զգացողութիւն։
իսկ որ հնարաւոր ա օգտուել նրանով ինչ ինքդ կարող ես գրել՝ դա չեն պատկերացնի։ պարզապէս հնարաւոր չի թւում։
ի՞նչ անել, որ հնարաւոր թուայ։
երբ ես տեսնում եմ, դիցուք անդրանիկն օգտագործում ա սեփականատիրական ծրագիր, ես ունենում եմ կրեատիւ մղում՝ նման մի ծրագիր գրել, բայց ազատ։ ու տալ իրան, ասել՝ ահա, օգտագործիր։
որովհետեւ ես գիտեմ, որ նախ բաւարարուած չեմ ծրագրով, որը չեմ կարող շինել, երկրորդը՝ կարող եմ գրել։
իրենք արդէն բաւարարուած են՝ ունեն ծրագիրը, քրեքը ֆլեշկայի վրայ։
ազատութեան մասին զրոյցները շատ կրօնական են ընկալւում։
պէտք ա մարդը զգայ, որ այն, ինչ թւում ա վերահսկելի՝ իրականում չի։
ու ամէն սեմեստր պայծառ եւ առաջադէմ երեխաներ տեսնելիս ես հա մտածում եմ այդ մասին՝ ի՞նչ անել, որ իրենք իմանան ինչ ա կարելի անել։
գրել էսպիսի ծրագրից, որ օգտագործում են՝ շարժառիթ չունեն զի այդ ծրագիրն, իրենց պատկերացմամբ արդէն ունեն՝ օգտագործում են, ֆլեշկայի վրայ ա։
լինուքսի անցնելը այդ մարդկանց համար շատ բարդ քայլ ա՝ նշանակում ա այդ տարիներով ստեղծուած կոմֆորտից եւ վերահսկողութեան զգացողութիւնից զրկուել։ դասերին զուգահեռ նման էքսպերիմենտի մասին ոչ ոք չի մտածի։
ոչ մի լաւ լուծում չեմ կարողանում մտածել։ արդէն վաղուց։ ու երեւի չկայ այդ լուծումը։
այսինքն կան մտքեր, բայց դրանք նման են հայկական եօթիւբի եթերում հնչող բազմաթիւ յանճարէղ մտքերի՝ պէտք ա սէնց անել, կամ պէտք էր սէնց արուէր վաղուց։
էսօր ի՞նչ անել, որն իրատեսական ա։ ո՞նց խօսել, ո՞նց հասցնել խելացի մարդու միտք, որը շատ դիսկոմֆորտ միտք ա՝ որ իրենք իրականում չունեն յարմարաւէտութիւն ու իրավիճակի վերահսկողութիւն։
այդ ժամանակ ստեղծագործական դրայւը կարող ա ազատուել՝ յայտնուելու են բարդ աշխարհում, ուր պարզւում ա ամէն ինչ լուծուած չի, ու պէտք ա լիքը գործ անել։ ոչ միայն ցածր մակարդակի՝ ամէն տեսակ գործ կայ։
#կրթութիւն #մարդիկ #ազատութիւն #անկապ
մի բան էլ պատմեմ, մէկն ինձ ասում ա՝ shell link֊ս չի աշխատում ինչ օհ֊ս թարմացրին centos 7։ նախ զգացէք, կորպորատիւ տեղերում հնէաբանների ուսումնասիրութեան առարկայ centos 7֊ը դեռ նորամուծութիւն ա։
ի՞նչ ա այդ shell link֊ը՝ դեռ մինչ sshfs եւ դրա յայտնի լինելը, midnight commander֊ի համար դեռ 1998֊ին ստեղծուած էր fish անունով հաղորդակարգ։ մի պանելի վրայ բացւում ա հեռակայ մեքենայի ֆայլային համակարգը։
հաղորդակարգը կարելի ա եւ առանց mc֊ի օգտագործել՝ միւս մեքենայի վրայ ընդամէնը պէտք ա լինի rsh կամ ssh ու սովորական գործիքներ՝ ls օրինակ։
սա կողքից պատմեցի, իսկ էականն այն ա, որ դէ չէր կարողանում կպնել, ասացի՝ shell link֊ը աշխատել ա մինչեւ centos 7֊ի գոյութիւնը եւ կը շարունակի աշխատել դրանից յետոյ։ նայեցի՝ տեսնեմ, դէ իհարկէ, էն մեքենայի ssh մատնահետքն ա փոխուել, էդ պատճառով չի կպնում։
կոնսոլում տեսայ՝ known_hosts֊ի չորրորդ տողի վրայ բողոքեց։
ասի՝ sed -i 4d ~/.ssh/known_hosts արա։
հիմա ասում ա՝ բա ապագայում ի՞նչ անեմ։ ասում եմ՝ դէ կամ տես որ տողն ա, որ sed֊ով ջնջես, կամ ո՞ր տեքստային խմբագրիչն ես օգտագործում՝ դրանով բացի ջնջի, կամ էլ դէ կարող ես ամբողջ ֆայլը ջնջել, բայց ինչի՞ համար։
բացեց ֆայլը՝ ոնց որ gedit֊ով։ ու ասում ա սէնց ջնջեմ։ բայց տողը eol֊ի նշանով ա աւարտւում, իսկ իր խմբագրիչը դա ցոյց չի տալիս։ ես տեսնում եմ որ երեք տողի վրայ ա տեղաւորել իր խմբագրիչը, բայց նա միայն վերջին տողն ա ջնջել, ասում ա՝ «վե՞րջ, էսքա՞նը»։
ու կրկին՝ ընկերութիւնները փորձելով մարդկանց կեանքը «հեշտացնել» եւ «յարմարաւէտ» լուծումներ իրենց տալ, փոխարէնը կրթելու՝ խնդիր են ստեղծում։
եթէ նա vim֊ով բացէր այդ նիշքը, վերեւ֊ներքեւ տեղափոխուելով խմբագրիչը կը տանէր իրան իրական միւս տողը։ եւ մի հատ dd կանէր՝ ամբողջ տողը կը ջնջէր։
բայց նա vim֊ի կուլտուրա չունի, հետեւաբար նաեւ իրան խմբագրիչը չի օգնում հասկանալ թէ որտեղ ա տողը սկսւում, եւ որտեղ աւարտւում։
ու դա մեր հանրութեան կրթական տապալումն ա։ այդ կուլտուրան պէտք ա ձեռք բերէին դպրոցում։ եւ այո, իւնիքսով։ եւ այո, ոչ ուինդոուսով, որովհետեւ ուինդոուսում ի՞նչ անես, էնտեղ չկան յարմարաւէտ ձեւեր։
ու տէնց։
#տեք #իւնիքս #կրթութիւն #մշակոյթ
էն անգամ էլ վարում էի, տեսայ դասախօսներիցս մէկին լուսակիրի մօտ։
ու յիշեցի, որ նա ահաւորն էր՝ ոչ մի բան չգիտէր, բայց չեմ յիշում, ամբիոնի վարիչ էր, թէ տեղակալ։
ու մտածեցի՝ ահա, բա էլ ո՞րտեղից ձեւաւորուէր իմ մէջ «ինստիտուտներին վստահութիւն», եթէ տեսնում էի որ պոլիտեքնիկական ինստիտուտում պարզ չի ոնց են մարդիկ ամբիոնի վարիչ դառնում։
ու կրկին մտածեցի՝ ո՞նց էր համակարգը։ ըստ երեւոյթին, ով ծանօ՞թ ունէր որ կը վերցնէր իրան ինչ֊որ ինստիտուտ, իր թեւի տա՞կ, կամ որ գիտէր՝ չի կարող գնալ մերգելեան գործ անելու, զի գործ անել չգիտի, բայց ջոկել ա որ կարող ա փոքր, վերացական թո՞ւղթ գրել, ու դա ինստիտուտները կը գնահատե՞ն։ չեմ իմանում ինչպէս ա եղել, որ պոլիտեքնիկի ոչ երիտասարդ աշխատողների ճնշող մեծամասնութիւնը էդքան ահաւորը թուացել ինձ։
հիմա էլ, տեսնում եմ, կոռումպացուած սրիկաներ կան կրթական ոլորտում։ շատ ինքնագոհ, շատ կոռումպացուած, եւ շատ «իշխանութիւն» սիրող։ ու հիմա գրեցի դա, զգացի նեարդայնանում եմ, ձեռքերս դողալ են ուզում։ դուրս չի գալիս, ջղայնութիւն ա առաջացնում։
ու զգացի, որ ես ամէն անգամ զարմանում եմ՝ ո՞նց ա լինում որ ռուսաստանում կայ օրինակ գելֆանդը, կամ այլ գիտնականներ, որ հանրային դաշտում տեսնում ենք, ու նորմալն են։ եւ զգում ես առաջին հայեացքից, եւ երբ լսում ես, համոզւում ես։ ու զարմանում ես որ հետազօտական ինստիտուտի տնօրէնը կարող ա կոռումպացուած սրիկայ չլինել ու դրա հետ միասին դեբիլ չլինել։
մտածում եմ՝ ո՞նց ա տէնց լինում։ կարո՞ղ ա ռուսաստանն էնքան մեծ ա, որ մի հարիւրից մէկում գոնէ բացթողում ա լինում, ու նորմալ մարդիկ շանս են ստանում։ թէ՞ այնուամենայնիւ կարելի ա ասել, որ համակարգը՝ ինստիտուտները, իրենց մօտ աւելի լաւ են աշխատել միշտ։
օրինակ, դեռ քսան տարի առաջ ապշում էի, ինչի՞ ա որ նոյն ռդ֊ում գնում ես ոստիկանութեան անձնագրային բաժին, հետդ յարգանքով են խօսում (չնայած համոզուած եմ որ կոռուպցիա կայ, ու կանոններն էդպէս են, որ կոռուպցիան ծաղքի) եւ ըստ կանոնների վարւում, իսկ հայաստանում դուրս ես գալիս օդանաւից, այդ չաղ ոստիկանն ա փռուած աթոռին, ու գոռում ա վրադ՝ «պասպորտդ տո՛ւ»։ դա իհարկէ քսան տարի առաջ էր, էսօր այդ ինստիտուտը շատ աւելի լաւ ա աշխատում։
ու այդ ամէն մտքից ու հարցերից որ գլխիս մէջ պտտւում են հասկանում եմ՝ ես անվերջ խօսում եմ որ առանց ինստիտուտներին վստահութեան որոշ չափի չի լինի, ուսումնասիրում եմ կովիդ դիսիդետներին, ու վախենում եմ դառնալ մէկը, որ անիրատեսական դաւադրութիւնների տեսութիւնների կուլտ ունի, վախենում եմ այդ ծայրայեղ ոչ ռացիոնալ մտածելակերպից, խօսում եմ պետութիեան կարեւորութեան մասին (չնայած կողմ եմ փոքր լինի ապարատը), բայց ինքս սարսափած եմ այդ պետութիւնից։
այդ հոգեբանների ասած խորքային համոզմունքներից ունեմ, որ կարեւոր չի՝ մեղաւոր ես թէ անմեղ՝ կարող ա համակարգը սխալուի։ էդ պատճառով էլ ա կարեւոր, որ պատիժները խիստ չլինեն։ համոզմունքներ ունեմ, որ ինստիտուտները լաւ չեն աշխատում, որ ոստիկանները նոյնիսկ մօտիկ «հոլմս» չեն, որ բոլորն իրենց տեղում չեն, որ համակարգի դեբիլ ատամնանիւները ինձ կաղան եւ չեն նկատի։
ու այդ սարսափից ա, որ ջանում եմ քիչ տեղեկատւութիւն իմ մասին լինի, որ չեմ ուզում տեղանքս իմանան։ որ չէի ուզի իմ վրայ սեփականութիւն գրուած լինէր։ որ խուսափում եմ կրեդիտ քարտով վճարել, ու ջանում եմ էն տեղերում վճարել, ուր պարբերաբար չեմ լինում։ բնական ա, հեռախօս ֊ տեղանք ֊ սիմ քարտ պարանոյաներս էլ։
դա պետական համակարգին անվստահութիւնն ա, իսկ ես նաեւ irc֊ին եմ հիմա իմ իսկ xmpp gateway֊ի միջոցով կպնում՝ իրենց էլ չեմ ուզում այփիներս տալ։
ես ինքս եմ սարսափած մարդ, որ ինստիտուտների հանդէպ վստահութիւն չունի։ ու շատ բարդ ա ինձ այդ վստահութիւնը ձեռք բերել։ ու մէկ էլ զգացի ինչ սուր եմ ընդունում երբ ինձ չեն վստահում, ու ինչքան եմ ջանում որ չմտածեն վստահելի չեմ։ ու մէկ էլ մտածեցի՝ խեչոյեանի պատմուածքները շատ ծանր են ինձ համար, զի դաւաճանութեան մասին են։ կամ եթէ խիստ բառեր չօգտագործենք՝ պայմանագիրը չպահելու մասին են։ պայմանագիրը պարտադիր չի գրուած լինի։
ռուսները խօսք ունեն՝ «պայմանաւորուածութիւնը փողից թանկ ա» — մանկուց ահաւոր ուժեղ հաւանել եմ այդ արտայայտութիւնը։
այն մասին են, երբ շահը մարդկանց ստիպում ա այլ մարդկանց եւ կենդանիների վրայով անցնել։ ու այստեղ ես գալիս եմ մի կողմից նախորդ գրառմանը՝ վստահութեան կարիքիս, որ էս րոպէյի շահը չի մարդու մօտ, կարիքիս տեսնելու որ մարդիկ մանրուքների պատճառով իրար կոկորդ չեն կտրի, ու այդ մի քանի վայրկեան շուտ անցնելն էլ ա նոյնի մասին։
եւ միւս կողմից, բա ո՞րն ա պայմանագիր կատարելու երաշխիքը։ ինչի՞ են ընկերոջս տանից հանել՝ որ տան նորեկ ռուսներին իր տունը։ զի պայմանագիր չկար։ զի պետութիւնը խառնուած չէր։ զի հնարաւոր չէր դատի տալու։
ուզում էի կարճ գրել այն մասին որ գիտակցել էի որ ինքս եմ պետութիւնից սարսափած, բայց կարեւորում եմ այն, ու էսպէս ստացուեց։
#պետութիւն #ազատականութիւն #աղքատութիւն #հանրութիւն #պայմանագիր #պայմանաւորուածութիւն #վստահութիւն #ինստիտուտ #հիմնարկ #սարսափ #մեքենայ #ատամնանիւ #քաղաքականութիւն #կասկած #դաւադրութեան_տեսութիւն #պոլիտեքնիկ #կրթութիւն #պատմութիւն
ես վերջապէս հասկացայ ու ձեւակերպեցի մեր ամենամեծ խնդիրը որն ա։
դէ մարդիկ են, պարզ ա։
ցածր դասակարգերի աղքատ մարդիկ, եւ դրանց շատ լինելը։
սովէտի գաղութացման ժամանակ (ուր ռուսաստանն էլ էր գաղութացուած, համ տնտեսական համակարգը չէր նպաստում բարեկեցութեանը) շատ քչերն էին կարողանում ցածր դասակարգերից ճեղքում անել դէպի միջին։
այդ պատճառով էլ ունէինք այդ «հին երեւանցու» հասկացութիւնը, զի ոչ հներից քչերն էին քաղաքակիրթ, ըստ որում՝ բառացիօրէն։
վիճակն ամէն տեղ լուծւում ա տնտեսական վերելքով՝ ներքեւի շերտերից միջին անցումը հեշտ ա, իսկ միջինն արդէն ստանում ա տանելի որակի կրթութիւն։
հետեւաբար իրենց երեխաները սկսում են սովորել աւելի լաւ դպրոցներում կամ համալսարաններում (բարեւ ամերիկեան, ֆրանսիական)։
եւ ընդհանուր առմամբ, մի քանի սերնդում այդ հարցերը լուծւում են։
20֊րդ դարը բացի գաղութացումից, նաեւ ծանր էր։ դէ երկրորդ կէսն էր այն ժամանակը, որ մենք կորցրել ենք։ կամ գուցէ չունէինք էլ, զի պէտք ա նախ ինդուստրիալիզացիան լինէր (շուկայական տնտեսութեան պայմաններում), յետոյ նոր դասակարգային ճեղքման հնարաւորութիւնը գար, եւ միջին դասի ընդլայնումը։
իսկ մենք, եթէ հիսուն թուից հաշուենք, ութսուն տարի կորցրել ենք։
ու տէնց։
այդ պատճառով ա, որ զարմանում ենք՝ ինչի՞ են լիբանանահայերը, թէկուզ «անճար» անունով աւանից, էնքան տարբեր մեզնից։ արել են արդէն դասակարգային ճեղքումը ամենաանկիրթ ու ցածրից՝ դէպի միջին։
#պատմութիւն #կրթութիւն #դասակարգային_ճեղքում #դասակարգ #քաղաքականութիւն #մարդիկ
ուզում եմ մի քանի միտք կոնսպիրոլոգների մասին գրել։ ես էլի ասել եմ, որ կոնսպիրոլոգների չաթում էի, ուզում էի մի քիչ աւելի լաւ իրենց հասկանալ, ու կարծես թէ մի քանի բան հասկացել եմ։
այդ չաթում, օրինակ, հայաստանը համարում էին ազատ երկիր, զի կովիդ սահմանափակումները քիչ են։ իսկ ես փորձում էի բացատրել, որ դա ազատութեան մասին չի, այլ հանրութեան մէջ մարդու կեանքի ցածր գնի։ փորձում էի բացատրել, որ մենք դեռ պէտք ա աճենք, որ իրենց հարցադրումները մեզ համար ռելեւանտ լինեն։
նաեւ փորձում էի բացատրել, որ գոնէ մեր կառավարութիւնը ահաւոր չուզելով ա սահմանափակումներ կիրառում։ որ մեր (ու երեւի գրեթէ բոլոր) կառավարութիւնը հակառակը, խիստ հետաքրքրուած ա որ մարդիկ գնան կաֆէներ եւ ռեստորաններ, եւ չլռուեն տանը, զի դա հնա֊ն ա բարձրացնում։ ու որ երկրների մեծ մասն էնքան հարուստ չեն որ թոյլ տան իրենց հնա֊ի թէկուզ չնչին անկում։
ու եթէ նման քայլ ա արւում, այն արւում ա ոչ այն դրդապատճառով որ մարդկանց տանը կողպեն։
ի դէպ, ինձ ուժեղ մոտիւացնում էին չպատուաստուել։ երբ տեսան որ չի լինում համոզել, ասին՝ կը մեռնես։ երբ տեսան դա էլ չի ազդում, ասին՝ երեխաներ չես ունենայ։ ո՞վ էր դա ասողը՝ միայնակ աղջիկ, ում անվստահութիւնը ամէնի հանդէպ էնքան մեծ ա որ ենթադրում եմ, այդ պատճառով էլ իր կեանքում ցանկացած յարաբերութիւններ հաստատել չի կարողանում՝ անվստահութեան չափի սանդղակից սլաքը դուրս ա եկել։ փորձում ա սովորել ծրագրաւորում, բայց չունի բաւական բեքգրաունդ, այդ պատճառով չի ձգում նոյնիսկ հասկանալ մարդիկ ինչ են իրան խորհուրդ տալիս, կամ ինչ ա գրուած ֆորումներում։
քանի որ չի հասկանում ինչ ա խօսում, իրան արգելափակել են տարբեր չաթերում, օրինակ անվտանգութեանը վերաբերող չաթում։ այնտեղ նա ֆլուդ էր անում, պնդելով (եւ չկարողանալով հիմնաւորել) որ կրիպտօգրաֆիան անիմաստ ա, զի կառավարութիւններն այն յսկում են, ու նա չգիտի, չունի բեքգրաունդ հասկանալու մաթէմը այդ կրիպտօյի ետեւում, իսկ վստահութիւնը ամէնի հանդէպ ցածր ա, չափազանց ցածր ա։ հետեւաբար՝ մաթէմի հանդէպ։
ի վերջոյ նա այլընտրանքային, անվտանգութեանը վերաբերող չաթ ա բացել, ուր նա ա մոդերատոր, ու իրան չեն արգելափակի, եւ կարող ա խօսել ինչ ուզում ա։ ես չեմ կարծում որ իրան արգելափակելը ճիշտ էր, պէտք էր համբերատար կրկին ու կրկին փորձել բացատրել, հանրամատչելի տեսանիւթեր տալ, ուր ներկեր խառնելով կրիպտօյի հիմունքներն են բացատրում։
եւ այստեղ շատ կարեւոր կէտ ա՝ ցածր վստահութիւնը, որը ձեռք ձեռքի ա ոչ բաւական կիրթ լինելու հետ։ դրան էլի կանցնեմ քիչ անց։
անչափ հետաքրքիր ա, որ այդ կոնսպիրոլոգների չաթն էլ չաշխատեց, այլեւս գոյութիւն չունի։ որովհետեւ մասնակիցները իրար հանդէպ էլ չունէին վստահութիւն։ պլիւս դրան եղաւ մի ցնցում (ֆրինոդի տէրերի փոփոխութիւն, գաղթ դէպի լիբերա) որը չաթի մասնակիցներից ամէն մէկը իր կոնսպիրացիայով մեկնաբանեց, եւ վստահութիւնն իրար հանդէպ էլ աւելի նուազեց։
ենթադրում եմ, որ եթէ իրենք ժամանակ ունենային, բոլորը կը գային մէկ կամ երկու կոնսպիրացիայի, ինչպէս վիրուսի մի շտամմն ա յաղթում ու մնացածին տեղ չի տալիս, այդպէս էլ եւ կոնսպիրացիաներից մէկը կամ երկուսը կը մնային։ բայց էդ ժամանակը չկար, եւ չաթի համայնքը շատ շուտ քանդուեց։ ինչն այն մասին ա, որ կայացած չէր, պինդ հիմքեր չունէին։
եւ այդ պատճառով էլ քաղաքագէտները պնդում են՝ որպէսզի պետութիւնը աշխատի, անհրաժէշտ ա հանրութեան մէջ որոշակի մինիմալ չափի վստահութիւն՝ ինստիտուտների հանդէպ, այլ քաղաքացիների հանդէպ։
այդ անվստահութիւնը մեզ մօտ տեսանելի ա փողոցում՝ վարորդներն իրար չեն վստահում, հետեւաբար շատ քչերին կը տեսնես զիջելիս, եւ շատերին կը տեսնես խցկուելիս, իբր դա իրենց վերջին շանսն ա կեանքում։ ճանապարհային շարժումն աւելի լաւ կաշխատէր, եթէ բոլորն իրար վստահէին, բայց այդ վստահութիւնը՝ միջին ջերմաստիճանը հիւանդանոցում՝ ցածր ա։
այդ չաթի միջինացուած կոնսպիրոլոգի կերպարը՝ ոչ ապահով, աղքատ ընտանիքից մարդիկ են։ բոլորի կենցաղից պատմութիւններ գիտեմ, չկայ էնտեղ հարուարդում սովորած մարդ։ եւ երբ տեք․ ընկերութիւնում աշխատող մարդ ա՝ նա ճեղքելով ա դուրս եկել իր ծանր իրականութիւնից, իր աղքատութիւնից, ու պահանջարկի շնորհիւ գործ ունի։ բոլորն էլ հեշտ կեանք չեն ունեցել։
ըստ որում պէտք ա ասել, որ ամն֊ում շատ աւելի բարդ ա լինել աղքատ, իմ հասկանալով, քան մեզ մօտ, նոյն ելքային տուեալներով։ նախ մեզ մօտ մասնագիտութիւնների մեծ մասը պահանջուած չեն, եւ դրսի կապիտալի հոսք չեն առաջացնում։ մենք սովոր ենք աղքատութեանը, այն մեզ համար ջրի պէս ա, որը չենք նկատում։ այն որ երեխան իր սենեակը չունի՝ դա նորմա ա։ ամն֊ում նորմա չի նոյն դասակարգի ընտանիքների համար, տարօրինակութիւն ա։ այսինքն՝ էս մարդիկ իսկապէս վատ ճակատագիր ունեցող ընտանիքներից մարդիկ են, ընտանիքներից, որ սերունդներով դժուարանում են ծանր սոցիալ֊տնտեսական վիճակից դուրս գալ։
( աղքատութեանը սովոր լինելու մասին մի փոքր դրուագ էլ՝ վերջերս իմ աշխատատեղերից մէկում իրանից տղայ էր եկել որ մեզ հետ աշխատի, իր համար ընկերութիւնը վարձել էր երեւանի «էլիտար», բայց իմ կարծիքով գեհենային բարձրայայրկում բնակարան։ ես յիշում եմ, երբ այդ թաղամասը նոր էին կառուցում, ինչպէս էին մարդիկ երազում այնտեղ բնակարան ձեռք բերել։ տղան եկաւ մօր հետ, որ պէտք ա իր հետ մնար մի շաբաթ, եւ գնար հետ։ իրենք անմիջապէս չեղարկեցին բնակարանի պայմանագիրը եւ չմնացին այնտեղ լոկ մի գիշեր՝ տեղափոխուեցին հիւրանոց, ասացին՝ ապրելու տեղ չէր։
սա մեր «միջին շերտի»՝ աղքատութեանը սովոր լինելու մասին ա, վատ նախագծերին սովոր լինելու մասին ա։ երանելին մեզ համար այն ա, ինչ նման դասակարգի համար նոյնիսկ իրանում՝ սարսափելի ա։
աղքատութիւնն իմ մէջ էլ եմ նկատում, եւ հնդկաստանի արմատներով կառավարիչների մօտ՝ ես չէի հասկանում, ինչի են ընկերութիւնները վճարում ազատ ծրագրակազմի սափորթի համար, բայց հիմա հասկանում եմ, ու սատարում, բայց հնդկաստանից մենեջերները չեն հասկանում, եւ ծախսերի «օպտիմիզացիա» են անում։ )
եւ այստեղ ինձ համար պարզ ա դառնում կապը ցածր վստահութեան (ամէնի հանդէպ), որը կարծում եմ աւելի քիչ կրթութեան բացակայութեան հետեւանք ա, եւ աւելի շատ ծանր մանկութեան հետեւանք ա, մանկութեան, երբ անվտանգութեան զգացողութիւն չի ձեւաւորուել, եւ վստահութեան մթնոլորտ չէր եղել։
ու պէտք ա նշել, ես գիտակցում եմ որ բաւական ապահով մանկութիւն եմ ունեցել։ իմ ամենամեծ սթրեսներս ծնողներիս յարաբերութիւնների մասին էին, եւ տնային կենդանու հիւանդութիւն կամ մահը կարող ա լինէր։
ըկներս (որ էլի ցածր վստահութիւն ունի ամէնի հանդէպ, բայց զգօն լինել ա դա անուանում) էնպիսի մանկական պատմութիւններ ունի, որոնցից պարզ ա որ հաստատ անվտանգութեան զգացողութիւն չի եղել ոչ ընտանիքում, ոչ դրանից դուրս։ իր մանկական պատմութիւններից կուզէի մի քանիսը մէջբերել, բայց երեւի իրաւունք չունեմ։
ըստ որում ես արտօնեալ եմ այն առումով, որ ես, չանցնելով նման պատմութիւններով, այսօր իրան մի փոքր նախանձում եմ։ որովհետեւ ես այդ կայունութեան պակասի կարիքն ունեմ։ ես պէտք ա խոստովանել, ես նոյնիսկ կովիդը մի թեթեւ ոգեւորութեամբ եմ դիմաւորել, չգիտակցուած, ու եթէ լինի այլմոլորակայինների յարձակում, դա էլ ինձ համար ինչ֊որ շարժ, ինչ֊որ կեանք կը լինի, որն ինձ փոքր ժամանակ պակասում էր։ ես փոքր ժամանակ վտանգի պակաս եմ զգացել։
այստեղ էլ, զուգահեռ տանելով քաղաքաշինական թեմայի հետ՝ դրսում մանկական խաղահրապարակները հետսովէտի մարդկանց համար վտանգաւոր են թւում՝ այնտեղ համարւում ա որ երեխաները խաղահրապարակում պէտք ա ոչ շատ ապահով պայմաններում լինեն, եւ սովորեն փոքր, կառավարելի վտանգի։
մէկ էլ հետաքրքիր ա, լոռեցիների այսպէս կոչուած «միամտութիւնը» գուցէ վստահութեան մասի՞ն ա, եթէ այդպէս ա՝ ապա լոռեցիները մեր պետականութեանը ամենանպաստող քաղաքացիներն են։
#պետութիւն #քաղաքականութիւն #հակավաքսէր #դաւադրութիւն #դաւադրութեան_տեսութիւն #աղքատութիւն #դրդապատճառ #մարդու_կեանքի_գին #մանկութիւն #ապահովութիւն #անվտանգութիւն #վստահութիւն #կրթութիւն
ես հասկանում եմ, որ այն, ինչ մենք անուանում ենք բարձրագոյն մասնագիտական կրթութիւն, ընդհանուր առմամբ սովորելու համար չի։
ում հետաքրքիր ա՝ կը խորանայ, կը գտնի աւելին, քան սովորեցնում են, ու ժամանակի ընթացքում կը դասակարգի գլխում։
ում հետաքրքիր չի՝ մի ձեւ կանի առաջադրանքները, մի ձեւ չի կտրուի, մի ձեւ կաւարտի, ու մէկ ա չի սովորի։
մնացածը՝ կապեր ստեղծել, դիպլոմով ապացուցել մինիմալ այքիւ եւ ծանրաբեռնուածութիւն տանելու ունակութիւն — հէնց ուսման մասին չեն։
կամ արդե՞օք ուսանողը մտնում ա պայթած պոլիտեքնիկ կոռումպացուած դասախօսներով, թէ մաքուրով ամերիկեան՝ բայց պարտադրուած ճտացնելով քարտը մտնելիս՝ այնքան էլ էական չի։
երեւի մաքուրով համալսարանը պակաս տհաճ ա, եւ աւելի քիչ ձեւական՝ հետեւաբար աւելի շատ ծանրաբեռնող, միւս կողմից պոլիտեքնիկում հետաքրքրասէր մարդու համար ազատ ժամանակ աւելի շատ կայ՝ հետաքրքրութիւնները բաւարարելու համար այնպէս, որ չվնասի դասերին։
ակամայ յիշում եմ մարկ թուէնին վերագրուող արտայայտութիւնը՝ «i have never let my schooling interfere with my education» — թուէնին աւելի յարմար կը լինէր պոլիտեքնիկում, երեւի։
ստեղծագործ եւ խորացողը կօգտագործի ամէն հնարաւորութիւնը, նա ում հետաքրքիր չի՝ չի օգտագործի։
կոմֆորտ չեմ զգում ինձ օրինակ բերել, բայց ես պայթած եւ հազիւ շնչող 286֊երի վրայ էի աշխատում պոլիտեքնիկի «հաշուողական կենտրոնում», եւ երբ սենեակն օգտագործում էին դասերի համար, ինձ փորձում էին վռնդել, իսկ ես կրկին մի ձեւ այնտեղ յայտնւում էի, եւ այնտեղ էի ամէն ազատ րոպէն։ եւ ոչ ազատ րոպէն՝ դասերի ժամանակ էլ։
երկուսն էլ (խորացողն ու չխորացողը) կեանքում չեն կորի, բայց նա ով «շուստրի» ա, երեւի աւելի լաւ կը հաստատուի, իսկ նա ով հետաքրքրասէր ա, երեւի աւելի հետաքրքիր, թեպէտ ոչ էնքան ապահով, կեանք կունենայ։
#կրթութիւն #համալսարան #մարդիկ #անկապ
ուրեմն… էսօր նոր բաներ իմացայ 42երեւան դպրոցի մասին։
վերջն ա, ժողովուրդ։ ես առհասարակ պէտք չեմ։ ամերիկեան կամ պոլիտեքնիկ պէտք չի։ @{https://xn–69aa8bzb.xn–y9a3aq/users/spectrum}
տեսէք ինչ են անում՝ տալիս են առաջադրանքներ։ ունես ժամանակ, պիտի լուծես։
ոնց ուզում ես։ սովորեցնող չկայ։ ունես առաջադրանք ու ժամանակ։
ու մակ կարգիչ։ զի իւնիքս ա։ զի քոնը, ենթադրւում ա որ ուինդոուս ա։ ու դու էնտեղ կարող ես լռուել, անել առաջադրանքներդ։ հետազօտութիւններդ, որ այդ առաջադրանքները հասկանաս ու անես։
քեզ ոչ մի յղում չեն տալիս, թէ ոնց անես կամ ոնց սովորես։ դու ունես համացանց՝ սովորի։
ու գիտէ՞ք, ուրեմն պատմում էին ինձ, ցոյց տալիս, ու ասացին որ արդէն շելլի առաջադրանքին հասան՝ պիտի minishell գրեն։ ասի՝ մի հատ ցոյց տուէք էլի ո՞րն են պահանջները։
պահանջները մանրամասն գրած են լինում՝ օգտագործելով միայն էս ու էս ու էս ֆունկցիաները, պէտք ա իմփլեմենթ անես սա ու սա ու սա։
ու աստուած, իրենց ՄԻՆԻ շելլը նէնց բարդ էր, որ եթէ ես օհ֊ի դասին, որ շելլ եմ տալիս գրել, տէնց պահանջներ դնեմ՝ ոչ մէկ չի անի։ իսկապէս, ոչ մէկ չի անի։
նաեւ ես պէտք չեմ, զի մոտիւացուած մարդիկ իսկապէս գնում են 42երեւան։ իսկ ես ստանում եմ ոչ էդքան մոտիւացուած մարդկանց, որ պիտի պարեմ իրենց առաջ, գլխի վրայ կանգնեմ, մի ձեւ հետաքրքրեմ որ սովորեն։
ու որ մի հատ էլ չբողոքեն թէ բարդ առաջադրանքներ ա տալիս, ո՞վ կարայ դա գրի։ այո, դուք չէք կարող, իսկ այ 42֊ի մարդիկ կարողանում են։ զի ուզում են։
հա, նախագիծը ֆրանսիական ա՝ 42.fr։ վերջն են։
կարճ ասած, ուզում էք բան սովորել՝ գնացէք էնտեղ։ ոչ մի տեղ էդպէս ու էդքան չէք սովորի։ ըստ որում ոչ մէկ ձեզ չի սովորեցնի։
պիտի լինէք նորմալ մարդ, սովորէք շփուել այլ ուսանողների հետ, գուցէ օգնեն։
#կրթութիւն #հաւէս #42երեւան #թումօ #ծրագրաւորում #ուսում #դասընթաց #օպերացիոն_համակարգեր
յ․ գ․ ես իհարկէ էդ դասընթացի հետ էլ խնդիրներ ունեմ։ բայց հասկանում եմ որ այլընտրանք չկար առանձնապէս։
զի սի են օգտագործում, ու հեդըրների հետ տառապում։ ու հեդըրը հիիիին գաղափար ա։ ու պէտք չի։
բայց դէ ի՞նչ այլընտրանք առաջարկեմ։ ասեմ՝ օբերոնո՞վ գրէին՝ հա, ո՞վ կը գնար։
ու տէնց։
ես չեմ հասկանում, ինչի՞ տեք․ ինժեներն ինձ պէտք ա գրի՝ «պանակները փակւում են»։
ո՞նց ա հնարաւոր պանակները փակուեն։ ինչի՞ ես երբ գործով բռնաբարուած եմ պիտի ծախսեմ ժամանակ, որ խօսեմ ու պարզեմ ինչ ա էդ նշանակում։
ինչի՞ ես պիտի բացատրեմ որ պանակները պարզապէս գոյութիւն ունեն (folder exists) իրենց համար եւ ոչ փակւում են ոչ բացւում։ ու պարզեմ թէ ի՞նչ ծրագիր ա որ բացւում փակւում ա երեւի թէ՞։
զի էդ մարդկանց գործի են ընդունել։ ինչի՞ են ընդունել։ զի այլ մարդ չկայ։ ու էստեղ քննարկուել ա մի երկու օր առաջ որ «բոլորը» ուզում են տեք գալ։
մասնագիտական «կրթութիւն» ունեցած մարդկանց մօտ են պանակները բացւում փակւում, ո՞ւր մնաց իրենց մօտ՝ կը թռնեն էլ էդ պանակները, կը սողան էլ, կը պտտուեն ու կը պարեն, կը պայթեն գուցէ, ո՞վ գիտի։
#աշխատանք #կրթութիւն
աղբիւր, @{https://xn–69aa8bzb.xn–y9a3aq/users/revik}֊ի միջոցով։
տեսանիւթում երեւացող մեքենաները, կարծես տեղական արտադրութեան bk 0010 եր են։ արտադրւում էին կարծես չարենցաւանում կամ աբովեանում։
ահա, սա՝
նման ա սրան՝
վերջին նկարի աղբիւրը սա ա։ հետաքրքիր ա, ի դէպ, որ այս էջից իմանում ենք՝ իսպաներէն համակարգիչը ordenador ա։
եւս մի յաւելում՝ այդ շէնքի ծածկի ձեւը կոչւում ա «կախ տուած»։ կան «կախովի» եւ «կախ տուած» ծածկեր։ հայաստանում նոյն նախագծով արուած հինգ շէնք կար։ մէկը՝ սեւանի արեւելեան ափի մօտ ա։
#թումո #թումօ #երեւան #պատմութիւն #կրթութիւն #համակարգիչ #կարգիչ #բկ_0010 #բկ_0010-01 #bk0010 #bk-0010 #bk_0010 #bk_0010-01 #ճարտարապետութիւն
«արմաթի» մասին՝ ծախսը մեծ ա ու ոչ արդիւնաւէտ՝ զի այն ամէնը ինչ լաբում լինում ա՝ պէտք ա անկապ դրուած չլինի, այլ օգտագործուի։ կարեւորն այն ա որ տեղում սարք աշխատեցնել ունակ մարդ չկայ։
իսկ եթէ լինի մարդ՝ ահաւոր թոյլ կարգիչներ, որ ձգում են պրազ միջավայր՝ windowmaker, icewm (xfce֊ն արդէն պարզ չի)՝ լրիւ հերիք են։ պարզապէս մարդ ա պէտք, որ կարողանայ օգտուել ու սովորեցնել։ ու դա արդէն խնդիր ա։
ես կաւելացնէի որ xfce ու աւելի բարդ ու ծանր միջավայրեր պէտք էլ չեն՝ չեն օգնի կոնսոլով վարժ աշխատել ու հասկանալ տակից ինչ ա կատարւում։
պարզ միջավայր, միայն տերմինալներով գործ, աւել բան պէտք չի, ու աւելորդ ա, ու լաւ ա չլինի։
#կրթութիւն #արմաթ #մարդ #մարդիկ #անկապ
քարոզչութիւնը՝ վիրուսի տարածման ձեւ ա։ քարոզուող վիրուսով վարակւում են էն օրգանիզմները, որ չունեն դիմադրողականութիւն։
էդ դիմադրողականութիւնը որպէս կանոն՝ գրագիտութիւնն ա։
ու ինձ թւում ա՝ խսհմ փլուզումը, եւ չինաստանի ձեւափոխումը նաեւ պայմանաւորուած էր նրանով, որ բնակչութիւնը դառնում էր բաւական կիրթ հասկանալու համար, որ քարոզուող նիւթը՝ անհեթեթ ա՝ փաստացի բնակչութեան զգալի մասը ձեռք էր բերել herd immunity, եւ ընդունակ չէր կոմունիզմի բացիլային, չէր վարակւում։
այդ պայմաններում կոմունիզմին ձգտել շարունակելը անհնար էր։
իհարկէ, ամէն միտքը որ տարածւում ա՝ կարելի ա անուանել բացիլլա։ այդ պատճառով էլ խսհմ֊ի կողմնակիցները մինչ այսօր պնդում են, թէ մարդիկ չէին ջոկում զի վարակուել էին արեւմտամոլ բացիլլայով։ բայց եւ կարելի ա ասել՝ օրգանիզմն ունի տարբեր բացիլլաներ՝ ու շատ միկրոօրգանիզմներ մեզ օգտակար են։
ու եկէք տեսնենք՝ շուկայական բակտերիայով վարակուած հանրութիւններն արդիւնաւէտ են, մերիտոկրատիայով վարակուածները՝ արդիւնաւէտ են՝ եւ էն երկրներն են ուր փոքրամասնութիւններն ունեն էն ազատութիւնները ու հնարաւորութիւնները, որ չունէին ազատութիւններ հռչակած խսհմ֊ում։ այսպէս էլ կարելի ա տարբերել՝ օգտակար եւ ոչ օգտակար բացիլլաները։
ու համալսարանն ու դպրոցը կարելի ա նաեւ ընկալել որպէս պատուաստանիւթ։ մենք արդէն գիտենք որ կան որոշակի ֆիզիկայի օրէնքներ, եւ գիտենք որ կան հանրութիւններին վերաբերող օրէնքներ։ կարող ենք թարմացնել հանրութեանը վերաբերող գիտելիքները՝ այդպէս էլ անում ենք։
բայց կրթութիւնը փաստացի (չեմ ասում պէտք ա լինի, զի արդէն ա) պատուաստանիւթ ա։ էնպէս որ կրթենք իրար, տարածենք վիրուսներ՝ մեր օգտակար վիրուսները չեն խանգարի, իսկ մեր չօգտակարները ի վերջոյ կօգնեն՝ մարդիկ դրանց դէմ դիմադրողականութիւն են ձեռք բերելու։ յուսանք խսհմ֊ի պէս աղէտ այլեւս անհնարին ա։
#քարոզչութիւն #քաղաքականութիւն #կոմունիզմ #սոցիալիզմ #կապիտալիզմ #շուկայ #գրագիտութիւն #դիմադրողականութիւն #խսհմ #կրթութիւն #ազատութիւն #պատուաստանիւթ
էսօր մտածում էի կրթութեան բացիլլայի մասին։ յիշեցի որ թուայնացնում ենք ծանօթի պապու հօր յիշողութիւնները։ նա գնացել էր թիֆլիս սովորելու, այնտեղ աշխատում էր, բաւական բարդ եւ դարդերով լի կեանք ունէր։ չնայած շատ լաւ չէր ապրել, բայց սովորած լինելն իր առջեւ լրիւ այլ աշխարհ էր բացել, լրիւ նոր մտածելու եւ գործելու տիրոյթներխ իրեն նուիրելու տարածք։ գրախանութում աշխատելով ծանօթացել էր հետաքրքիր մարդկանց հետ, թերթեր յօդուածներ էր գրում՝ անվճար, զի թերթերը չէին էլ կարող իրեն վճարել։ յետոյ թիֆլիսից գնաց լոռու գիւղերից մէկում դասաւանդելու։
բնականաբար, նա փոխանցեց բացիլլան եւ երեխաներին։
ու ծանօթիս պապն ու հայրն արդէն յայտնի մարդիկ էին, ու նշանակալի գործեր են արել։ ծանօթը շատ անհանգստանում ա դստեր համար՝ թէ նա շատ ձգտումներ չունի, բայց ես ասում եմ՝ որ դուստրը լաւ կը լինի, նա էլ ա կրթութեան բացիլլայի կրողը։
մտածում եմ, ինչ կենսական անհրաժեշտ ա որ հանրութեան մէջ բացիլլայի կրողներ շատ լինեն։
ասում են, նիկոլն էլ էր էսօր էդ մասին խօսում։ #կրթութիւն
էսօր ահագին շփուեցի մեր սանտեխնիկի հետ՝ շատ լաւ մարդ ա, ու շատ լաւ մասնագէտ։
լիքը հետաքրքիր բան իմացայ՝ կը պատմեմ մի օր։
վերջում որ սպասում էինք իր սարքը սառի, գմօ֊ից խօսք գնաց։
ես երեւի իր հանդիպած միակ մարդն եմ, որ գմօ սիրում ա ու շատ կողմ ա։
ինքը պարզապէս կեանքում տէնց մարդ չէր տեսել։
ու մենք՝ հանրութիւնը՝ ունենք խնդիր՝ մենք չունենք ասեա կազանցեւա, չունենք վարլամով, չունենք կաց։
չունենք նաուչպոպ՝ հանրամատչելի գիտութիւն։
#հանրութիւն #կրթութիւն #գիտութիւն
այստեղ շուլմանը պատմում ա առցանց կրթութեան մասին ու ես յիշեցի երկու պատմութիւն։
— մի երեխայ տնայիններն ա անում, ու մէկ էլ մօրը հարցնում՝ ինչի՞ են կրեաները էդքան երկար ապրում։ — քե՞զ ինչ, կրեաները ինչի են ապրում՝ դասերդ արա — բղաւում ա մայրիկը։ — երեւի իրենց վրայ ոչ ոք չի բղաւում որ դասերն անեն, էդ պատճառով էլ երկար են ապրում — ամփոփում ա երեխան։
— ռեգիոնալ բուհերի մասին՝ իմ ամենալաւ ուսանողներից մէկը գաւառից մի տղայ էր։ ինձ թւում ա երկու պատճառով էր ամենալաւերից՝ նախ որ գաւառից եկել հասել էր ամերիկեան, եւ որովհետեւ 26 տարեկան էր՝ կեղեւը արդէն բաւական զարգացած էր ու նա լրիւ լուրջ էր վերաբերւում դասերին։ նա պատմեց որ գաւառի պոլիտեքնիկում մի բզբզող տղայ կար, որ սովորական կարգչից սերուեր էր սարքել, իմէյլ հասցէներ բաժանել բոլոր ուսանողներին, ու փորձում էր որոշակի թուանշային ինֆրաստրուկտուրա կառուցել։ իմ հասկանալով՝ ղեկավարութիւնը իրան չի խանգարել՝ հազիւ մէկը գործ ա անում՝ իսկ իրենք կարող են դրանով հպարտանալ ու ցոյց տալ այլ բուհերի ղեկավարութեանը, նա դէ գոհ էր, որ սովորում ա ու իրան թողնում են բզբզալ ու նշանակութիւն ա զգում, իսկ ուսանողները դէ շահում էին։ դա հնարաւոր չէր մեծ, ժանգոտած եւ դժուարաշարժ երեւանի պոլիտեքնիկում, ուր բոլորը բոլորից վախեցած են, իսկ զարգացման տեմպեր դանդաղեցնելը դառնում ա հետադիմութիւն, բայց հնարաւոր էր փոքր ռեգիոնալ համալսարանում, որովհետեւ այդ փոքրութիւնը նաեւ առաւելութիւն ա։
#կրթութիւն #բուհ #շուլման
կարելի ա անգրագիտութիւնների տեսակների մասին շարք գրել։
անգրագէտ մարդկանց տեսակներից մէկն ա՝ չխորացողների էն տեսակը, որ ասում են՝ գուգլել, ֆոտոշոփել։ քսաներորդ դարի սկզբին լուսանկարելուն ասում էին՝ կոդակել։
մարդկանց թւում ա, որ գուգլը, կամ ադոբին համ միշտ կը լինեն, համ արժանի են որ իրենց անունները դառնան բայ։ իրենց նաեւ թւում ա շատ քուլ «գուգլել» բայն օգտագործելը։
այսպիսի մարդիկ երբեմն դառնում են ինժեներներ։ ու ես նմանների հետ աշխատում եմ։
իրենք գալիս են եւ ասում, որ «սերուերը չի կպնում», եւ ոչ փորձառու այթի աշխատողը կարող ա խուճապէր՝ այնքա՞ն վատ ա վիճակը, որ նոյնիսկ մոնիտորինգ համակարգը չյուշեց, որ «սերուերը չի կպնում» կամ «չկայ», որ իւզերնե՞րն են առաջինը նկատում։ այնինչ սա իրականում նշանակում ա, որ իրենց վիէնսի սեսիային ինչ֊որ բան ա եղել։
երբ պինգում ես, սսհ ես լինում սպասարկչին, ու ասում, որ ամէն ինչ նորմալ ա, եւ առաջարկում ես սսհ լինել եւ սպանել վիէնսի սեսիայի մնացորդները, եւ միացնել նորը, իրենցից ամենախելամիտները երբեմն անվստահ ձայնով ճշտում են՝ պուտտիո՞վ։
աստուատ, մարդիկ չեն իմանում, որ պուտտի֊ով չի, սսհ֊ով ա։ որ պուտտին ընդամէնը իրենց իմացած (ու դա արդէն նուաճում ա) գործիքն ա սսհ կապեր հաստատելու համար։
իսկ ծրագրաւորող ընկերները, երբ կը լսեն՝ «չունեմ ֆբ», «չունեմ ուոթսափ», «չունեմ վայբեր», «չունեմ տելեգրամ», կարող են ասել՝ «ի՞նչ մեսինջեր ես օգտագործում», տէնց քոժուալ, տէնց ամենօրեայ։ ի՞նչ մեսինջեր, եղբայր։ ո՞րն ես ուզում՝ ընտրիր։ քե՞զ ինչ ես ինչ ծրագրով եմ չաթւում։
նա չի հասկանում, որ խօսքը հաղորդակարգերի, պրոտոկոլների մասին կարող ա լինել, եւ ոչ թէ ծրագրերի։
այսպէս նաեւ իւզերները սովոր են արդէն, որ «լինգուո»֊ն դա եւ յստակ տեսքով եւ վարքագծով բառարանային ծրագիր ա, ու իրեց մտքով չի անցնում, որ կարելի ա բառարաններն առանձին ունենալ, ու քո ուզած ծրագրով բացել։
ազատ ծա֊ն այնքա՜ն շատ ա կրկնում կորպորատիւները, որ երեւի պէտք ա երջանիկ լինել, որ մենք դեռ չենք մոռացել, որ կան հաղորդակարգեր, որ կան ազատ բառարանային ֆորմատներ, եւ այլն։
այսպիսի իրականում ոչ ջղային գրառում, բայց տխուր, զի ես գիտեմ որ մարդկանցից շատ չեմ տարբերւում, ու մեր տարբերութիւնները չնչին են, ու ես տխրում եմ էդ չնչին տարբերութիւններից մէկի մասին, որը այս գրագիտութեան եւ փորփրելու եւ հասկանալու ցանկութեան մասին ա։
եւ չէ՝ էդ «իւզերները» նէնց չի որ որեւէ տեղ լաւ հասկանում են, թէ ինչ ա կատարւում։ ես տեսնում եմ, որ իրենց գործն էլ են այդպէս անում՝ առանց հասկանալու, ու անգիր արած գործողութիւններով։ ու ամենավատը՝ երբ լաւ մարդիկ, որ հեշտացրել են իրենց աշխատանքը մի քանի սկրիպտով, փոխարէնը երիտասարդներին բացատրելու, ու ժամանակ ծախսելու, թէ ինչ սկրիպտեր են դրանք ու ինչ են տակից աշխատեցնում՝ էդ երիտասարդներին սովորեցնում են առանց մտածելու սկրիպտերը կանչել։ երբ սկրիպտը չի աշխատում՝ երիտասարդները մնում են շփոթուած ու չգիտեն ինչ անել։ ու այստեղ փորձառուները՝ փոխարէնը ինուեստ անե ժամանակ ու բացատրեն սկսնակներին, ծախսում են այն՝ սկրիպտերը կատարելագործելու վրայ, որ դրանք էլ չխափանուեն երբեք։
այդպէս ստանում ենք դեբիլ օգտուողներ եւ զօրաւոր ծրագրեր։
ինչեւէ։
#տտ #տեքնոլոգիա #մարդիկ #մշակոյթ #գրագիտութիւն #կրթութիւն #անգրագիտութիւն #խորանալ #ազատութիւն #ազատ_ծա #հաղորդակարգ #վարքագիծ #աշխատանք #ձեւ #բովանդակութիւն
քանի անգամ լսել եմ, որ ամերիկեանի ուսանողները բողոքում են, թէ էս ինչ անկապ տեղ են ընկել, ու ինչ լաւ ա պոլիտեքնիտում կամ եպհ֊ում, այ այնտեղ, ասում են, իսկական կրթութիւն ա կարելի ստանալ, իսկ ստեղ՝ անկապ ա։ ու ես չեմ ուզում ռացիոնալ խօսել իրենց հետ, ու չեմ ուզում մատով ցոյց տալ դասախօսներին, ով երկու տեղ էլ դաս են տալիս, կամ հրաւիրուած դասախօսներին, որ եպհ֊ում չեն դասաւանդի։ մտքիս գալիս են էն ամերիկացիները, որ ասում են, թէ ռուսաստանը վեհ երկիր ա ու ճիշտ ուղղու վրայ ա, իսկ հիւսիսային կորէան էլ աւելի վերջ տեղ ա։ իսկ իրենց մօտ՝ ամերիկայում, ասում են՝ գրաքննութիւն էլ կայ, պետութիւնը ստում էլ ա, ի՞նչ տարբերութիւն, ասում են, էն ա էնտեղ աւելի լաւ ա։ բայց էնտեղ չեն գնում։
ռուսներն ասում են՝ յիմարը յիմար ա, բայց օճառ չի ուտում։ չեն գնում ամբոխներով կորէա ապրելու։ ու չեն գնում ամբոխներով փախստականների խմբեր ամերիկեանից՝ պոլիտեքնիկ։ չեն գնում։ #մարդիկ #ընկալում #սոցիալիզմ #կրթութիւն
գործընկերս պատմում էր, ոնց էր մտածում, որ դպրոց երեխային տայ։ ես էլ պատմեցի, որ պետերսոնն ասել էր, թէ հարուարդից դուրս եկածների որակը բարձր ա, ոչ էնքան կրթութեան որակի պատճառով, ինչքան այն պատճառով, որ այնտեղ ընդունուելն ա շատ բարդ ու ամենալաւերին են վերցնում։ նաեւ ասացի, որ դէ լաւ դպրոցում, ասենք այբում, կամ ամերիկեանում սովորելն ա հաճելի, միջավայրն ա հաճելի, քեզ մարդ ես զգում, ու ես եթէ փող ունենայի, հա, երեւի զուտ որ երեխան միջավայրը վայելի, կը վճարէի, բայց տեսնում եմ՝ մարդուց ա, անկախ նրանից ուր ա սովորել։
նա էլ ասաւ՝ էն ա ես մեխանիկա եմ սովորել, ու ծրագրաւորում եմ, ու տուն ունեմ, ու լիքը մարդու աչքերի մէջ յաջողակ եմ, իսկ մարդիկ գիտեմ, համ կիրառական սովորեցին, համ գնացին դուրս ուր ասես չսովորեցին, մէկ ա ծրագրաւորող չդարձան, հիմա անիմաստ տեղերում անիմաստ գործ են անում լրիւ։
ու մի տեղի մասին եմ մտածում, որ ասենք էնտեղ մասթերս աւարտած մարդիկ են, ու եթէ իրենք էդ պարզ բաներն իրենք չեն նայել, չեն սովորել, ու պէտք ա ասենք էն դասին գան, արդե՞օք իրենք երբեւէ ինչ֊որ բան կը սովորեն։ չգիտեմ, չգիտեմ։
ու ստեղ ասեմ, որ իհարկէ ես զգում եմ, որ ինտելեկտը կարեւոր ա։ բայց աւելի կարեւոր ա ցանկութիւնը։ այ էդ ցանկութիւնը եթէ կայ՝ հա, կարող ա դժուար հասկանան, բայց խորանալու են ու հասկանան։ ես ի դէպ ինձ շատ խելացի չէի համարում, գիտէի որ կպնող եմ զուտ։ հիմա էնքան պետերսոն նայեցի, ասացի դուխ հաւաքեմ ու այքիւ թեստ անցնեմ, ու տէնց վատ չէր, հիմա ինձ չեմ ասի, որ դեբիլ եմ։ բայց կարեւորն էն ա որ կպնող եմ։
#կրթութիւն
այդ մասին շատ է խօսւում, գնահատւում է, որ մարդ ինքնավստահ է լինում։
իմ համար ինքնավստահութիւնն էլ աւելի բարդ էր ինչ֊որ արուեստին վերաբերող հարցերում։
իսկապէս, չէ՞ որ աւելի հեշտ է ռացիոնալիզացնել ուժեղ տիպաւորում գնահատելը, քան ասենք որ քեզ այսպիսի ֆոտո է դուր գալիս։
այդ ինքնավստահութիւնը՝ քո մտածողութեան, ճաշակի ու հակումների մէջ, աւելի հեշտ է ձեռք բերել, եթէ քո շուրջը նման մտածողութեան, ճաշակի մարդիկ շատ կան։
եթէ չկան, աւելի հեշտ է հարցնել ինքդ քեզ, արդե՞օք չես սխալւում քո նախընտրանքներում կամ եզրակացութիւններում։
այսպէս, շուրջս մարդիկ էին, ով c++֊ը կամ ջաւան համարում էին ամենալաւ տեքնոլոգիան։ ու ինձ մնում էր կպնել այդ ճամբարներից որեւէ մէկին։ կարծում եմ խելքս կը հերիքէր, աւելին, ինչ֊որ բան գրելու ուղին աւելի հեշտ կը լինէր։
այսպէս, ես տառապում էի եւ լուսանկարչութեան մէջ։ ինձ դուր եկող իմ նկարները բնաւ դուր չէին գալիս ուսուցչին, ում լուսանկարչութեան դասերին ես գնում էի։ ու նա իմ համար հեղինակութիւն էր, ու իրենից շատ կարեւոր բաներ ես սովորել եմ։ ինչո՞ւ պիտի իր ճաշակին չվստահէի։
ու այդպէս, տանջւում էի, անում էի նկարներ որ դուրս գալիս էին, ու չէի հրապարակում, ասում էի՝ անկապն են։ անում էի նկարներ, որ իրեն աւելի դուր կը գային, ու հրապարակում էի, չգիտակցելով որ դրանք իրականում աւելի կարգին ու անհետաքրքիր են։
այսպէս ես համարում եմ որ ֆոտո֊ի դասընթացների գնալը ինձ որպէս լուսանկարիչ աւելի հետ է գցել, քան օգուտ է տուել։
այսպէս ես կարող եմ հպարտանալ որ իմ ՏՏ֊ին վերաբերող կրթութիւնը ինձ շատ չի խանգարել իմ ուղին գտնելու։ կամ գուցէ դա այդ իսկ կրթութեան թերացումներից էր՝ օրինակ այն պատճառով, որ այն ժամանակ ծրագրաւորման վրայ շատ չէին կենտրոնանում, ու փոխարէնը մենք լիքը ասենք կիսահաղորդիչների տեսութիւն ենք անցել։
ու ես ինձ հարցնում էի՝ չէ՞ որ այս մարդը ասենք, վատ նկարներ է անում, ու արդե՞օք նա չպէտք է լսի աշխարհին, ով իր նկարները չի գնահատում։ ո՞նց կարող է նա այդքան ինքնավստահ լինել ու շարունակել անել այն ինչ անում է։
ընդհանուր առմամբ, այսօր ես կասեմ՝ հենց այդպէս։ պարզապէս երեւի չարժի մտածել որ արածդ վերջն է ու դու չգնահատուած յանճար ես։ պարզապէս ինչ կաս դա ես։
յիշեցի այս պահին մի զրոյց երիտասարդ նախաձեռնողների, ու մի ճարտարապետի միջեւ։ նախաձեռնողներն իրենք էին ինտերյեր դիզայն արել ու հարցրին՝ «ի՞նչն ենք սխալ արել», ու ճարտարապետը շփոթուեց հարցից՝ «ո՞նց թէ սխալ», քանի որ սխալի հարց չի, դուք էլ այսպէս էք արել։ «լաւ, ի՞նչ կը փոխէիր» — հարցրին։ «ոչ մի բան» — պատասխանեց, — «դա ձեր դիզայնն է, ու բացի նրանից որ ինձ դուր է գալիս, այն ձերն է, եթէ փոխելու ցանկութիւն ունենաք, փոխէք ինչպէս ձեզ հաւէս է, ու կարծում եմ ինձ էլի այստեղ դուր է գալու»։ «ես իհարկէ կարող եմ մի քանի միտք տալ, ու կը տամ, բայց դրանց լուրջ մի վերաբերուէք, միայն եթէ մտածէք որ հաւէս միտք է, պարզապէս մտքներով չի անցել մինչ այդ, ապա փորձէք օգտագործել»։
այսօր ես աւելի ինքնավստահ եմ քան երբեւէ իմ արածների եւ ընտրածների մէջ այն պատճառով, որ արդէն ընդունել եմ որ իմ արածն՝ իմ արածն է, ու իմն էլ դա է։ «լաւն» է, «վատն» է, «սխալ» է, «սխալ» չէ, ի՞նչ կարեւոր է։
գիտակցել եմ, որ այդ իմ շարունակուող տառապանքները մէկ է շատ բան չեն փոխում, ես փոխւում եմ ինքս, փոխւում են իմ նախընտրութիւնները, բայց ես ինքս եմ փոխւում ու զարգանում, ու ոչ այն ուղղութիւններով, ուր հեշտ է գնալը։
փաստօրէն այսպէս է ստացւում։ եթէ մէկ է «ճիշտ» ուղին չես ընդունելու, իւրացնելու, չես կարող, ապա ինչո՞ւ իզուր տառապէս։
ես ինձ եմ ընդունել։ ու նաեւ ընդունել եմ որ ես բնաւ կարեւոր չեմ ու իմ արածն էլ շատ կարեւոր չի։ ու ինձ ծիծաղելի է երբ մարդիկ կարեւորութիւն են տալիս իրենք իրենց արածին։
զբաղւում ենք էլի։
կարեւորը իզուր չտառապելն է։ ինչ ուզում ես դա էլ արա։ որ լեզուն դուր է գալիս դրանով էլ գրի։
բայց որն է այստեղ սխալը, դա մտածելն է թէ սա «կարգին» է, ու ապա պէտք է այսպէս անել։ ու այո, իմ չսիրած գոութու էլ է երբեմն էֆեկտիւ օգտագործել, այո։ բայց իմ նախընտրած լեզւում այն բացակայում է իհարկէ։
ի վերջոյ ես եկել եմ նրան, որ ես ինքնավստահ եմ այն առումով, որ ես գիտեմ ինձ ինչ է դուր գալիս, ու թքած թէ դա բռնում է թէ չի բռնում ուրիշի ճաշակին, քանի որ դա ամենաանիմաստ զբաղմունքն է՝ ինքդ քեզ անդադար քուեսշն անելը, եթէ մէկ է չես կարող փոխուել այն ուղղութեամբ որը հարազատ չի։
այնպէս որ ես գիտեմ ես ինչ եմ ուզում ստանալ, կամ ինչ միտք է անցնում։ ու իհարկէ, ես սովորում ու փոխւում եմ, քանի որ երբ ես գիրք եմ կարդում, կամ ուրիշների նկարներ եմ նայում, ես գտնում եմ ինչն է իմը, ինչը իմը չէ։
դա էլ կրթութիւնն է, երբ տարբեր բաներ գիտես, ու կարող ես ընտրել, քանի որ ամէն ինչի ինքդ չես կարող հասնել։
այդ պատճառով էլ ահաւոր դուրս չի գալիս երբ խօսում են տեքնոլոգիայի պրոպագանդայի մասին, մարդկանց պարզապէս պէտք է բոլոր այլընտրանքների հետ ծանօթացնել, ու թող իրենք ինչ ուզում են ընտրեն։ ու այո, այդպէս այսօր կրթութեան մէջ չի արւում, ծանօթանում են միայն ամենախորացողները։ բայց դա չի նշանակում որ պէտք է հակառակն անել՝ ծանօթացնել միայն քո սիրածի հետ ու չծանօթացնել այլ մօտեցումների հետ։
ու տենց։
Վերջերս դրա վառ օրինակն է հանդիսացել Ադա֊ն։ Եթէ Ադա֊ն պէտք է ունենայ ստանդարտ, աւելի լաւ է որ այդ ստանդարտը լինի աներկբայ։ Առնուազն երկու նախաձեռնութիւն եղաւ․ երկուսի արդնիւնք էր մօտ 600 էջ կազմող ֆորմալ տեքստ, այսինքն անգամներ շատ, քան անհրաժեշտ է համոզուելու համար, որ երկու թուղթն էլ սահմանում են նոյն լեզուն։ Այդ երկու փաստաթղթերի ակնյայտ անկառավարելիութեան պատճառն երկու խմբից ոչ մէկն էլ չէ, ոչ էլ այն ֆորմալ ձեւն է, որ իրենք կիրառել են, այլ ինքը լեզուն․ արդեօք չներկայացնելով ֆորմալ ձեւակերպում, լեզուի նախագծողները կարող են թաքցնել, որ առաջարկում են անկառավարելի հրէշ։ Այն, որ Ադա֊ն կը թեթեւացնի ծրագրաւորման խնդիրները եւ կաւելացնի մեր ջանքերի արդիւնաւէտութիւնը՝ այն հեքիաթներից է, որոնց հաւատալու համար պէտք է ունենալ զինուորական կրթութիւն։
գիտական ֆանտաստիկան եւ գիտական իրականութիւնը յօդուածից, Էդսգեր Վիբե Դեյքստրա։
Վերջերս դրա վառ օրինակն է հանդիսացել Ադա֊ն։ Եթէ Ադա֊ն պէտք է ունենայ ստանդարտ, աւելի լաւ է որ այդ ստանդարտը լինի աներկբայ։ Առնուազն երկու նախաձեռնութիւն եղաւ․ երկուսի արդնիւնք էր մօտ 600 էջ կազմող ֆորմալ տեքստ, այսինքն անգամներ շատ, քան անհրաժեշտ է համոզուելու համար, որ երկու թուղթն էլ սահմանում են նոյն լեզուն։ Այդ երկու փաստաթղթերի ակնյայտ անկառավարելիութեան պատճառն երկու խմբից ոչ մէկն էլ չէ, ոչ էլ այն ֆորմալ ձեւն է, որ իրենք կիրառել են, այլ ինքը լեզուն․ արդեօք չներկայացնելով ֆորմալ ձեւակերպում, լեզուի նախագծողները կարող են թաքցնել, որ առաջարկում են անկառավարելի հրէշ։ Այն, որ Ադա֊ն կը թեթեւացնի ծրագրաւորման խնդիրները եւ կաւելացնի մեր ջանքերի արդիւնաւէտութիւնը՝ այն հեքիաթներից է, որոնց հաւատալու համար պէտք է ունենալ զինուորական կրթութիւն։
գիտական ֆանտաստիկան եւ գիտական իրականութիւնը յօդուածից, Էդսգեր Վիբե Դեյքստրա։
#ադա #ծրագրաւորման_լեզուներ #դեյքստրա #յօդուած #քաղուածք #մէջբերում #ծրագրաւորում #կրթութիւն #հեքիաթ
Շատ կարճ ժամանակով կարողացայ երեկ մտնել կրթական ցուցահանդէս։ Մերգելեանում մինչ այդ չեմ եղել։ Քոչարի արձանը վերջապէս տեսայ։ Անկապ տեղ էր խցկուած։ Ցուցահանդէսի շենքում էսկալատոր կար, բայց միայն մէկ, բարձրացողների համար։ Իջնելը աստիճանով է։
Տաղաւարներն շատ էին, որպէս կանոն տաղտկալի ու ձանձրալի։ Անմիջապէս մտնելիս աչքի էր ընկնում մի ամբոխ Ինսթիգեյթի եւ Արմթաբի տաղաւարի մօտ։ Արմթաբը գրեթէ տեղ չէր զբաղեցնում, մի քանի սարք էր այնտեղ, գրեթէ ամբողջը ինսթիգեյթինն էր։
Երեխաներ էին ներկայացնում, շատ ոգեւորուած երեխաներ էին։ Իրենց նախագծերից էին պատմում։ ն900֊ի ՖԿամերան աշխատացրի, անցա գործի․
ֆրեզեր, լինուքս սիէնսի՝
Բզեզ Ա եռաչափ տպիչ, ինչպէս հասկանում եմ, ռեփռափի ֆորք է՝
Ես աղուէս աներեսն եմ։ Պոչս փնջի՛կն եմ, սարի շրջիկն եմ։
Աւաղ, նոկիայիս մարտկոցը նստեց, ու ես վերցրի ընկերոջ ժամանակակից գալաքսի֊ն։ Ինչպէս տեսնում ենք, նկարների որակն էլ այլեւս այն չէ։
«Բերձոր Ա» եւ «Այգեստան 1» կարգիչները՝
Ի սկզբանէ նախագծուել են ՀՀ Քաշաթաղի շրջանի Բերձոր, եւ Ասկերանի շրջանի՝ Այգեստան աւանների երեխաների համար։
պատրաստուած է Հայաստանում
Գուգարք՝
Երեխաները Գուգարքների մասին ասում էին, որ ուզում են առաջարկել Իւքոմին, ինչ֊որ այլ սարքերի փոխարեն։ Շատ ոգեւորուած էին, ասում էին, հաջորդ նախագիծը մի քիչ այլ ձեւ ենք անելու։ ։Ճ
Ինչպէս տեսնում ենք, գալաքսի էս երեքի սպիտակի բալանսը խառնուել է։ Սա ջպէգ է, նորմալ մշակել չեմ կարող, ներող եղէք։
Այս ցուցարկիչով տեսանիւթ էր պտտւում, հենց մեզ մօտ, Ինսթիգեյթի արտադրուած կոպտերներով նկարուած կադրեր կային՝
ահա եւ կոպտերը՝
Ափսոս, Արթին Վարուժանի տաղաւարը չկար։ Շատ ափսոս։ Ի-ենց տպասալերը լինէին։
Երբ նկարում էի արմթաբի նախատիպը, միացրին, որ էկրանը երեւայ։ Ոստանն էր։
Այ կրակ, այ փետ, այ կնիկ, այ աստուած, այ հեռախօս, ո՞վ է ստեղծել՝
Մնացածից արագ֊արագ ասեմ, որ ֆիզմաթը հաւէս գծին հետեւող ռոբոտիկ ուներ, երեխաներն էին պատրաստել։ Այսինքն իրօք երեխաներն էին։ Խօսում էին, ասենք pwm ծրագրաւորման մասին՝
Ի տարբերութիւն, ասենք Այբի երեխաների, որ երբեք չեմ տեսել կարողանան գոնէ տպաւորութիւն գործել, որ իրենք են իրենց ներկայացուած գործն արել։ Բայց մեծամտութիւնն իրենց մօտ տեղն հանում է, զաշկալ է։ Այո, անցանք Այբին։ Իրենց տաղաւարն ամենալաւն էր՝ իր դիզայնով։ Չնայած այդ դպրոցն ինձ բնաւ չի հիացնում, բայց տաղաւարի նախագիծը պատուիրել են Ստորակետից, ու դա լաւ որոշում էր, լրիւ առանձնացնում էր իրենց։
Այստեղ էլ էր մի ամբոխ հաւաքուած, երբ քիմիայի փորձ էին ցույց տալիս։ Լաւ է, մարդիկ տեսնում են, որ ՏՏ֊ով կեանքն չի աւարտւում։ Չնայած իրենց ՏՏ֊ի օրինակներն էլ կային, մի երկու բռի ռոբոտ, որ եթէ արթանան, աշխարհն են զաւթելու, ու որոնց հետ երեխաներն, ենթադրում եմ, կրկին այնքան էլ կապ չունեն։
Այս մէկն, ասենք, մասնակցել է արմրոբոտիքս մրցոյթին, ես այն յիշում եմ, ու բնաւ ոչ Այբ֊ի կողմից։ Այ֊այ֊այ։
Սիրուն չի, Տարոն։
Քուանթ դպրոցի տաղաւարում էլ ռոբոտներ կային, բայց նկարելս էլ չեկաւ, լեգո մայնդսթորմ։ Լեգոն՝ ռոբոտիքս չեմ կարող ընկալել, կամ ռոբոտիքս է, եթէ անտեսել շատ ու զանազան հանգամանքներ։ Իրականութեան հետ կապ չունի։ Շատ խաղալիք է։ Մէկ էլ սենց բան կար՝
Մնացած տաղաւարների մասին՝ լիքը ռուսական բուհերի գովազդ։ Մէկ ֆրանսիական, երկու՝ գերմանական։ Առհասարակ, շէնքի մօտ դիմաւորում էին աղջիկներ, բաժանում թղթեր, ասելով՝ «ռուսական կրթութիւն», իբր թէ մի երանելի բան է։ Ձեռքերիս մէջ խցկած թղթերը վերադարձրի։ Չնայած պէտք է թափէի, մի քանի հոգի դրանցից քիչ կստանար։
Ահա, Ռոսսսոտրուդնիչեստվոյի վուլգար ծիտը։ Երբ սկսեցի լուսանկարել, շտապ թաքցրեց սեղանի վրայ դրուած ծաղիկները։ Երեւի «յար»֊ից էր ստացել, չէր ուզում շեֆութիւնը տեսնայ։
բռռռ
Ոստիկանութիւն։ Երբ տեսան նկարում եմ, ամաչեց ոստիկանը, փուչիկը թողեց։ Այն հոլովակն էին ցուցադրում, որ երեւի բոլորդ տեսել էք։
գեղարուեստի ակադեմիան դատարկ էր։ երեւի կոնցեպտուալ արուեստի գործ էր՝
իսկ կողքի «գեղեցիկ արուեստի ակադեմիա»֊ում բնաւ ոչ գեղարուեստական ճաշակով աղջիկներ էին, ու բնաւ ոչ գեղարուստական «սումըչկաներով»։ Ահա։
Էս էլ Արմանը։ ։Ճ
Ամերիկեանի տղաները փորձեցին ինձ այցեքարտ տալ, ուր գրուած էր՝ հաւանէք մեզ դիմագրքում։ Ընդ որում դիմագիրք բառը աւելի մեծ էր, քան համալսարանի անուանումը։ Սկզբից թուած դիմագրքում է աշխատում։ Յետոյ հարցրի, բա եթէ ասենք դիմագրքում չկամ, ապա ի՞նչ։ Երեւի մտածեց, ապա անգրագէտ ես, չգիտեմ։
Երբ դուրս էինք գալիս, Մերգելեանի մուտքի մօտ մի պապիկ էր բերել իր թոռնիկին, ու ասում էր՝
— Կտեսնես, բալիկս, այնտեղ աշակերտները իրենց դպրոցներում ինչ նախագծեր են անում…
#ասք կրթական ցուցահանդէսի մասին
#կրթութիւն #ցուցահանդէս #ինսթիգեյթ #մերգելեան #այբ #ֆիզբաթ #ռոբոտներ #քարտէզ #աղուէս #կրիայ #այգեստան #բերձոր #գուգարք #կարգիչ #ծրագրաւորում #կոպտեր #անօդաչու֊թռչող֊սարքեր #աթչ #արմթաբ #դպրոց #լուսանկարներ #երեւան
Ես ունեմ մի ընկեր, ով գնում է ՌՖ սովորելու։
Իրականում եթե մտածենք, անսպասելիորեն կիմանանք, որ մեզանից շատերը ունեն մի ընկեր, ով գնում է ՌՖ սովորելու։
Կռահեք ինչու՞։
Որովհետեւ ՀՀ-ում տեղերը սահմանափակ են, չընդունվելու հավանականությունը մեծ, այսինքն մեծ է նաեւ բանակ գնալու հավանականությունը։
Սակայն, մեր ուսանողները լրիվ հանգիստ կարող են ուսումը շարունակել ՌՖ-ում տարկետում ստանալով։ Իսկ ՌՖ-ում տեղերը շատ են, եւ բոլորին արեւի տակ տեղ կա։
Ես առաջ միամտորեն մտածում էի որ դա պարզապես մեր մոտ տիրող բարդակի հետեւանք է։
Հետո կարդացի վարչապետի այս պերլը՝
– Ի՞նչ անենք, ամեն ինչ անենք, որ այդ մարդիկ չփախնե՞ն, որ այդ կրիտիկական զանգվածը մնա այստեղ, ու հեղափոխությո՞ւն լինի: Ինչպե՞ս անենք, որ մարդիկ մնան Հայաստանում, պետք է այնպես անենք, որ կյանքը մեր երկրում լինի ավելի լավ, քան արտերկրում: Բայց եթե դու կյանքը սկսում ես Հայաստանում բարելավել, կրիտիկական զանգվածը նվազում է: Ավելանում է այն զանգվածը, որն աջակցում է իշխանություններին: Հավատացեք ինձ, որ ոչ մի իշխանություն չունի այնպիսի ցանկություն, թե այնպես աշխատի, որ իր հեղինակությունը լինի ավելի ցածր, քան ընդդիմությանը:
Այս առաջին նախադասությունը լրիվ Ֆրոյդական վրիպում (оговорка, Versprecher) էր։ ։Ճ
Այդպես ստացվում է երբ մարդը մի բանի մասին խոսելիս «պատահականորեն» արտահայտում է այն, ինչը իրեն իրականում անհանգստացնում է։
Օրինակ, մի անգամ Զյուգանովը ասելով «нас поддерживают несколько миллионов людей»
շփոթվեց եւ «людей»-ի տեղը ասաց՝ «рублей»։ Պարզ էր ինչն էր իր խելքին իրականում։
Հիշեցի, որ նույնը անում էր Իրանում Շահը․ նա գիտեր որ իրեն շատ մասնագետներ են պետք, ու ուներ երկու տարբերակ։ Կամ պատրաստել մասնագետներին երկրի ներսում, կամ ուղարկել ուսման արտասահման։ Իմանալով, որ դրսում մասնագետներ պատրաստելը ավելի թանկ է, եւ գնացողների զգալի մասը չի վերադառնա, (այսինքն ՕԳԳ-ն ցածր է) նա այնուամենայնիվ գերադասում էր ուսանողներին Իրանից հեռու պահել։ Գիտակցում էր, որ անհանգստություն պատճառողներից շատերը հենց ուսանողներ են։ Նրանք են սմուտյաններ, թրաբլմեյքերներ, ու իրենք են վտանգում Շահի դիրքը։ Այնպես որ իրենց պահելը հեռու նպատակահարմար է։
Իսկ ի՞նչ կմտածի երկու տարի ՌՖ-ում սովորած ուսանողը։ Ակնհայտ է, որ նա ունի ՀՀ չվերադարնալու հետեւյալ պատճառները։
ա – Մոսկվայում ինչպես ռուսները ասում են, «բիդլոկոդերի», այսինքն միջնակ ծրագրավորողի աշխատավարձը կազմում է 50_000 ռուբլի, որը կազմում է մոտ 600_000 դրամ։
Ի նկատի ունենալով որ Դա թույլ է տալիս ավելի լավ ապրել, ավելի հանգիստ ձեռք բերել դիվայսներ, ու շատ ավելի ազատ զգալ քան Հայաստանում։ Իսկ ցանկության դեպոքւմ գործ չգտնելը խելքը գլխին մարդու համար բարդ է։
բ – ՀՀ վերադառնալ նշանակում է գնալ բանակ։ Բանակ կամենային գնալ, շուտ կգնային, ՌՖ ո՞վ էր գնալու։ Բայց եւս մի քանի տարի գլորել, երբ 27-ը լրանա, տուգանքը վճարելուց հետո հնարավոր կլինի լեգալ մտնել ՀՀ եւ դուրս գալ։ Իսկ տուգանքի չափսը, եթե ես չեմ սխալվում իրենց միջնակ ծրագրավորողի ամսեկան աշխատավարձի կեսի չափ է։
գ – «առողջ» հայ տղամարդը իր պարտքն է համարելու ռուս «ծիտ» կպցնել։ Իսկ ռուս ծիտը Մոսկվաները թողած չի գա ՀՀ, հայ երեխաներ մեծացնի, ու ռուսերենից բացի որեւէ այլ լեզու սովորի։
Այնպես որ մեզ ոչ միայն հեղափոխություն չի սպառնում, այլ եւ աշխատատեղերի համար լավ մրցակցություն։ Աշխատատեղեր ստեղծելու խնդիրն էլ է վերանում։
Ու դժվար չէ գալ այն մտքին, որ իշխանություններին ձեռնտու է, որ ՀՀ-ում մնան միայն լուզերներ, նեուդաչնիկներ, ով չի կարողացել արտագաղթել, կոմֆորմիստներ ոչ խելացի մարդիկ, ոչխարներ, ում հեշտ է արածեցնել կառավարել, եւ վերջապես մոնոպոլիստներ, ով իրենց վրա փող կաշխատի։ ՀՀ-ն նմանվում է զոնայի, որտեղից, սակայն հեշտ է փախչել, եթե մի քիչ խելք ունես։ Նույնիսկ խրախուսվում է։ Բանտի կանոնակարգին չխանգառելու համար։
Իսկ ՌՖ-ում աշխատող պարկետչիկներին եւ շինարարներին, ինչ խոսք լավ կլինի պատրաստել հետագա աշխատանքային ուղղուն ռուսալեզու դպրոցներում։ Որ երբ իրենք այնտեղ խանութից երշիկ ու օղի առնեն, կամ/եւ «ծիտ» կապեն, դա իրենց մոտ ավելի հեշտ ստացվի, մենք էլ չամաչենք իրենց համար։ Աշխատածի մասն էլ կգա ՀՀ, աղքաթ բարեկամներին, ով այդ գումարը կծախսի օլիգարխների ներմուծած շաքարը ձեռք բերելու վրա։
Այնպես որ ինչպես ասում էր Դուրյան փոքրի մսյո Ժակը՝ «հայը մի ճակատագիր ունի՝ գաղթ»։
ահա։
ու տենց
[այստեղից ][1]
և ոչ մի պոեզիա։
Բամբասանքներ, խարդավանքներ, հետազոտություններ – մնացեք մեզ հետ։
_ու տենց _
[1]: http://lazy-coconut.livejournal.com/854.htmlКогда-то давно в незапамятные времена, когда мне чудом перепал инет, я почитывал сценарии на вгиковском кажись сайте․ Там я нашел очень интересного писателя, сценатиста – Эдуарда Резника․ Связавшись с ним, попросил разрешения создать неофициальную страничку для фринет юзеров с его рассказами․ Странички давно нет, она [доступна в archive.org][1] по запросу http://freenet.am/~reznik
Upd. Восстанавливать ее не имеет смысла, так как это было зеркало специально для фринет пользователей, а интернет уже общедоступен.
Хочу поделиться одним из рассказов – про незабываемого Электрошу и незабываемую фразу ‘И помни, что лишение свободы всегда соседствует с лишением жизни‘
Музыкальное образование
Мы, евреи, гордимся своей традицией в любых обстоятельствах давать детям хорошее образование. Мы с гордостью рассматриваем всемирную статистику, демонстрирующую, что всюду евреи – самая образованная нация. Мы отдаем своих детей в специальные школы, в музыкалные, художественные, спортивные, и так далее, а потом в институт или университет, а потом в аспирантуру. Но разрешите задать вам простой вопрос – а детей вы спросили? Нет, я согласен, без минимальной дисциплины и даже диктатуры никакое еврейство невозможно. Если мы будем спрашивать детей, они нам такое устроят, что власть родителей быстро перейдет к детям. То есть, само по себе, это ничего страшного, при условии, что если бы действительно к детям. Но история нам показывает, что, при переходе власти от одного к другому, она, по дороге, как правило, попадает в некие третьи, случайные руки. И тогда становится совсем плохо. Поэтому лучше никогда власть не терять, и никому ее не передавать ни при каких обстоятельствах. Если вы выпустили ее из рук, считайте, что это грех. Власть – это вещь, которую нужно уносить с собой в могилу. Вот, к примеру, я. Это сейчас я большой, а когда-то я был маленький еврейский ребенок. У нас в доме власть была у мамы. И родители записали меня учиться в музыкальную школу.
Вы не представляете, как чужда была мне вся эта музыка, всё это сольфеджио, арпеджио, стаккато и легато, все эти форшмаки, контрфорсы, форсмажоры и мажордомы. Я сидел на уроках и просто страдал. Тем не менее, я проучился четыре года, потом бросил. Сейчас я жалею, что бросил музыкальную школу. Но жалею так, вяло, из вежливости. Обучение-то было платное, столько денег родители выкинули, в стольком себе отказывали. Так что пожалеть, хотя бы минимально, я просто обязан из сыновних чувств.
Однако есть вещи, связанные с музыкальной школой, о которых я вспоминаю с любовью и печалью, и вовсе не по обязанности. Удивительно хорошо я помню до сих пор, например, дорогу. Я шел пешком, за спиной у меня был ранец с нотами, а в мешочке – сменная обувь, эта мерзость из мерзостей, издевательство, которому подвергают детей повсеместно. По изощренности и человеконенавистничеству сменная обувь может сравниться только с такими изуверствами, как кальсоны и нарукавники. Но это я, извините, отвлекся – я обещал рассказать о том, что вызывает во мне любовь и печаль.
Дорога была удивительная. До самой школы я шел по ней пешком. Она проходила по задворкам, параллельно какой-то тихой городской улице. То и дело встречались неказистые перекошенные дома, в которых жили люди. Косые заборы отделяли чьи-то пространства чисто символически, в них зияли огромные дыры, ибо колья из них давно были выломаны для немедленных нужд когда-то вспыхнувших здесь драк. Иных заборов и не могло быть в том мире призрачного понятия собственности. Эти чьи-то пространства буйно заросли травой и крапивой, там и сям пробегала через них узкая тропинка, войти туда и выйти оттуда мог любой. Так шел и я, сокращая себе путь – через чьи-то пространства. Это был удивительный мир – то справа, то слева могла попасться старая ржавая чугунная ванна, отслужившая свой срок. Сколько людей в ней смывали свою грязь, сколько тел она видела, толстых и худых? А с другой стороны лежал старый трофейный велосипед, уже сросшийся с землей – через спицы проросла трава и даже небольшие деревья. Сама дорога была песчаная, желтая, и в песке встречались разноцветные стеклышки.
Там я и познакомился с Электрошей. Почему его так назвали, я не знаю, но думаю, что тогда была мода на физику и физиков, были «Девять дней одного года» и так далее, и собаку назвали Электрошей. Это была трогательная небольшая собачка, лохматая, вечно грязная от уличного образа жизни – в дом ее не пускали.
Проходя в музыкальную школу, я всегда с ней встречался. Эта собака позволяла мне делать всё – я ее обнимал, прижимал, гладил, даже лез к ней в пасть и рассматривал ее зубы. Эта собака была удивительно покладистая, кроткая, добрая и нежная. Поскольку я проходил там каждое утро, он уже ждал моего появления. Он всегда узнавал меня издали, вилял хвостом, а при встрече обязательно вылизывал мне всё лицо. Я зажмуривал глаза и сжимал губы, и так принимал его бурные ласки.
Однажды, когда я шел по дорожке из музыкальной школы, я неожиданно встретил другую собаку. Эта собака была ничья, приблудилась случайно. Она была темная, стояла посреди улицы, поджав хвост. Я протянул к ней руку, показывая, что у меня нет к ней враждебных намерений. Собака глухо зарычала и ощетинилась. Я подошел ближе, собака снова зарычала и еще больше ощетинилась. Я славился своими добрыми отношениями со всеми собаками, и у меня не было ни тени страха. Я безбоязненно подошел к ней совсем близко, сел перед ней на корточки. Собака оскалилась. Я снова протянул к ней руку, к самой морде. В следующую секунду собака истерично взвизгнула, схватила мою руку зубами, несколько раз прикусила и убежала. Я посмотрел на свою руку – она была в крови. Я понял, что дома мне будет. Надо было как-то перевязать, но вокруг никого не было.
Я пришел домой, поздоровался с мамой, которая была в кухне, и сразу прошел в ванную. Там я пустил струю холодной воды и подставил под нее руку, чтобы смыть кровь, пока ее не увидела мама. Боже мой, как раз в этот момент мама и вошла. Что она увидела? Уже не маленький прокус, а целую раковину крови! Ее сын в перепачканной кровью одежде, то есть, по сути, весь окровавленный с ног до головы! Даже лицо все в крови, ибо пока я шел, я вытирал себе сопли и испачкался.
Мама отмыла меня, хмуро осмотрела рану.
– Что произошло?
– Собака укусила.
Оказалось, рука была прокушена насквозь между большим и указательным пальцами. Дальше последовало дознание, и я понял, что прокус этой собачки был наименьшим из зол, которые сегодня меня ожидали.
– Где это было?
– По дороге из музыкальной школы.
– Что это была за собака?
– Эта собачка маленькая такая была.
– Ты ее знаешь?
Я пожал плечами.
– Знаешь или нет?
Оказалось, в городе были бешеные собаки, которые кусали людей. Поэтому я должен был немедленно сообщить, что это за собака, знаю я ее или нет. Иначе я заболею бешенством и мне будут делать сорок уколов в живот.
Эти сорок уколов в живот, сама эта садистская формула меня просто ужаснула. Взрослые просто не думают, что говорят. Вот, к примеру, приходит в школу фельдшер и говорит – будем делать укол под лопатку. Все дети в ужасе. Потому что «укол под лопатку» означает, что берут лопатку, оттягивают, и под нее, туда вот, между нею и ребрами, всаживают длиннющую такую иголку. Это же просто ужас! На практике же, оказывается, ничего подобного. Укол под лопатку означает всего лишь укол в кожу чуть пониже лопатки. Так и с этими уколами в живот: укол в живот означает, что сейчас возьмут длинную иголку и будут колоть тебе живот, в самую, туда, понимаешь, середину! Будут втыкать, втыкать, и так сорок раз, не останавливаясь. Сквозь картину надвигающегося ужаса я смутно услышал голос мамы. Она говорила с папой по телефону:
– Его укусила собака. Не знаю, может и бешеная, он не говорит. Конечно, сейчас мы туда поедем и все выясним.
Мама положила трубку и говорит:
– Сейчас мы туда поедем, и ты покажешь что это за собака.
Через пять минут мы уже ехали в трамвае – я, с перебинтованной рукой, и мама.
Выйдя из трамвая, мы пошли по этой песчаной улочке.
– Ну, где эта собака, ты ее видишь? – взволнованно спрашивала мама.
Естественно, той собаки, которая меня укусила, давно уже нигде не было. Зато была другая – Электроша. Ну посудите сами – что мне оставалось делать? Добровольно отправляться к изуверам на сорок уколов в живот?
– Ну, где эта собака? – спросила мама.
Электроша смотрел прямо на меня своими чистыми глазами.
– Вот, – сказал я и показал на Электрошу.
С опаской обходя ничего не понимающего Электрошу по широкой окружности, мама поднялась по лесенке и постучала в дом.
Из дому вышла женщина, поздоровалась.
– Ваша собака укусила нашего мальчика, – сказала мама.
– Не может быть, – сказала женщина, – Наша собака сроду никого не укусит.
– Вот, посмотрите, – мама показала ей мою забинтованную руку, – У него рука прокушена насквозь!
– Я не верю, чтобы Электроша кого-нибудь укусил, – сказала женщина.
– Вы не верите, а ваша собака кусает! – возмущенно сказала мама.
– Хорошо, я посажу его на веревку, – сказала женщина и при нас пристегнула собаку к веревке. Веревка эта, должно быть, давно уже пылилась на земле без дела, и Электроша забыл о ее существовании.
Теперь пристегнутый, Электроша смотрел на меня. Что это был за взгляд… Я не выдержал и отвернулся.
Обратно в трамвае мы с мамой ехали молча. Я вспомнил взгляд Электроши и заплакал.
– Почему ты плачешь? – спросила мама, – Наоборот, надо радоваться. Слава богу нашлась собака, она нормальная, домашняя, все обошлось благополучно…
Я чувствовал себя скотиной. Пользуясь тем, что пес не может говорить, я оболгал его. Но, с другой стороны, я знал Электрошу давно. И поэтому был уверен, что если бы даже он мог говорить, он ничего не сказал бы. Особенно если бы знал, что от его слова зависит, получу я сорок уколов в живот или нет. Он бы сам с радостью сел на цепь, только чтобы спасти меня от этого ужаса. Для чего тогда дружба, если не для такой вот помощи и жертв? Я ведь в такой ситуации и сам с радостью сел бы на цепь, чтобы спасти от уколов Электрошу. От этих мыслей я успокоился, повеселел и перестал плакать.
Я понял, что всё произошло так, как должно было. Правильно я сделал, что наговорил на него. Правильно мы сейчас едем обратно веселые, а Электроша сидит на цепи. Потому что дружба есть дружба.
Дома уже был папа.
– Всё, слава богу, хорошо, – сказала мама, – Я видела эту собаку, она домашняя и у нее есть хозяева.
– Слава богу, – сказал папа.
Настоящее же «слава богу» заключалось, конечно, не в этом, а в том, что та темная собака оказалась не бешеная, и я не заболел.
Через несколько дней, когда рука у меня зажила, я снова пошел в музыкальную школу. И первым делом встретился с Электрошей. Он сидел на веревке и грустно смотрел на меня. Я подошел к нему и погладил его по голове, а он меня лизнул.
На порог вышла женщина.
– Простите меня, – сказал я, – Это не Электроша меня укусил.
– Я знаю, – сказала женщина, – Электроша никого не укусит. Тебя укусила другая собака.
– Да, меня укусила другая. Но я не мог этого сказать маме.
– Почему?
– Потому что та собака убежала, и уже нельзя было определить бешеная она или нет.
– Так вот оно что? Так наш Электроша просто молодец – он спас тебя от уколов в живот!
– Да. А вы не могли бы теперь снять его с веревки?
– Могла бы. Но смотри – ты свалил вину на Электрошу, потому что тебе не нужны были неприятности с уколами. А представь себе, что произошло бы, если бы та собака оказалась, не дай бог, бешеная, и ты бы заболел? Электрошу пришлось бы застрелить. Ты понимаешь, как он рисковал?..
Я похолодел от ужаса. Я и представить себе такого не мог! Застрелить! Выходит, спасая меня от сорока уколов в живот, он рисковал своей жизнью? И ведь это я, я всё устроил, его даже не спросив! Какая я сволочь!
Электроша продолжал смотреть на меня своими чистыми печальными глазами, повиливая хвостом. За ним тянулась веревка.
Я вдруг заплакал.
– Не плачь, мальчик. Ты просто еще маленький и не всегда понимаешь, что делаешь. Ты так поступил с собакой, а многие так поступают с людьми.
Я вообще зарыдал.
– Я не хотел его убивать, – сказал я, боясь, что она мне не поверит.
– Ничего страшного не произошло, – сказала женщина. – Просто на будущее ты должен знать, что всегда надо сначала очень хорошо подумать. И помни, что лишение свободы всегда соседствует с лишением жизни.
Женщина печально смотрела на меня. Я до сих пор помню ее взгляд и теперь понимаю, что за последней ее фразой скрывалась какая-то ее личная история.
– Я обещаю думать, – сказал я.
– Вот и молодец, – сказала женщина.
– А теперь вы можете спустить его с веревки?
– Только после того, как ты расскажешь своей маме всё как есть. Ты же понимаешь – мне неприятности не нужны.
Я помчался домой. Дома, к счастью, были и папа, и мама.
– Это не Электроша меня укусил! – закричал я прямо с порога, обливаясь слезами.
– Как это не Электроша? – вскочила мама.
– Можно успокоиться, – сказал папа, – Если бы было бешенство, оно бы уже проявилось. Кто бы его ни укусил, бешенства, слава богу, нет.
– А кто же тебя укусил?
– Другая, коричневая собака!
– А зачем же ты соврал про Электрошу?
– Я боялся уколов.
– Вот тебе раз!
– Мамочка, я тебя прошу, поедем скорее к Электроше, потому что его посадили на веревку, и спустят только после того, как ты скажешь, что ты уже знаешь, что это не он!
– Но у нас полно дел, – сказал папа, – Мы же собирались…
– Это важнее, – решительно сказала мама, встала и начала одеваться, – Поехали.
Она прошла на кухню, открыла крышку большой кастрюли, выловила из бульона все кости и завернула их в газету.
– Это для него.
Скоро мы с мамой появились около Электроши и разложили около него деликатесы. Он с аппетитом начал есть. Вышла хозяйка.
– Ну что, мальчик уже сказал вам? – спросила женщина.
– Да, – сказала мама, – Вы нас простите.
– Ничего страшного. Он здоров?
– Да, рука уже зажила, – сказала мама.
– Может быть, хотите пройти в дом?
– Нет, спасибо… Мы просто… К Электроше, – сказала мама.
– Он всегда рад гостям, – сказала женщина, – Всегда приходите к нам. И играйте с ним, сколько хотите.
– Спасибо, – сказала мама.
А я прижался к Электроше, и меня было не оторвать никакими силами.
Такое вот бесценное образование дала мне музыкальная школа. Еще некоторое время после этого я продолжал ходить в музыкальную школу. И, собирая меня, мама с тех пор всегда заворачивала мне с собой ароматные кости для моего друга.
[1]: http://web.archive.org/web/20031026124015/http://freenet.am/~reznik/