հմ, ինչի իրանք կարգիչներ ունե՞ն։
dw֊ի վաւերագրականում տեսել եմ որ ունենում են, բայց հազուադէպ։
ոնց որ ներքին հեռախօսային կապ ունեն, ու երեւի «սմարտֆոններ»֊ն են աւելի շատ տարածուած։ բայց կը կարողանա՞ն դրանցով ֆլէշ կարդալ։
#էկրանահան #ազատութիւն #տեղեկատւութիւն
էն օրը կարդում էի՝ արագացման չափիչին դիմելու համար յատուկ թոյլտւութիւն պէտք չի, եւ յաւելուածներն են դիմում, եւ կայքերը։
դրանով կարող են հասկանալ, որ զուգարանում ես, զուգարան գնալու եւ լռուելու շաբլոնները։ դրանով կարող են նաեւ լսել ինչ ա խօսւում հեռախօսի սփիքերով։ առանձին բառեր հասկանալ (դե՞ռ) չեն կարողանում, բայց լինում ա կռահել (90% ճշտութեամբ) խօսողի սեռը, եւ նոյնականացնել անձին ձայնահետքերի տուեալների բազայով։
օրինակ, facebook, instagram, whatsapp յաւելուածները միշտ են հաւաքում արագացման չափիչի տուեալները։
դիտարկիչն էլ չի հարցնում, երբ կայքը դիմում ա չափիչին, եւ կայքերը հաւաքում են արագացման չափիչների տուեալները։
այսպէս կայքերն ու յաւելուածների սպասարկիչները, օրինակ, կարող են իմանալ տեղանքդ, նոյնիսկ եթէ տեղայնացումն անջատել ես, կամ նման սարքից հեռախօսիդ մէջ չունես (որը դժուար թէ)։ հնարաւոր ա կռահել, որ դու գտնւում ես շատ այլ մարդկանց հետ միասին մի աւտոբուսի, գնացքի, կամ մեքենայի մէջ՝ արագացման չափիչները սինքրոն տուեալներ են տալու։
մօտաւորապէս նոյնը ռուսերէն։
ես այսքանը կարդալով անմիջապէս ձեռքից կը գցէի հեռախօսը, յետոյ ուշքի կը գայի, եւ կանջատէի այն ընդմիշտ։
ի՞նչ անել։ (:
ես կասէի՝ հրաժարուել ոչ ազատ յաւելուածներից եւ ծրագրակազմից առհասարակ։ այո, gg֊ից էլ։ այո, բարդ ա։ բայց բարդ ա զի դրան էք սովոր։ կարելի ա ձեռք բերել այլ սովորութիւններ։ ինձ օրինակ, բարդ ա առանց իմ նախընտրած sailfish֊ի յաւելուածների։
ամենահամարձակները կարող են փորձել ձեռք բերել pinephone pro, /e/ հեռախօս, կամ sailfish֊ի կողմից աջակցուող xperia֊ներից մէկը, եւ խնդրել ընկերներից մէկին տեղակայել սէյլֆիշ։
այդ օհ֊երը 100%֊ով չեն լուծելու գաղտնիութեան խնդիրները, բայց զգալի տարբերութիւն են տալու։
այդ լուծումներն իմաստ ունեն նաեւ նրանով, որ շատ յաւելուածներ դրանց վրայ պարզապէս չեն աշխատի։ իսկ ինչը հնարաւոր ա աշխատեցնել՝ օրինակ google֊ի մէյլը՝ աւելի լաւ ա չաշխատեցնել։
չաթերից, օրինակ, պէտք ա հրաժարուել։ անցնել ազատ հաղորդակարգերի՝ jabber֊ի կամ matrix֊ի։ բարդ բան չկայ։ ստեղ էլ բազմիցս գրուել ա։ պարզապէս քաղաքական կամք ա պահանջւում։ ու կրկին՝ ոչ թէ «մեսինջեր», այլ հանրութեան կողմից ձեւակերպուող, սահմանուող հաղորդակարգ։
ու չսպասել ազատ, ոչ կոմերցիոն յաւելուածներից ամէն «ֆիչըրները», որ ունեն նմանատիպ կոմերցիոն, հարուստ ընկերութիւնների արտադրած լուծումները։
կարելի ա փորձել պարզել, կամ եթէ չէք կարողանում՝ խնդրել ընկերներին պարզել՝ արդե՞օք հնարաւոր ա ձեր հեռախօսի վրայ տեղակայել lineageos, ու եթէ չէ՝ յաջորդ հեռախօսը ձեռք բերելիս ընտրել այն, որի վրայ հնարաւոր ա։ պատրաստ լինել, որ ձեր նախկինում օգտագործած յաւելուածների զգալի մասը դրա վրայ չի աշխատի՝ զի անիմաստ ա ունենալ ազատ օպերացիոն համակարգ, որ դրա վրայ աւելացնէք «google play services»֊ը իր լրտեսութեամբ, ու էդ նոյն յաւելուածները, որոնցից փախչում էիք։
հրաժարուել անազատ օպերացիոն համակարգերից կարգչի վրայ էլ։ արդէն վաղուց չեմ զարմանում լինուքս քշող մարդ հանդիպելիս, հակառակը՝ զարմանում եմ ուինդոուս կամ մակօս քշող մարդ հանդիպելիս։ բարդ չի, լուծումը մի քայլում ա, ձեռք պարզելու հեռաւորութեան վրայ։
օգտագործել պարզ դիտարկիչներ՝ netsurf֊ի պէս, մուտք գործել, կամ երեւի ելք գործել ջեմինի տիրոյթ։
այո, ջեմինի տիրոյթը (դե՞ռ) մեծ չի, ու շատ գրաւիչ չի՝ զուսպ ա։ իսկ netsurf֊ը ձեր իմացած կայքերի մեծ մասը ցոյց չի տալու։ բայց նաեւ չի կարողանայ աշխատեցնել վտանգաւոր կոդի մեծ մասը։
ընտրել այլ կայքեր, նաեւ օգտագործել rss ընթերցիչներ՝ առանձին ծրագրով ստանալու համար տարբեր կայքերից թարմացումները։ այդ ընթերցիչներից մէկը thunderbird֊ն ա։ բայց դէ պէտք ա ինքներդ ջանք դնէք, փորէք, փնտրէք, ընտրէք այն, որը ձեզ դուր ա գալիս։
ջանք պահանջւում ա, բայց ապրելն արդէն ջանք պահանջում ա, անկախ ապրելն՝ առաւել եւս։ եւ զոհաբերութիւններ՝ զի ձեռքբերումներն առանց զոհաբերութիւնների չեն լինում։
ձեռքբերումների համար չի լինում չվճարել՝ այդ պարզ ճշմարտութիւնը (վիճելի պա՞հ՝ ո՞րը չի), երեւի, պէտք ա սովորեցնել մանկուց՝ որ ապագայում այլ ակնկալիքներ չլինեն։
քո որոշումը ոչ միայն կարեւոր ա նրանով, որ քո կեանքն ա փոխում՝ դա քաղաքական քայլ ա, շուկայի ուղերձներից մէկը։ կարելի ա անվերջ խօսել գաղտնիութեան մասին եւ ամէն օր մտնել ֆէյսբուք՝ դա ոչ մի կերպ չի փոխի աշխարհը, իսկ կողքիններդ լուրջ չեն վերաբերուի ասածներիդ։
էական չի ինչ են մարդիկ խօսում, էականն ա՝ ինչ են անում։ նաեւ ձեզ հանդէպ։
ու տէնց։
#վերահսկողութիւն #արագացման_չափիչ #գաղտնիութիւն #անձնական_տեղեկատւութիւն #ազատութիւն #տեղեկատւութիւն #յաւելուած #կայք #համացանց #մարդիկ #քաղաքականութիւն #քայլ #ազատ_ծա #ծրագրակազմ #կեանք #ջանք #կապ
էսօր յիշեցի (որովհետեւ մտածելու ժամանակ ունէի) մի դէպք, երբ մեր գործի տեղից մէկի ծնողներից մէկն էր մահացել։ ես գիտէի, որովհետեւ իրեն անձամբ գիտէի, ու երեւացի իր շուրջ այդ օրերին, իհարկէ օգտակար չեմ եղել, բայց այդ մասին չի տեքստը։
այլ այն մասին ա, որ դրանից որոշ ժամանակ անց լուրը հասաւ մեր թիմ, ու բոլորը զարմանում էին, թէ ինչի չգիտէին, ու ինչի չի եղել HR֊ի նամակ այդ մասին։ այդպիսի «իւենթների» մասին միշտ լինում ա HR֊ի նամակ։
ու ես ասացի՝ դէ HR֊ին չի ասել։ ու շեֆս ասաց՝ հա, HR֊ին չի ասել՝ բայց չէ՞ որ նա մենեջեր ունի, որ կարող էր դա անել։
ու ես էն օրը զգացի որ ինձ դուր չի գալիս իր ասածը, բայց զբաղ էի այլ մտքերով, իսկ էսօր լրիւ գիտակցեցի, թէ ինչով։
հարցն այն ա, որքա՞ն փրիւասի մենք ունենք աշխատավայրում։ գերմանիայում օրէնքով սահմանուած ա, որ ոչ մէկ, նոյնիսկ մենեջերդ չգիտի, դու արձակուրդ ես, թէ՞ հիւանդանոցում ես։ դու պարզապէս յայտնում ես որ բացակայ ես էսքան օր՝ ու վերջ։
դու կարող ես, իհարկէ ասել գործընկերներիդ, կամ գալուց յետոյ կիսուել ջրի տակ նկարած կրիաների նկարներով, բայց դա քո գործն ա։ օրէնքով իրենց ոչ մի տեղեկատւութիւն լռելեայն չի հասնում։
ու մարդը զբաղ էր թաղումով, թէ էւերեստ էր բարձրանում՝ լռելեայն չպէտք ա լինի գործընկերներին հասանելի տեղեկատւութիւն։ կուզի՝ կը կիսուի, չի ուզի՝ չի կիսուի։
ես օրինակ չէի ուզի։ ես չեմ ուզում իմ թիմից որեւէ մէկը իմ մասին գործից դուրս որեւէ բան իմանայ։ իսկ դո՞ւք։
ու տէնց։
#գաղտնիութիւն #օրէնք #աշխատանք #տեղեկատւութիւն
Յիշո՞ւմ էք չէ, ասենք ֆրինեթի ժամանակը։ Երբ նիքով հնարաւոր էր հասկանալ, արդեօ՞ք մարդը հին օգտւողներից է, թէ նոր։
Առաջինները հնարաւորութիւն ունէին գրանցել իրենց անունները։ Դա այնքա՜ն գժանոց էր, երբ ունէիր, ասենք նորայր աթ ֆրինեթ։
Երեւում էր, որ հնաբնակ ես։
Դէհ, յահու֊ում այդ մասին անհնար էր մտածել։ Բոլոր լաւ անունները վաղուց զբաղեցւած էին։
Ու ապա մարդիկ սկսեցին ո՛վ՝ իր անուն֊ազգանունով հաշիւներ բացել, կամ անուն ազգանունից կազմւած յապաւում֊բառախաղով, ո՛վ էլ՝ հաքերական ձեւով, ասենք օ֊ի տեղը զրօ նշել, եւ այլն։ Կամ էլ՝ պետք էր լինել հնարամիտ, ու քեզ բնութագրող կեղծանուն մտածել։ Ինչը շատ հաւէս է։ Կարելի էր իմանալ, ով է իր կեանքում պուպսիկ88 մեյլ․ռու֊ն ու ով է մարիշոկ2֊ը։
Բայց, ինչպէս ասում է այս փոստերում մտահոգւած մարդը, այդ ժամանակներն էլ են անցել։ Յաջողակ չեն կեղծանուն ընտրելիս նոյնիսկ ծայրայեղ մարգինալները։
Խնդիրը աւելի է բարդանում, եթէ մեյլի հաշիւ չէք բացում, այլ ասենք՝ սքայփի։ Քանի որ եթէ մեյլի դէպքում կարելի էր գնալ, ու ասենք կանադա․քոմ֊ում, կամ մոզամբիկի փախած սերւերում գրանցել անունովդ հաշիւ, ապա սքայփը միակն է եւ անկրկնելի։ Կենտրոնացւած սերւիսների հե՞տ ինչ անել, ինչպէ՞ս այդ հարցը լուծել։
Լուծել, իրականում պէտք չէ։ Փոստերի հեղինակը բնաւ չի հասկացել, որ համացանցն ըստ բնոյթի ապակենտրոնացւած է։ Որ եթէ ֆրինեթը միակ հայկական տեղական ազատ մեյլ սերւերն էր՝ ֆրինեթ ցանցի մէջ, ապա համացանցում միշտ էլ կարելի է գտնել հարմար սերւիս։ Կամ՝ ստեղծել քոնը, գրանցո՞ւմ էին, չէ՞ իրենց ազգանունով դոմեններ, ու մեյլէր սարքում՝ արամ@արամեան․քոմ, ասենք։ Ահա, իսկ արի ու արա դա սքայփի, կամ դիմագրքի, կամ էլ որեւէ այլ սերւիսի դէպքում։
Այո, պատասխանը՝ ապակենտրոնացումն է։ զբաղւա՞ծ է ջոյնդիասպորայում օնիկը՝ գնա գերասպորա․դէ կամ սփիւռք․ամ։ Միշտ էլ տեղ կգտնես։ Բոլորին հարմար տեղ կգտնւի։ Քանի որ սերւերների քանակը սահմանափակւում է միայն ռեալ այփի֊ների քանակով, իսկ ռեալ այփի֊ները ipv6 ստանդարտով աւելի են, քան ատոմները մեր մոլորակի վրա։
Կենտրոնացւած սերւիսները կմեռնեն, ու ինչքան քիչ մենք իրենցով օգտւենք՝ այնքան շուտ։ Կամ ստիպւած կլինեն ապահովել ապակենտրոնացւած միջավայրում աշխատանք։ Ու դիմագիրքը ստիպւած կլինի թողնել իր յուզերներին «ֆրենդել» գփլասից, ու այլ սոցիալական ցանցերից։
Իսկ աւելի լաւ է՝ բացիր քո հանգոյցը, եւ տէր եղիր այն տարածքի, ուր քո սպասարկիչն է, քո տւեալներով հանդերձ։
Հ․ Գ․ — արդեն եկել է այլ ժամանակը։ Ժամանակը, երբ դիմագիրքը, օդնոկլասնիկը, եւ այլ սպասարկիչները չեն թողնում ունենալ հնարած անուն։ Իսկ ազատ ծառայութիւնները, դիասպորա֊ֆրենդիկա֊ի պէս, թողնում են մնալ անանուն։ ։Ճ
եւ այդպէս
Տեղեկատվական տեքնոլոգիաների եւ այլ տեքնոլոգիաների միջեւ զուգահեռներ շատ են տանում։ Օրինակ՝ երբ համեմատում են սպիտակուցի սինթեզը ԴՆԹ-ից, ծրագրի կոդի կոմպիլյացիայի՝ բինար ֆայլ ստանալու հետ։
Ես էլ, հետ չմնալով ցանկանում եմ համեմատել մարդկային հարաբերությունները եւ համայնքները տեղեկատվական տարածքի մեջ տեղի ունեցող պրոցեսների հետ։
Քաթի տակ․ փող, փառք, աշխատանք, հարաբերություններ, բռնություն եւ իհարկե՝ սեքս։
մնացեք մեզ հետ․
Ի՞նչ է ընդհանուր տեղեկատվական տարածքը։ Ինչի՞ համար է այն պետք։ Օրինակ, գրասենյակներում ու կազմակերպություններում անհրաժեշտ է որ բոլոր սարքերի, եւ համակարգիչների ժամանակի ցուցիչները նույն արժեքները հայտնեն(ժամը նույնը լինի)։ Կամ, կարգավորվում է որ հանգույցին որ տեղեկատվությունը մատչելի, հասանելի է, եւ որ հանգույցը որ գործողությունները անելու հնարավորություն ունի։
Դա հարաբերություն է։ Իրոք որ, եթե մենք պայմանավորվել ենք հանդիպել, այսինքն ինչ որ ձեւով արդեն հարաբերվում ենք, ապա հանդիպումը իրականացնելու համար ցանկալի է, որ մեր ժամանակի մասին պատկերացումը նույնը լինի։ Այլ կերպ կարող է չհանդիպենք բնավ։ Կամ եթե հարաբերվում ենք, գիտենք ով ինչ տեղեկատվությանը աքսես ունի։
Օրինակ․
Ես օկ եմ որ դու առանց ինձ հարցնելու այստեղի գրքերից ցանկացածը վերցնես։ Բայց այստեղից՝ չէ, որովհետեւ ես դրանք այժմ հետաքրքրությամբ կարդում եմ։ Ասենք, երբ կարդամ՝ կտամ։ Կամ էլ չեմ տա՝ խոսք եմ տվել վերադարձնել տիրոջը։ Դա պայմանավորվածություն է։ Ուշադրություն դարձրեք՝ օկ կամ ոչ օկ – դա բինար է, թրու-ֆալս, կամ մեկ – զրո։
Եթե պայմանավորվածություն կա, ապա այլ մարդուն վիրավորելու հնարավորությունը խիստ պակասում է։ Իսկ պայմանավորվելու համար անհրաժեշտ է իմանալ ինչի մասին ես պայմանավորվում։ Իսկ դա իմանալու համար պետք է իմանալ ինչն է քեզ համար կարեւոր։ Ի՞նչն ես համարում քեզ վնաս, ինչը՝ օգուտ։ Օրինակ, որ գործողությունը, կամ տեղեկատվություն իմանալը։ Իսկ գիտակցելուց հետո՝ հայտնել դա։ Սա ինձ վնաս է։ Մի արա այսպես։ Որովհետեւ կարող է մարդը չիմանալով է անում։ Կամ մտածում է լավություն է անում։
Տեղեկատվության հասանելիության շատ պարզ օրինակ։ Ես ասել եմ այսինչին սա, նա գնացել պատմել է երրորդին։ Անձամբ ես կարծում եմ, որ եթե չես ուզում այլ մարդկանց ականջին հասնի, ավելի լավ է չասել առհասարակ։ Գուցե դա իմ պարանորիկ ո՞ճն է։ Իսկ սովորաբար մարդիկ վստահում են, ու ունեն պայմանավորվածություններ։ Ասենք ՝ դու մարդու չասես, բայց ասենք այս արժեթղթերի գինը կընկնի, կամ դրամի կուրսը կբարձրանա, կամ էլ Աս ջան, մարդու չասես, բայց մենք լյովիկի/անուշիկի հետ կինո գնացինք, ու այնտեղ համբուրվեցինք։
Ես կարծում եմ, կամ ասում ես, ու գիտես որ կարող է բոլորը կիմանան, կամ չես ասում։ Բոլոր ՕՀ-երում կան խմբեր։ Ասենք այս խմբի անդամները այս տեղեկատվությանը տիրապետում են։ Ասենք բնական է, իրենք են համբուրվել, իրենք էլ տիրապետում են։ Իրենք են ստեղծել այդ տեղեկատվությունը։ Իսկ արժեթղթերի դեպքում պարզ չէ ում է պատկանում տեղեկատվությունը։ Ու դա գուցե դավադրոթյուն լինի, որը կարող է լավ բանի չբերել։ Սակայն դա առանձին թեմա է։
Պարզապես ուզում էի ցույց տալ, ինչպես է պայմանագիր խախտելը բերում վիրավորանքի։ Մասնավոր դեպքում՝ ուրիշի տեղեկատվությունը շեյր անելով, կամ գաղտնի պահելով՝ նույնպես։ Պայմանագիր խախտելն է, մասնավորապես այլ մարդու սեկյուր տեղեկատվություն հայտնելն է իրական դավաճանությունը։
Ու շատ է օգնում սահմանել ինքդ քեզ համար, ինչի պահանջը ունես, ինչին կարող ես դիմանալ, իսկ ինչը անընդունելի է։ ցանկցած հարաբերություններում, լինի դա աշխատանք, ռոմանծիկ հարաբերություն, թե հեռախոսային պրովայդեր։
Օրինակ․ ես այսքան ծանրաբեռնվածությամբ աշխատել օկ չեմ։ Կամ․ ես օկ եմ քանզի ես կարծում եմ ավելի լավ է այսքան աշխատել, բայց ավտո առնել/էն շորը առնել/երեխեքին ավելի լավ կրթություն տալ։
Այսինքն, ինչպես ես դու ապրում ու ինչն է քեզ համար կարեւոր։ Մեքենան, շորը, երեխայի կրթությունը։
Ինչպե՞ս ես ապրում։ Օրինակ
– դու ունես շուն, ու զբոսնում ես նրա հետ այսքան ժամանակ։ Այսպես ես ապրում։
– դու քնում ես այս ժամերին, իսկ այս ժամերին՝ ոչ։
– դու այստեղ չեմ գնում։ Ոչ մեկի հետ էլ չես գնա։
ընդ որում քեզանից ո՞նց պահանջե որ գնաս/չգնաս։ եթե քեզ համար շատ կարեւոր է պարտնյորիդ հետ գնալ, ապա դա քո պրոբլեմն է։ Ուրեմն քո պահանջների մեջ մտնում է միասին այնտեղ գնալը։ Ուրեմն եթե դա իրոք շատ կարեւոր է ապա դուք համատեղելի չեք։ Որովհետեւ դու օկ չես այդ մտքի հետ։ օկ չես – ուրեմն չենք շարունակում։ նեղանալու մասին խոսք չկա։
– դու չաթվում ես այս ցանցերում, իսկ այս ցանցերում՝ ոչ։
Ինչքան մակերեսային չթվա, օրինակ, իմ համար շփում հաստատելու պրոցեսի մեջ՝ ամենակարեւոր արժեքներից է։ Ասենք, ես սքայփում չեմ չաթվի։ Դա իմ հավատքին դեմ է։ Այսպիսով, եթե զրուցակիցս օկ չէ իմ հետ այլ համակարգում չաթվել, այսինքն, ասենք իր համար չափազանց կարեւոր է միմիայն սքայփով չաթվել, իսկ ինձ համար չափազանց կարեւոր է սքայփ չոգտագործել, ապա մենք չենք շփվի։ Ու այստեղ նեղանալու տեղ նույնպես չկա։ լիշ բի Ես շատ լուրջ պատճառներ ունեմ, ասենք։ Ու ասենք խոստանում եմ այդ մասին հանրամատչելի գրել։
Սակայն ես չեմ կարող ասել՝ դու այֆոն մի ունեցիր, կամ ունեցիր։
Քո գործն է։
Այլ հարց է, որ եթե իմ ընկերը ունի այֆոն, հավանականություն կա, որ նա լիքը այնպիսի համոզմունքներ էլ կունենա, որոնք իմ համոզմունքների հետ համատեղելի չեն նաեւ տարբեր այլ ասպարեզներում։ Ու ապա դժվար թե մենք իրականում ընկերներ լինենք։ Չնայած ես շատ լավ հարաբերություններ ունեմ մի երկու այֆոնիստ տղայի հետ։ Երկուսն էլ էփլից զզվում են, ու այդպես էլ զզվելով ու քֆրտելով՝ օգտագործում։ Ես նաեւ էփլ ունեցող մարդիկ գիտեմ, որ չի գիտակցում ինչ չար բան կա իրենց ձեռքերի մեջ։ Դա իրենց մեղքը չէ։ Դե ունեն ու ունեն։ Ես օկ եմ իրականում։ Որովհետեւ ասենք ֆաշիստ չեն բնավ։ Բայց եթե եւ էփլ ունեն եւ ֆաշիստ են, որը իրականում հնարավոր է, ապա այսպիսի մարդու հետ դժվար թե ընկերություն անեմ։ Եթե ֆաշիստ են, բայց էփլ չունեն՝ միեւնույն է։ ։Ճ Այսինքն կրկին կարեւորը ունենալ/չունենալու փաստը չէ, այլ պահանջ/համոզմունք, իսկ ավելի ընդհանուր՝ արժեքի հարց է։
Ընդհանուր – այսինքն աբստրակցիա։
Քոմփյութեր սայնսը աբստրակցիայի արվեստ է։
Արժեքները պետք է իմանալ եւ գիտակցել։ Այդ պատճառով է մարկանց կարեւոր լինում իրենց ընկերները ինչ արժեքներ ունեն։ Որովհետեւ եթե արժեքները անհամատեղելի են, ապա ընկերությունը չի կայանա։ Սակայն, եթե ընկերության հետ շատ ավելի պարզ է, ոչ ոք էլ անկապ չի ընկերանում, ասենք՝ արի ընկերություն անենք – արի – ինչ լավ ա չէ։ Այդպես չի լինում սովորաբար։ Բայց այսպես անկապ – սիրահարվում են։ Առանց պոտենցիալ զուգընկերոջ արժեքային համակարգին ծանոթ լինելու, կամ գոնե ենթադրություններ անելու համար բավականին տեղեկատվություն ունենալու։
Իսկ այս դեպքում, երբ հարաբերությունները ավելի խորն են, աքսեսը տեղեկատվությանը եւ գործողություններին լայնանում է։
Օրինակ․
– ես օկ չեմ հարաբերություններին, եթե դու այլ մարդկանց հետ ես քնում։
Այս հարցը ասենք սքայփի պես հավատքի հարց է։ Մեկի համար օկ է, մեկի համար՝ ոչ։ Կարող է ունենալ պրակտիկ նշանակություն, օրինակ վարակ տարածել/չտարածելը, կարող է չունենալ ինչ որ մոլորակի վրա, որտեղ սեռական վարակներ չկան։
Սակայն ամենակարեւորը, ես այս օրինակը բերեցի որ ցույց տամ, ինչպես է լինում որ շատ պրիվատ տեղեկատվությունը կարող է դառնալ շեյրդ։ Սկզբունքային, ու՞մ ինչ գործն է ով եւ ում հետ։ Սակայն որոշ դեպքերում արդեն կարող է եւ գործն է։
Ու այստեղ «դավաճանությունը» կրկին սահմանվում է ոչ թե մակերեսային, այսինքն քնել/չքնելու փաստը չէ որ էական է, այլ տեղեկատվությանը աքսես տալն կամ չտալը։ Սովորաբար թակցնում են, երբ գիտեն որ պարտնյորը օկ չէ։ Եթե օկ լիներ, ի՞նչ իմաստ կար թակցնելու։ Նույնիսկ գուցե չի էլ ուզում իմանալ, ու պարտադիր չէ հայտնել։ Սակայն եթե համարում է որ պիտի իմանա, պայմանավորվել եք, որ այսպիսի տեղեկատվությունը շեյրդ է, ու պայմանավորվածությունը խախտել ես՝ ապա դա արդեն դավաճանություն է։ Եթե պայմանավորվածությունը չես խախտել՝ ոչ։
Չէ՞ որ ոչ ոք ձեռքիցդ չի բռնելու այս կամ այն քայլը( այլ ծիտ/տղա կպցնելը, ասենք) անելուց։ Բայց կարող է օկ չլինել քո այս կամ այն քայլի հետ, եթե համարում է որ իրեն դա վնասում է։
Ու այստեղ մենք մոտենում ենք զոհողության թեմային։
Ի՞նչ է զոհաբերությունը։ Դա այն է, երբ մարդիկ ինչ որ վնասի հետ օկ չեն, բայց մերվում են։ Շատ վտանգավոր է վնասների հետ խաղալը։ Օրինակ, ես օկ չեմ երբ իմ վրա հրացան են ուղղում։ Մի տեսակ անհանգիստ եմ։
կամ․
– ես օկ չեմ քեզ հետ ապրել եթե դու ինձ ծեծում ես։
Այ այս օկը շատ կարեւոր է լավ գիտակցել։ Ասենք ես օկ չէի լինի։ Կարծում եմ, նորմալ է երբ մարդիկ օկ չեն լինում երբ նրանց ծեծում են։
Ու շփոթում են զիջումը զոհաբերության հետ։
Ինչու հիշեցի, որովհետեւ մի ընկեր ունեմ, ում հարեւանը ամեն գիշեր կնոջը ծեծում է։ Լավ լսվում է դա։ Չգիտի ինչ անել։ Իմ հետ խորհրդակցում էր։
Ես կարծում եմ, որ ծեծվողների, ինչպես նաեւ, ասենք, անոթեւվանների մեծ մասը համաձայն են իրենց վիճակի հետ։
Որովհետեւ, եթե օկ չես, առավել եւս Հայաստանում, հաստատ չես կորի։ Միշտ կգտնվի մի մարդ, ով կոգնի որոշ ժամանակ, ու այլ մարդ, ում մոտ կարելի է ապրել էլի որոշ ժամանակ, եւ այլն, եւ այլն։ Ու նույնիսկ եթե կնոջ աշխատավարձը երեսուն տոկոս ավելի ցածր է քան տղամարդու, ապա նա միեւնույն է կարող է բավական փող աշխատել անկախ լինելու համար։ Նույնիսկ եթե կիրթ չէ։ Այո, շքեղ չի ապրի, բայց հաստատ արժանավայել գոյատեւել կարող է։ Արժանավայել՝ այն իմաստով, որ առանց ծեծի ավելի արժանավայել է։ Եթե ծեծի չենթարկվելը արժեք է։ Եթե դա արժեք չէ՝ ապա խնդիր չկա, կարող է մարդը իրոք օկ է որ իրեն ամեն օր ծեծեն։ Նույնիսկ, կարող է համոզմունք ունենալ որ դա սիրո արտահայտություն է ու երջանիկ լինել։
Այսպիսով, զոհողությունը զիջումից տարբերվում է նրանով, որ մի դեպքում մարդը առանց օկ լինելու ինչ որ վնաս է անում, կամ տանում, իսկ զիջելու դեպքում նա կշռում է, ու որոշում է, որ ասենք, քիթը փորում է, դա ոչինչ, որովհետեւ ընդհանուր առմամբ վատ տղա չէ, ու ասենք, լիքը պահանջ ծածկում է՝ գնահատում է, լավ գրկում է, կամ գուցե ավելի վեհ՝ կարող է փիլիսոփայել արդյոք Ֆրոմը կռուծիծ է եղել թե ոչ այս կամ այն իր գործում։
Այս մոտեցումը թույլ է տալիս ոչ միայն չունենալ/ազատվել շատ անկապ խնդիրներից, այլ եւ հանդուրժող լինել։
Լավ գիտակցել, որ իրականում, ասենք այս մարդու հետ հարաբերությունը քեզ համար այնքան թանկ է, որ ի՞նչ կապ ունի, թե նա գուլպաները սենյակով շաղ տալիս է թե ոչ։ Է թող շաղ տա։ Արդյո՞ք այնքան կարեւոր է, որ ատամի մածուկը միշտ մոռանում է փակել։ Թող չփակի։
Ես օրինակ շատ հանգիստ եմ վերաբերվում հարցերի մեծ բազմությանը։ Բացի սքայփից ասենք։ Այինքն կարեւորը արժեքներն են ։Ճ
Իսկ ինչպե՞ս պայմանավորվել, եթե չգիտես, չես կարող կանխատեսել իրավիճակների ողջ բազմությունը։ Շատ պարզ․ ինչպե՞ս է արվում այթի-ում։ Սահման նկարագրելուց․ սահմանում ենք կանոններ։ Օրինակ, ֆայրվոլլի կոնֆիգում կարող է ասվել․ ամենը թույլատրվում է բացի սրանից։ Այսպես էլ ամբողջ աշխարհում է գործում․ այն ինչ օրենքով արգելված չէ՝ թույլատրված է։
Ինչպե՞ս ենք որոշում այդ սահմանները։ Բնական է, մեր իսկ համոզմունքներից ելնելով։ Կարեւորը իմանալն է, դու ինչ ես այդ մասին կարծում։ Ինչպե՞ս է քեզ հարմար։ Այլ խոսքերով ինչի՞ հետ ես օկ, ու ինչի հետ օկ լինել չես կարող։ Այո, կրկին։
Ու սա արժեքների հարց է։
Իսկ արժեքները այդ մանր իրավիճակների աբստրակցիան կարող են լինել։
Այդ պատճառով, կարծում եմ, որ արժեքների բազմությունների համընկնումն է կարեւոր է։ Այդպես էլ կազմավորվում են համայնքները։ Ասենք ազատ ծրագրերի համայնքները հիմնված են այն արժեքների վրա, որ տեղեկատվությունը լինի ազատ, իսկ ծրագրերը՝ մարդկանց չսահմանափակեն։ Իսկ, ասենք Մանչեստեր Յունայթդ-ի շուրջ կազմավորված համայնքը հավատում է, որ նրանք պարզապես լավագույնն են առանց որեւէ պատճառաբանության։
Ամփոփեմ,
օկ եւ ոչ օկը – բինար է
ժամանակի մասին ընդհանուր պատկերացում,
շփման հնարավորություն – բաց պրոտոկոլ, համատեղելիություն
տեղեկատվության մատչելի լինել/չլինելը, ինչպես նաեւ
պահանջներ, պայմանագրեր, օկ լինել չլինելը՝ ֆայրվոլ, աքսես լիստեր, տեղեկատվության ինկապսուլյացիա, պրիվատ/փաբլիկ տվյալներ եւ մեթոդներ ու ֆունկցիաներ։
արժեքներ – աբստրակցիա սահմանված նախորդ մանրուքների վրա
_ու տենց _
