Առաջինը՝ սա իսկական կինո է։
Իսկական, սկսած կինոժապավենից, շարունակվում է, ինչպես կինոյում պետք է լինի։ Երբ պատկերը լավն է, ձայնը լավն է, լույսը՝ մտածված է, դերասանների խաղ՝ կա, ամեն ինչ կարգին է, ոչ մի բանի առանձնապես չես կպնի, ու մնում է նայել, ընկալել, զգալ, մտածել։
Ակնհայտ է, որ սա մասնագետների գործ է։
Օպերատորական աշխատանքը՝ Մկրտիչ Մալխասյան — պարզապես հիանալի է։
Բազմաթիվ լավ ռեժիսորական նախոդկաներ՝ իսկ խխունջն եւ գնացքը պարզապես վերջն են։
Ամեն կադրում, ամեն կադրում ես զգում եմ, որ այն մտածված է, որ ամենը պատահական չէ, որ դետալներին ուշադրություն է դարձվել։
Քաղաք․
Ալավերդին իրոք կինո նկարելու տեղ է, ես Մարիային լրիվ հասկանում եմ։
Իմ մոտ էլ միշտ, երբ այնտեղով անցնում եմ, ցանկություն է լինում նկարել, նկարել, նկարել։
Ալավերդին վերջն է, ու այն Երեւանի պես դեռ այլանդակված չէ, քանի որ ոչ մեկին պետք չէ, որ այն այլանդակեն։ Մնացել է հիմնականում, որպես կար, ոնց որ նախագծված էր։
Գետը, կախովի կամուրջները, գնացքը, շենքերը, լեռները, գործարանը։
Ամենը սպանիչ է։
Սպանիչ լավը, նկատի ունեմ։
Լիճը, ու վերջին կադրերը՝ սպանիչ են։
Երեւանը… ճիշտ է, Երեւան գրեթե չկա։ Բայց Արամի խաչմերուկի պատը… էլ ի՞նչ կա Երեւանում։ Կոնսերվատորիան՝ պարզապես սցենարով է պետք, այդ պատճառով է։
Հանրապետության հրապարակ՝ էլ ո՞ւր պիտի գնա աղջիկը առաջին անգամ այցելելով քաղաքը։ Այսինքն, գուցե եւ արդարացված է։
Պատմությունը․
Ես ասում եմ, որ ինձ դուր չի գալիս, քանի որ, ես շատ բան եմ ուզում։
Բայց այնուամենայնիվ, մտահղացումը ինձ հարազատ է։
Ու այն իրական է։
Ես գիտեմ մի քանի այդպիսի Լոռեցի փախած աղջիկների, ու գուցե, նրանք այդպես էլ մեծացել են, գուցե այդպես էլ ապրել են։ Գուցե այդպես էլ չաթվում էին։
Երեւի, նույնքան միայնակ ու չհասկացված էին իրենց զգում պատանեկության ժամանակ։
Երեւի, նման կերպ բացահայտում էին Երեւանը։
Ինձ դուր է գալիս որ դա սերունդների կապի մասին է։ Քանի որ այն լինում է, ու նույնիսկ առանց հորը ճանաչելու, այն պայմաններում, երբ իր մասին ոչ մի բան չգիտի, աղջիկը կարող էր իր մասին շատ բան իմանալ, կարող էր նրան նմանվել, ենթագիտակցաբար հասկանալով, սովորելով, զգալով, ընկալելով այդ տեղեկատվությունը գաղտնիքը պահպանող մայրիկի միջոցով։
Հոր ամենալավ հիշողությունը՝ տունը սարի գլխին։ Հուզիչ է։
Նա իրականում ավելի լավ հիշողություն չունի, թեեւ պնդում է, որ Ալավերդին գրողի ծոցն է, թեեւ չի հասկանում, ինչ է անում այնտեղ Սոնան։ Իր սիրտը լեռներում է։
Երաժշտություն։
Հայկական հոգեւոր երաժշտություն։ Վեհ։ Հիանալի կատարմամբ։
Սպանիչ է։
Ինձ հասկանալի չէր, ինչպես է այդ ռուսախոս մայրիկը զբաղվում հայկական հոգեւոր երաժշտությամբ, ինչպես է կպնում այդքան շատ ռուսերենը ու այդ երաժշտությունը։ Ենթադրում եմ, որ Մարիան պարզապես չի պատկերացրել այլ կերպ, ինչպես եւ ես տասնհինգ տարի առաջ չէի կարող պատկերացնել ոչ ռուսալեզու սցենար։ Իսկ նա հայրենադարձ է։
Մյուս կողմից, հայերեն ֆիլմում կա՝ դա կենցաղային լեզուն է։ Իսկ ռուսերենը՝ երազանքների լեզուն է։ Ես կարծում եմ, որ չի կպնում, չի ստացվում, չի բռնում, չի լինում, որ ռուսալեզու մայրիկը լինի հայկական հոգեվոր երաժշտության երգչախմբի ղեկավար։
Ու ֆիլմից երեւում է, ինչ է ռեժիսորի գլխում, ոչ միայն այդ ռուսերենն է, բայց այդ ամենը՝ սարերը, խխունջները, գնացքները, սերպանտինները, հարաբերությունները, գաղտնիքները, ու այդ ամբողջը ստեղծում է մի փախած ու բնավ ոչ օրդինար կերպար, ինչպիսին է, ես չեմ կասկածում, ինքը Մարիան։
Փառատոնի այս տարվա լավագույն հայկական ֆիլմը, իմ կարծիքով «Այդ ես չեմ», կամ «Ալավերդի» Մարիա Սահակյանի։
ու տենց
Այդքան ափսոս է, մարդիկ եկել էին, հույս ունեին լավ հայկական ֆիլմ տեսնելու։ Նրանք ուզում էին տեսնել հայկական կինո։ Մի քանի խումբ երիտասարդները նստել էին առաջին շարքի դիմաց խալու վրա, քանի որ տեղ չկար։ Նրանք էլ էին հուսով որ լավ հայկական ֆիլմ են դիտելու։
Թոթվում եմ ուսերս։ Իրականում դա կինո չէր։
Դա նույնիսկ տելեֆիլմ էլ չէր։
Մի հատ էլ բացմանը ասում էին՝ կասեք ձեր ծանոթներին որ գան դիտեն, երկար պտտելու ենք կինոթատրոններում։ Բայց դա սպասելի էր։
Ես Քոչարի այլ գործերը չէի տեսել, այդ պատճառով էի այնտեղ։
Իսկ պետք էր դուրս գնալ անմիջապես երբ Քոթանջյանը անկապ փոխվեց ռուսերենի՝ հավանաբար ֆիլմի պրոդյուսերներից մեկի քամակը մտնելու համար։
Ֆիլմը նշել էին որպես 16+ բայց իրականում այն 5- էր։
Չզարգացած երեխաների համար, ով դեռ ոչ մի բան չի հասկանում, ու կարող է հետաքրքվել, կամ ցավակցել հնդկական կինոյի հերոսներին։ Չնայած ես խորհուրդ չէի տա ոչ մի երեխայի այն նայել, քանի որ դա կարող է լավ չազդել ճաշակի վրա։
Սկսեմ տեխնիկայից․
Չկա։ Բացարձակապես։ Ձայնավորման որակը… բացակայում է։
Ես նույնիսկ այն մասին չեմ, որ խոսքը երբեք սինք արած չէ շարժումներին։ Չէ։ Առհասարակ ձայնավորումը, ինտերաղմուկը, կամ դրա բացակայությունը, մի խոսքով՝ ձայնը անգրագետ էր։
Այնքան անգրագետ, որ ոչ մի իրեն հարգող ալիք այդ ֆիլմը պարզապես չէր վերցնի տեխնիկական աններելի սխալների պատճառով։ Ես կասեի, որ նույնիսկ ուսանողական ֆիլմը իրավունք չունի այդպես արված լինելու։
Երբ դանդաղեցնում էին կադրերը, ֆիլմի սկզբում շարժումները կտրտվում էին։ Եթե դա նույնիսկ հայկական տվ֊ում ինչ֊որ մեկը անի, իր գլուխը կպոկեն։ Այդպիսի նյութ եթեր չի գնում հայկական հեռուստատսեությամբ, ինչպես ես այն հիշում եմ մի քանի տարի առաջ։
Նյութի(ֆիլմ էլ ասելս չի գալիս) վերջերում արդեն այդ շարժումների կտրտելը փորձում էին հարթել կիրառելով բլուր։ Ու էլի շատ վատ էր ստացվում։
Իսկ դա այն մասին է, որ նկարելու սկզբից չգիտեին, որ ուզում են այստեղ դանդաղեցնել։
Այն մասին է, որ ոչ պրոֆեսիոնալ էին աշխատում։ Որովհետեւ եթե դու գիտես, որ ուզում ես դանդաղեցնել, ապա դու նկարում ես ոչ թե 25 կադր, նկարում ես ասենք 50 կադր վայրկյանը։
Բացի դրանից, ես կարծում եմ, չնայած դա տեխնիկայի մասին չէ արդեն, որ այդ դանդաղեցումները արդարացված չէին մեծ մասամբ ու ռաբիս հարսանիքի էֆեկտ էին հիշեցնում։ Ես լրիվ պատրաստ էի արդեն, որ պերեբիվկեքի փոխարեն էկրանին էջեր թերթվեն, կամ ինչ֊որ հարսանիքային այլ էժան էֆեկտներ լինեն։
Այո, ֆիլմը էժան էր։
Օպերատորական աշխատանք նույնպես բացակայում էր։
Ամեն մի կադրը, ամեն մի ռակուրսը, էլ չեմ ասում այն հիմար շարժումների մասին, անգրագետ էին։ Օպերատորները այդպես չեն աշխատում, ու իմ մոտ տպավորություն էր, որ ռեժիսորի հորեղբոր տղան էր եկել իր տան խցիկով նկարում։ Ես չգիտեմ ով է նկարել, որտեղից են պեղել այդ մադրուն։
Ախպերությո՞ւնն էր, ոչ թե լավերը։ Ո՞նց էին ընտրում այդ թիմը։
Ենթադրում եմ, որ ռեժիսորը չի զգացել, որ թիմը լավը չէ, այդ պատճառով էլ իրենք իրար արժեն։
Դերասաններ․
Երբեմն ֆիլմերում վերցնում են պարզապես գեղեցիկ աղջիկներ, մոդելներ, ովքեր խաղալ չգիտեն, բայց հաճելի արտաքին ունեն։ Խաղը խափանվում է, բայց լինում է նայել աղջիկներին։
Աղջիկներին նայելը չստացվեց, քանի որ օպերատոր չկար։
Որն էր իմաստը Աննայի՝ «սիրնուտ քաղաքի ծտի» դերում նկարել էդ օտարերկրացուն՝ չգիտեմ։ Նա զիջում էր արտաքինով այն հայ աղջկան, ով խաղում էր Հայկուհու՝ «գեղի ծտի» դերը։
Բայց ըստ սցենարի, Աննա պիտի որ ավելի լավը լիներ։
Ռեկվիզիտ․
Ասելու բան չկա, լրիվ անճաշատ էր։ Կոշիկները, զգեստը, մեյք ափը։
Սենյակները։ Ամենը։
Քաղաք․
Երեւանում, թվում է, բացի Հանրապետության ու Շարլի հրապարակներից, այլեւս տեղ չկա։
Հայկուհին ապրում է ոչ վերջին հարկում, բայց իր դռան կողքը հրշեջ սանդուղք է։ Աննան անցնում է իր դռան կողքով ու բարձրանում իր տուն, որ երեւի կտուրում է։
Ապա գործը պետք էր կոչել՝ Աննան ով ապրում է կտուրում։
Խաղը․
չկա
Սցենարը․
Չգիտեմ։
Գուցե ինչ֊որ լավ բան հնարավոր էր անել այդ սցենարի հետ։
Բայց ռեալիզացիան ամենը փչացնում է։
Ռեժիսուրան․
Ռեժիսորն է այն մարդը ով ընտրում է թիմ ու կոորդինացնում է այդ թիմի աշխատանքը, որպեսզի ստանա իր ուզածը։
Եթե նա չի զգացել, որ ֆիլմը չի ստացվում, դա երեւի զարմանալի չէ, քանի որ նա չի զգացել, որ ոչ մի կադր լավը չէ, որ ձայնը ահավորն է, որ ամենը ահավորն է։
Ամպերը վուլգար են օգտագործված։
Այն տեսարանները, ուր գոնե հնարավոր կլիներ նայել աղջիկներին, ու դա ենթադրում եմ, պետք է հաճելի լիներ, անհույս փչացված են օպերատորի բացակայությամբ։
Արդարացված չէր բռնությունը։ Այսինքն ֆիլմը բռնության մասին է, ոչ թե մազոխիզմի, չէ՞։
Իսկ ես չեմ տեսնում, ուր է այնտեղ այն բռնությունը, որ ցանկացած հայ աղջիկ չի կարող կանխել։ Եթե իհարկե չի ուզում։ Իսկ պետք է ցույց տային, որ չի ուզում, կարծես թե։
Որ իր կամքի հակառակ են բռնանում։ Բայց ես դա չզգացի, նա էր որոշումները ընդունում, իր որոշումներն էին բոլորը։
Նաեւ, ըստ կինոյի երիտասարդները այնքան դատարկ են, որ էլ առհասարակ ոչ մի բանի մասին չեն մտածում։ Ես չեմ հավատում, որ այդքան դատարկ են։ Ես կարծում եմ, որ եւ հիմար ծտերը եւ քյարթ տղաները ունենում են հետաքրքրություններ՝ տեխնիկա, օրինակ, այդ իրենց մեքենաները ինչպես տյունինգ անել, ու ինչպես վերանորոգել, ինչպես են դրանք աշխատում, գոնե լեվի վտուլկի մասին, ու աղջիկները ինչ֊որ գրքեր կարդում են, ու զույգերը ունենում են որոշ ընդհանուր բաներ, իրենք պարզապես այդպես չեն ստացվում, ես չեմ տեսել Հրանտի ու Աննայի կապը, ես չեմ տեսել իրենց չանտարբերությունը։
Ես չեմ տեսել ոչ մի զգացմունք։ Իսկ ենթադրում եմ, որ բռնության մասին ֆիլմում այն պիտի լինի։
Բռնաբարությունների տեսարանները շատ վատ են նկարված։ Երեխայական։
Թվում է, այս ֆիլմը իրականությունից այնքան հեռու է, որ անհնար է, որ այդպես լինի, իսկ իմաստը այն էր, երեւի, որ մարդիկ նայեն, ու լավը դառնան, չուզենան բռնություն անել։
Ես կմտածեի, որ իմ մոտ պարզապես մտքի խափանում է, քանի որ ես բնավ չեմ կարող բացատրել, այն որ նյութը ցույց են տալիս որպես ծիրանի լավագույն ֆիլմերից մեկը, սակայն դահլիճի հիասթափությունը ինձ հուշում է որ ես կարծես չեմ սխալվում։
Ես շատ վշտացա տեսնելով ինչպես են երիտասարդները ծաղրում այդ գործը։ Որովհետեւ նրանք ուզում էին հավատալ, որ Հայաստանում լավ բան է նկարվել, անկեղծ հույս ունեին, ու փաստացի հիասթափությունն էին ծածկում ծաղրանքով ու ուրախությամբ։
Իրականում իրենք շատ տխուր էին։
Իսկ ես ապա իրենց հարցնում էի՝ դուք Մարիա Սահակյանի ֆիլմը տեսե՞լ եք։ Որովհետեւ այն հույսերը արդարացնում էր։ Ու այդ կինոյի մասին՝ հաջորդ փոստում։
ու տենց
փաստորեն, ամառայինի տոմսերը այսպիսի տեսք ունեն։
այսօր ամառայինում երկու ֆիլմ են ցուցադրելու՝ իննին ու տասնմեկին։
ինչպես ինձ սփիւռքում մեկնաբանեցին՝ ավելի լավ է ձեռագիր հայերեն, քան տպագիր ռուսերեն։
ու տենց
ու տենց
Նկարված էր պրոֆեսիոնալ։
Եւ ռեժիսուրան, եւ օպերատորների աշխատանքը, եւ խաղը շատ լավն էին։
Փաստորեն, դա միշտ չէ որ լինում է, չնայած ենթադրվում է որ միշտ պետք է լինի։
Ինչ ասեմ, առանց պատկերազարդելու էր, եւ ուղիղ, եւ փոխադարձ առումով։
Այսինքն, այո, շատ վատ չեն ներկայացրել, ոչ էլ փորձել են ավելի թեթեւ ներկայացնել։
Այսպես է լինում։
Երեւի միայն այն էր հեշտացնում ծերուկի կյանքը որ նա փողից առանձնապես չէր նեղվում։
Ես ֆիլմի ընթացքում ինձ վատ չեմ զգացել, այսինքն ես լրիվ գիտակցում էի ինչ է նա ուզում ցույց տալ, ու գիտեի որ դա իմ համար չէ, ինձ պետք չէ ցույց տալ, ես առանց այդ էլ գիտեմ, իսկ նրանք թող նայեն։
Ես ինձ վատ զգացի երբ նա այն թռչունին էր բռնում, այ դա վախենալու էր, ճնշող էր։
Գուցե մի քիչ, երբ ծաղիկների գլուխներն էր կտրում։
Մեկ էլ ես չհասկացա նա սպանեց որովհետեւ մտածում էր որ լավություն է անում, այսինքն սիրո մոտիվներով, թե որովհետեւ այնքան զզված ու հոգնած էր։ Թե երկուսը միասին։
Տեսնես ինչ է հեղինակը մտածել։
Շատ լավ է որ երիտասարդներին ցույց տվեցին այդ ամենը։
Որ պատրանքների մեջ չլինեն։
Ինձ հետաքրքիր է ով ինչ է հանել այդ ֆիլմից։
ու տենց
Նրանք թաքնվում են։
Փոխել են անունները։
Ապրում են առնետների պես։
Չունեն, կամ չեն կարող ցույց տալ փաստաթղթեր։
Նա գնում է դպրոց։ Ու ամենագրագետ երեխան է։ Նա շատ է կարդում։ Ու իր հետ զբաղվել են։
Ու նրան նախանձում է ամենալավ ընկերուհին։ Նոր դասարանից։ Որովհետեւ նա այդքան կիրթ չէ։ Ու չի կարող այդպես գրագետ եւ գեղեցիկ գրել։ Ու ասում է՝ «դու մեծամիտ ես»։ Որովհետեւ այդպես համարելը անհամեմատ ավելի հեշտ է։
Մոր հետ թաղում են իրենց գրքերը։
Սակայն ունեն ուրախ շուն։ Շունը օգնում է փորել եւ պահել գրքերը։ Որոնք ցանկալի է որ չգտնեն։
Այդ ո՞րտեղ են նրանք ապրում, որ պետք է գիրք պահեն։
Ապրում են ծովի ափին։ Ավազներով շրջապատված տանը։
Մի գեղեցիկ օր բանակի ներկայացուցիչ է գալիս դպրոց։ Ոչ, նա չի փնտրում աղջկան։ Նա առաջարկում է գրել բանակի մասին շարադրություն։ Լավագույն շարադրությունը կպարգեւատրվի։
Ի՞նչ պետք է գրի նա բանակի մասին։
Նրանք ստիպված են փախչել, հետո փոխել շարադրությունը։ Քանի որ կայրանում քնելը հարմար չէ։ Իսկ ավազի մեջ տունը լավն է։ Երբ մակընթացություն չէ։
Մայրը ասում է՝ գրի հակառակը։
Այնտեղ գրված էր՝
Նա կարող էր գրել՝ «բանակը լավ բան է, ու նրանք բնավ չեն սպանել իմ զարմիկին»։
Մայրը ճշտում է՝ գրի ինչ խիզախ եւ համարձակ են զինվորները։
Բայց իր մոտ չափազանց լավ է ստացվում գրել։
Ամեն ինչի մասին։ Նա կիրթ ու կարդացած երեխա է։
Ու հիանալի մայր ունի։ Ու հիանալի հայր ունի։
Ում հավանաբար, սպանել է բանակը։
Սակայն նա ուզում է ստանալ վաստակած պարգեւը։ Բանակից։ Նաեւ ուզում է տեսնել հորը։
Ընկերություն է անում համադասարանցի աղջկա հետ նույնիսկ նրանից հետո, երբ նա իրեն «ծախում» է։ Ասում է ուսուցչուհուն ով է օգնել ստուգողականը անել դասարանցի տղային։
Բայց նրանք մնում են ընկերներ։
Ինչ կարեւոր է ուսուցչուհու համար այդ պարգեւը։ Ու ինչ կարեւոր է լավ շորերով ներկայանալ պարգեւ ստանալու։ Եթե չկան նոր կոշիկներ, ապա նա կտրամադրի իր դստեր կոշիկները։ Չէ որ պարգեւը բանակի կարեւոր է։ Իր կյանքում ամենակարեւորն է գուցե։ Իսկ աղջկա կյանքում կա դավաճան ընկերուհի, նյարդայնացած մայր, ով չի սիրում բանակ, ու պարզ չէ, կա թե չկա հայր, ում գուցե սպանել են զինվորները։
Կա ջուր, անձրեւ, ու ավազ։
Հիանալի գույներ են։ Ու ես ուզում եմ այս ֆիլմը կրկին նայել։ Որ հիշեմ տրամադրությունը։
Բայց հիմա կարող եմ դիտել միայն այս հատվածը՝
Կամ կադրերը։
ու տենց
Չէի սպասում որ Վիմ Վենդերսը 3d ֆիլմ կնկարի։ Ու շատ լավ էր, որ 3d էր։ Շատ ավելի արտահայտիչ էր։ Օպերատորական աշխատանքը հրաշք էր, Փինան վերջն էր, ու իրան անհանգստացնող թեմաները շատ մոտիկ։
Անթերի հավաքված է եւ նկարահանված։ Իսկական պրոֆեսիոնալ աշխատանք է։
Ֆիլմի ընթացքում կարելի է լսել տարբեր լեզուներով խոսք, քանի որ պարողները չեն խոսում, նրանք մտածում են, կամ արտահայտվում պարի միջոցով։ Իսկ մտածում են նրանք տարբեր լեզուներով։ Ուշադրություն դարձրի մի դետալի վրա՝ Փինան ամենը չի մտածում ինքնուրույն, նա ունի միտք, եւ խնդրում է պարողներին իրենց մտածել ինչպես նրանք դա կարտահայտեին։ Ու դա հավելյալ մոտիվացիա է այդ պարողների համար, իրականացնել Փինայի մտահղացման իրենց լուծումը։
Այսքանը, իսկ այժմ թրեյլերը մեջբերեմ։
Վիմ Վենդերսի մասին նախկինում գրել եմ
ու այստեղ
ու տենց
«Մի անգամ Անատոլիայում», Նուրի Նիլգե Ջեյլան։
Ռեժիսորը պատմեց, որ սցենարը իր ընկերոջ հետ է պատրաստել, ով բժիշկ է։ Պատմությունը ստեղծվեց ընդարձակելով իրական դեպքը։
Սա իմ համար ոչ թե էթնոգրաֆիկ, այլ մասնագիտագրաֆիկ ֆիլմ էր։ Այսինքն ֆիլմ, որը պատմում է ոստիկանների, դատախազների ու իրենց վրա աշխատող բժիշկների մասին։ Ու ինչ պատմություններ են լինում։
Այդ ամենը կարող էր նկարագրված լինել դատական բժշկի բլոգում, այսինքն ոչ թե կինոյի, այլ տեքստի տեսքով։ Ու պատմությունը ձգում է, չնայած որ կարծես ձանձրալի փնտրտուկների մեջ են ֆիլմի մեծ մասը։
Լավ երեւում է ինչու են նյարդայնանում ոստիկանները, ինչու է սխալ հանցագործներին մեքենայից հանելը տուժվածների ներկայությամբ, ու ինչպես են քննական տեքստեր կազմում դատախազներըն ու բժիշկները։
Նաեւ կարելի էր նկատել որ իրենց գյուղի բարեկամի անունը Մուխտար էր, որը Ռուսաստանում եթե չեմ սխալվում շներին են դնում։ Թուրքերը թեյը մատուցում էին պարսիկների պես, փոքր թափանցիկ էսթաքաններով։ Սակայն ես դա արդեն «Սոուլ քիթչենից» գիտեի։
Այն պատմությունը որը պետք է լիներ առեղծվածային, այսինքն անկապ տեղը մահացած կնոջ մասին, իմ համար բնավ այդպիսին չէր։ Այսինքն ես գիտեմ, որ ամեն ինչը պատճառ ունի, ու մարդիկ անկապ չեն մահանում, առանց պատճառ։ Իսկ որ սիրտ կանգնելը ասենք, մեթոդ է, որը հնարավոր է կանչել որոշիվենթ հանգամանքներում։
Ու այդ կողքից դեպքը այնքան ինձ չզարմացրեց ինչքան դատապազին։
Այնուամենայնիվ ես չհասկացա ինչու վերջում բժիշկը պահեց մեղավորին, ու չթելադրեց լրիվ ճշմարտությունը որ իմացել էր դիակը հերձելու ընթացքում։
Հետաքրքիր էր, որ տեքստերը պատրաստում էին նոութբուքով, այլ ոչ թե թղթերի վրա։ Ու նույնիսկ դաշտի մեջ դատախազի օգնականը բերեց աթոռ, տեղավորեց դրա վրա նոութ, որ դատախազի թելադրածը հավաքի։ Ընդ որում նա փախորենը նստի աթոռին ու նոութը տեղավորի ծունկներին, պպզեց աթոռի մոտ։
Բնութագրող էր այն, ինչպես նրանք մոռացան քաղաքում դիակի համար փաթեթ, ու ինչպես պետ․ աշխատողները այդ դաշտից մի քանի դդում գողացան, ու տեղավորեցին դիակի հետ, մեքենայի բագաժնիկում։
Բժիշկը նույնպես ուներ նոութ իր մի սենյակում, իսկ մյուսի մեջ ուներ մեծ կոմպ մեծ հին մոնիտորով։ Նա գրում էր դեղատոմս հատուկ բլանկների վրա։ Ճշտեց, կանաչ բլանկ էր՞։ Այսինքն տարբեր բլանկեր կան։ Իսկ մեր մոտ չգիտեմ, հատուկ բլանկներ կան դեղատոմս գրելու համար՞։
Իսկ դատախազի դեմքը ինչ որ մեկին ինձ հիշեցնում էր։ Ավելի ճիշտ ինչ որ տարբեր անձանց։ Նա այնպիսի դեմք ուներ որ շատերին էր նման։ ։Ճ
ու տենց
Սա վերջ խաղ է, կոչվում է բան՝
ահա
ու տենց
«խոսելու արվեստը», Էմանյուել Դըմորի։
Այսպիսով, Եգիպտոսը հիրավի ազատ երկիր է։ Քանի որ լվացք անելը այնտեղ բնավ արգելված չէ։ Հավանաբար կրոնական տոներին։
Ֆիլմի սկզբից պարզ չէր ինչի մասին է։ Սկզբից թվում է որ ինչ որ մարդ որոշել է օգնել քաղաքի աղքաթ բնակիչներին միս եւ բրինձ բաժանելով։ Նա ձեռք է բերում երկու գառ եւ մի քանի պարկ բրինձ, ընտանիքի հետ միասին սկսում են բրինձը մասերի բաժանել։
Մի անգամից մտածեցի, որ իր տունը բնավ ապահով ու հարուստ չի երեւում։ Արդյո՞ք նա կարող է իրեն թույլ տալ դա։ Հետո քիչ քիչ պարզվում է, որ իսլամական ֆունդամենտալիստներն են։ Նրանք են ով տարբեր ձեւերով մանիպուլյացիա են անում բնակիչներին որ դրանք գնան մզկիթ։
Ընդ որում բնակիչներից մեկը հասկանում է որ դա անկեղծ չէ, ասում է, ախր դա հավատալ չէ։
Տարբեր այլ մարդիկ պատմում են, ինչպես են ապրում։
Կանայք, որ բան ու գործ չունեն։
Տան գործերը ավարտում են, ու ձանձրանում։
Դիտում են ֆիլմեր, լսում են երգեր։ Ու այսպիսի մշակութային կյանք, ինչպես կիմանանք կա միայն առաջադեմ ընտանիքներում։
Աշխատել, սակայն չեն ուզում։ Ուրախ են, որ հեռուստացույց են ձեռք բերել, ազատ ժամանակը հեշտ է անցնում։
Պատմում են, ինչ են լսում։
Մի կին կա, որ հետաքրքիր բան ասաց։ Ասաց, որ ֆունդամենտալիստների «նվիրված» ընտրակաշառքից ուտելիքից հրաժարվել է։ Բայց իր խելքով չէ։ Առաջին անգամ վերցրեց, իսկ ամուսինը եկավ, ջղայնացավ։ Ասաց՝ մեզ ուրիշից բան պետք չէ։ Տար վերադարձրու։ Իրենց մոտ կանայք այդքանը հասկանալ չեն կարող, քանի որ իրենք լրիվ հիմարիկներ են։ Ու հիմարիկներ մեծացվել են։ Հետո ամուսնու խոսքերը կրկնում էր, ասում էր, որ հետո կասեն, մենք ձեզ ուտելիք ենք նվիրել, իսկ դուք ուրեմն մեզ պետք է ինչ որ բան անեք։ Եկեք մեզ հետ մզկիթ, ինչու՞ չեք գալիս։ Եկեք մեզ հետ երգեք։ Ինչու՞ չեք գալիս մեզ հետ երգելու։
Կինը նաեւ պատմեց այն մասին ինչպես են կրոնականները ճշմարիտ ուղղու վրա կանգնեցնում մարդկանց, ու ինչպես ազդված քաղաքացիները սկսում են իրենց ընտանիքներում կարգ ու կանոն հաստատել՝ դստրերին չեն թողնում տնից դուրս գալ, իսկ հեռուստացույցով թողում են միայն կրոնական հաղորդումներ դիտել։
Ընդհանուր առմամբ այս կինը գոհ է ֆունդամենտալիստներից։
Երեւում է, որ եթե ամուսինը չլիներ, ով հոգում է իր ազատության մասին, գլուխը կուտեին։
Ասում է գոնե վատություն չեն անում։
Տանը նստելը վատ բան չէ։ Զարգանալն է վատ բան։ Զրուցելը, դուրս գալը։ Իսկ զարգանալ պետք չէ, որովհետեւ դա չի օգնում հավերին նայել։ Հավերին նայել օգնում է տանը նստելը։
Իր երեխան ի դեպ, հա ոտքերի տակ էր։ Լացում էր, որ իր վրա ուշադրություն դարձնեն, խնդրում էր ծունկը նստել։ Որ չխանգարի, կինը պարզապես փայտի կտորով փակում է սենյակի ելքը։ Երեխան թռվռում է, փորձում է անցնել, ուզում է ազատ լինել, ուզում է դուրս գալ այդ սենյակից։ Ու լրիվ անուշադրության մատնված է։ Ինչպես եւ արվել էր այդ կնոջ ընտանիքում, երբ նա փոքր էր, անկասկած։
Ֆիլմի ընթացքում վերջ հարցազրույց կա քարոզող մահմեդականի հետ։
Շեյխը վաճառում է ծամոն ու սիգարետներ։ Ու զրուցում է կրոնական մեխանիզմների մասին։ Հանգիստ է խոսում, չնայած խոսքը ընդատում է, օգնում է հաճախորդներին, սդաչի տալիս։
ու տենց
ես այստեղ գրել եմ տխրահռչքակ սխալի մասին։
Ահա, վայելեք, փրուֆ՝
Ք․Է․Դ․
ու տենց
Փախուստ «Ազատություն» կինոթատրոնից ընդհանուր առմամբ հիշեցնում էր պերեստրոյկայի վախտի ֆիլմերը։
Ցուցադրումից առաջ Վոյչեխ Մարչեւսկին խոսեց, ու պարզվեց որ շատ հավես պապիկ է։ Սկսեց նրանից որ քաքի մեջ է, որովհետեւ չգիտի ցուցադրումից առաջ ինչի մասին խոսել։
Կիսվեց ֆիլմի պատմությամբ։ Ֆիլմը ինքը գրաքննության մասին է։ Ու երբ Վեյչեխը եկավ կինոստուդիա իր սցենարի մասին կարծիք իմանալու, նրան ասացին․ «հիանալի սցենար է, շատ գեղեցիկ պատկերներով, Շագալական․․․»։ Ու ռեժիսորը զգում է որ, ինչ որ բան ճիշտ չէ։ Որովհետեւ իր ֆիլմը չպետք է այսպես ընկալվեր։ Իսկ կինոստուդիայի աշխատողը շարունակում է՝ «ու այդ պատկերները այդ փոքր քաղաքում․․․»։ «Սպասեք, ի՞նչ փոքր քաղաք» – զարմանում է Մարչեւսկին։
«Գիտես, դա շատ ավելի լավ կնայվի փոքր քաղաքում» – պնդեց գրաքննիչը, նա գիտեր որ փոքր քաղաքներում գրաքննությունը այդքան էլ արտահայտված չէր, ու ֆիլմը պետք է լրիվ փոխվի։ Բայց այդ իր Լեհաստանում, կարծում եմ, այդքան վատ չէր գործը, որ գրաքննիչները չէին խոսում քաղաքականությունից, այլ կարծես խոսում էին պարզապես զուտ արվեստից, տեսարաններից։
Այդպես էլ պահանջեցին, որ ֆիլմը լրիվ փոխվի։ Իսկ Վոյչեխը միեւնույն է ֆիլմը նկարեց այնպես, ինչպես ուզում էր։ Հետո, երբ ավարտեցին ֆիլմը, դրա հաջորդ օրը Լեհաստանում գրաքննությունը վերացվել է։ Այնպես որ նրանք տոնեցին ոչ միայն ֆիլմի աշխատանքների ավարտը, այլ եւ ազատությունը։
Ֆիլմը չնայած երբեմն ձգված էր թվում, այն թվերի սոցիալիստական երկրի համար բավականին լավն է։ Հիանալի հումորով լի է։ Հանճարեղ երկխոսություններ են։
Դուրս չեկավ միայն արեւմտյան կինոարվեստի որպես «մակարդակի» ցուցանիշ մեջբերելը, ու սեփականը՝ գավառական անվանելը։ Չէ՞ որ իր իսկ ֆիլմը գավառական չէր, ու քանի տարի անց դեռ ցուցադրվում է, եւ ակտուալ է։ Իսկ նահանգներում այդպիսի ֆիլմ չէին նկարի ։Ճ
Շատ լավ էին ներկայացված ավտորիտար ռեժիմի մարդիկ։ Ինչպես են վախենում, խոհում, փորձում թաքցնել, իսկ երբ չի ստացվում, վառել ժապավենը եւ ըմբոստ դերասաններին։
Շատ ափսոս որ այս եւ մի շարք այլ ֆիլմերի շատ քիչ մարդ է եկել, կուզենայի տեսնեին իրենց թախիծով հիշվող «սովետը»։
Ահա։
Սեանսի ժամանակ իմ ձախից լեհ աղջիկ էր նստած, իսկ աջից՝ երկու հայ աղջիկ։ Ու ահավոր ուժեղ, զզվելի պարֆյումի հոտ էր կանգնած։
Ես մտածում էի, տեսնես ումից է։ Հետո հայ աղջիկները չդիմացան, փախան։ Օդն էլ մաքրվեց։ Իհարկե, լեհը ով քիչ է Հայաստան է եկել, Հայաստանում էլ փառատոնի ոչ գլամուր, ոչ էքշն, ու մտածելու տեղիք տվող ֆիլմ է նայում, դժվար թե այդպես բուրեր։ Իսկ հայ աղջիկներին դա բնութագրում էր։
Մի պահ կադրի մեջ կարգիչ երեւաց։ Աթարիի էր նման։ Այսպես։
ու տենց
«Վարդագույն քաղաքի վերջին հիփին» ֆիլմը լրիվ սխալ էր։
Սկսած անվանումից։
Ռոբերթ Սահակյանցը բնավ հիփի չէր։ Ու բնավ ոչ վերջին։ ։Ճ
Թեկուզ եւ վարդագույն քաղաքի։ Հույս չունենաք ։Ճ
Ռեժիսուրան թույլ էր։
Հարցազրույցները զարմանալիորեն միայն Շարմ-ական տուսովկայի մարդկանց հետ էին՝ Ջազ, Ռաֆայել, Տիգրան։ Թոխատյանն էլ նենց չի որ իրենցից չէր։ Երեւի միայն Երջնկյանն էր Շարմից անկապ, ու նա էլ գոնե մի քիչ հետաքրքիր բաներ պատմեց Ռոբի հետ ԿՎՆ խաղալու ժամանակներից։
Հարցազրույցների ժամանակ կադրը տեղավորված էր գրադիենտ մասկայի մեջ, ու կադրի շուրջը ինչ որ ռաբիս անկապ գույնի ֆոն էր շարժվում։ Էժան էր շատ ու ավելի էր նման հարսանիքի տեսանյութի քան վավերագրական ֆիլմի։
Բարեկամների հետ բնականաբար հարցազրույցներ կային։ Հետաքրքիր է որ բոլորը իրեն նկարագրում էին որպես «Ռոբ», ու միայն տղան մեկ թե երկու անգամ ասաց «պապա»։
Ասաց «պապայիս հետ միասին մի երկու անգամ կռիվ արել եմ»։
«Ռոբի» մասին կասեմ որ բավական mixed feelings ունեմ։ Ավելի շատ նեգատիվ, քան պոզիտիվ։ (բաժակը ավելի լիքն է քան դատարկ)։ Ինձ թվում է նա այն մարդկանցից էր, ով չի խորանում։ Ասում է այսպես է։ Ու չի մտածում ինչու է այսպես։ Ու սիրում է հնչող բառեր։ Նույնիսկ անհեթեթ հնչող։ Այդպես, առանց խորանալու չի լինում լուծել խնդիրը, լինում է լուծել սիմպտոմները։ Այսպես նա չմտածված կամ հիմար բաներ էր ասում։ Օրինակ, ասաց՝ գտա կլոունի որ մանուկ ժամանակ նկարել եմ։ Չորս պրոեկցիայիով։ Կարելի է շարժել ուրեմն։ Այսինքն, ասում է, այնքան հասկացել եմ որ կարելի է շարժել։ Ուրեմն անիմացիան իմ մեջ կար ինչ որ տեղից, ի ծնե նստած էր։ Ոչ, անիմացիան «նստած» չի լինում ի ծնե։ Ցանկացած մանուկ այդպիսի բաներ արել է։ Նույնիսկ ես արել եմ։ Իսկ անելու համար պետք չէ ծնվել կամ չծնվել ռեժիսոր։ Ակնհայտ է որ մի քիչ մտածելուց հետո այդպիսի միտք առաջանում է։ Էլ չեմ ասում որ մանկական ամսագրերում ու հեռուստատեսությամբ սովորեցնում են ինչպես փոքրիկ անիմացիա պատրաստել «ծունկների վրա»։
Իհարկե, «ցուրտումութի» «աբիժնիկությունը» սպասել չտվեց։ Ես ասում է «Ռոբը», չեմ հասկանում, ինչպես կարելի է մեկ մարդու պատճառով, լինի նա նախագահ, թե ով, առանց լույս լինել ու չաշխատել։ Նա ո՞վ է – շարունակում է Սահակյանցը – որ ինձ խանգարի աշխատել։ Իսկ ես հենց «ինադու» կվերցնեմ ու կաշխատեմ։
Դե իհարկե դա ընդամենը մեկ մարդու քմահաճույքն էր։ Չկար ազգային ազատագրական պայքար, որի հետեւանքով չկար պատերազմ եւ շրջափակում։ Չէ, ընդամենը մեկ մարդու կամք։
Իրենից գոհ պատմում էր ինչ անպատկառն էր նա։ Օրինակ, ինչպես ԿՎՆ-ում Կենտրոնական Հեռուստատեսության ներկայացուցիչները պահանջեցին որ նա մորուքը սափրի։ Որովհետեւ ԿՀ-ում մորուքով մարդ չպետք է լիներ, պարզվում է։ Նա, իհարկե ըմբոստացավ, օրինակ բերեց Մարքսին, Էնգելսին,ու այլ վեհերին(վեհ բառը լրիվ լրջությամբ եմ օգտագործում)։ Վերջը իրեն «թույլ տվեցին» չսափրել, բայց այնպես էին նկարում որ նա հանկարծ «կռուպնի» չերեւա։ Մյուս անգամ, երբ արդեն որպես նկարիչ էր եկել Մոսկվա ԿՎՆ թիմի հետ, մորուքը սափրել էր, որ «ցույց տա», նա «պահանջով» մորուք չի սափրի, բայց երբ ուզի, կսափրի։ Ակնհայտ է իհարկե, որ եթե ուզի կսափրի։
Տեսնես նկատեցի՞ն որ սափրեց։ Լավ, ստեղ ասելու բան չունեմ, ընդհանուր առմամբ ոչ կոնֆորմիսթ էր։ Լավ է դա։ Ու նույնիսկ հասկանում եմ իր ցանկությունը ամեն մի հիմար պատճառով կռվի մեջ մտնել ու կռիվ անելը։ Երբեմն վատ չէ։ Տեսնես քանի անգամ է տենց ծեծ կերել։
Այնուամենայնիվ հաստատ չարժեր հպարտանալ որ երբ բժիշկները մի երիկամը հեռացրել են, ու զգուշացրել են, որ երեք կիլոյից ծանր բաներ չբարձրացնի, նա երկու հոգի օդ է հանում ու լուսանկարվում։
Հետո էլ զարմանում են, ինչու «այդքան շուտ» մահացավ։ Որովհետեւ չէր կարող իր սահմաննը իմանալ, հա չափը անցնում էր։
Ֆիլմը ավարտվում է նրանով, ինչպես է Ռոբը «իսկական Երեւանցիներին» հավաքում իր տանը։ Այսինքն ուզում էր հավաքել երբ դեռ կենդանի էր, բայց դե «իսկական Երեւանցիները» ու իր «ընկերները» չափազանց զբաղված էին գտնվել որ իր կյանքի «օրոք» հավաքվեն։ Բայց դե որ մահացավ, կարելի է հարգել, հավաքվել։ Այն էլ ֆիլմի համար։ Կռահեք ո՞վքեր են «Երեւանցիները»։ Ջազը, Ռաֆիկը, Շուշանը, ու Թոխատյանը։ Իրենք են, փաստորեն։
Սահակյանցը ցեղասպանության թեմային էլ անդրադարձավ։ Ակնհայտ մտքեր նա շատ էր արտահայտում։ Այս դեպքում՝ որ ազգային գաղափարախոսությունը չի կարող լինել ուղղված անցյալ։ Ու ասաց, ես ավելի մեծ հաճույքով կճանաչեի թուրքերի ցեղասպանությունը հայերի կողմից, որ իմ երեխաները գիտակցեն որ հաղթող ազգի սերունդ են։ Չեմ ասի, որ մոտիկ չէ ինձ միտքը։
ու տենց
Էլի ծիրանների մասին։
Իրանական ֆիլմի մասին ավելացնեմ, որ հետաքրքիր պահ կար երբ հայրը օգնում է դստերը պատրաստվել քննության․ նա հարցնում է, ո՞րն է արաբերեն «կոմպոտ» բառի զուտ պարսկերեն տարբերակը։ Եւ այդպես լիքը բան։ Ես գիտեի որ պարսիկները այժմ մաքրում են լեզուն արաբական ազդեցությունից, բայց չգիտեի որ այդքան լուրջ են կպել գործին։
Այսօր երկու ֆիլմ կար այն մասին եւրոպայում ինչ ծանր են ապրում մարդիկ։ Մեկը ֆրանսիացիների մասին։ Այնտեղ մի ընտանիք կար ուր արդեն ութ ամիս լույսը չէին միացնում։ Օրենք ունեն, որ ձմեռը չեն կարող անջատել, այդ պատճառով անջատել են աշնանը։ Ու այդ կինը ոչ մի կերպ փող չէր կարողանում ճարել, վերջը երեխաներին ու իրան թունավորեց, մեռավ։ Իսկ քաղաքապետարանը շատ թանկ թաղում կազմակերպեց։
Ու այդ իր պայմանները հաստատ մեր պայմաններից շատ ծանր չէին, մեր մոտ լիքը մարդ կա ով նման կամ ավելի ծանր պայմաններում է ապրում։ Բայց ինքնասպան չի լինում։
Հետո՝ ռումինական ֆիլմում պատմում էին որոշ գյուղերի մասին, ուր լույս չկա, ջուր չկա։ Բնակիչները բողոքում են որ լույս չունեն որ լվացքի մեքենա միացնեն։ Այսինքն լվացքի մեքենա ունեն։ Ունեն նաեւ արբանյակային անտեննա։
Ջուրը բերում են աղբյուրից, ձիերով սայլի վրա։
Բայց մերոնք հաճախ չունեն ոչ ձի, ոչ ձի պահելու հնարավորություն(կերակուր, տարածք)։
Մյուս կողմից, այն որ եւրոպայում մարդիկ բնավ ապահով չեն, ու բարձր գների պատճառով շատերը ապրում են համեմատելի մեզ հետ, գաղտնիք չէ։ Բայց ափսոս մարդ չի գալիս այդ ֆիլմերը նայի, տեսնի իրենց մոտ ինչպես է։
Բրեյդեն Քինգի «այստեղ» ֆիլմը սկզբից թված թե լրիվ անկապը պետք է լինի։ Քանի որ «սիրո պատմություն է»։ Բայց դե լրիվ անկապը չէր։ Անկապն էր, բայց նայվում էր, որովհետեւ հետաքրքիր էր տեսնել Հայաստանը իր աչքերով։
Սկզբից դիսկոմոֆրտ էի զգում, որովհետեւ դա այն Հայաստանը չէ որն ես եմ ընկալում։ Հետո մտածեցի, որ լրիվ հավանական է որ հենց այդպես էլ ընկալի, ու գուցե իմ ընկալումն է իրականությունից ավելի հեռու, քան նրանը։ Չնայած ես այստեղ ապրում եմ, իսկ նա չէ։
Բանկետի ժամանակ այդ հայը եռագույնով պիջակի վրա չափազանց լավ էր խոսում անգլերեն իր կերպարի համար։ Այսինքն ես այստեղ ավելի ռեալիստ եմ։ Եթե այսպիսի կերպար է, ուրեմն անգլերեն պետք է չիմանար։ Եթե անգլերեն այնքան լավ է խոսում, ապա պետք է ավելի ցիվիլ կերպար լիներ։ Նա շատ քյաբաբային էր թե չէ։
Աղջիկը հայ չէ։ Կարող էր հայ լինել։ Բայց ավելի սպեցիֆիկ հայ հնարավոր էր գտնել։ Մազերի գույնը, սակայն, կարող էր հայկական լինել։ Դա այն սեւն է, որ առավոտվա կամ երեկոյան արեւի տակ գույնը փոխում է, ու արդեն սեւ չէ, այլ մի այլ գույն։
Կատարինեն քանի որ հայ չէր, «ամերիկացի» ասելու տեղը, ասում էր «ամերիկանցի»։
Ֆիլմի զգալի մասը Ջերմուկում է։ Աղջկա ծնողները Ջերմուկցի են։
Ջերմուկի տեսարանները շատ են, ու շատ գեղեցիկ են։ Ուզեցի Ջերմուկ գնալ։
Մարդիկ, ում հանդիպում էին Հայաստանի գավառներում, քանի որ դերասաններ էին, հաճախ ավելի քաղաքային տեսք ունեին, քան իրական գյուղացիները։ Սակայն երբեմն դրանք իրական գյուղացիներ էին։ Այսպես, ցիվիլ Նարեկ Դուրյանը իր երկար մազերով բնավ նման չէր Հայաստանի գավառի բնակչին։
Կամ Մեղրիի հյուրընկալ տան տերը։ Ի դեպ, հյուրընկալությունը եւ խմելը շեշտված են ֆիլմի բոլոր էպիզոդներում։ Այսինքն, ես ենթադրում եմ, որ ռեժիսորին իրականում շատ ջերմ են ընդունել եւ լիքը օղի են խմացրել։
ԼՂՀ սահմանը այնպիսին չէ ինչպես ցույց տվեցին։ Սակայն ուրախացրեց որ սահմանապահը փող չվերցրեց։
Աղջիկը մտածելով որ իրենց չեն թողնի, գնաց ու խմելուց ոչ այնքան ափաքինված տղայից փող պահանջեց, որ տա սահմանապահին։
Սահմանապահը սակայն ասաց որ այստեղ դրա տեղը չէ, ու նրանք արդեն ստացան մուտքի թույլտվություն, զանգից հետո, պարզ չեղավ, արդյոք Կատարինեն վերադարձրեց այդ փողը։ ։Ճ
Ինձ թվում է այդ էպիզոդում ռեժիսորը իր հավատն էր արտահայտում որ Հայաստանում որոշ պարագաներում կոռուպցիան անհնար է։
Որովհետեւ ազատ Արցածը հայերի համար արժեք է։
ԼՂՀ-ում սակայն, մեքենա վերանորոգողը փորձում էր խաբել եւ ավել փող կորզել։
Ինձ թվում է, ֆիլմը գրավիչ է հենց նրանով, որ Հայաստանում է նկարահանվել։
Որովհետեւ հիմնական առանցքը հետաքրքիր չէ։ Հանդիպեցին, սիրահարվեցին, վիճեցին, միացան, հետո էլ տղան պետք է գնա Սան-Ֆրանցիսկո, շտապ կանչում են։
Ի դեպ, ֆիլմի տիտղերը վերջն էին։ Ես առհասարակ սկսեցի հավաքել տիտղերով սքրինշոթներ։
Կրկին 23`
Ու ասում է, մենք մի բան կանենք որ միասին լինենք։ Շատ միամիտ է ասում, քանի որ «մի բանը» հաճախ մեկնումեկին հարմար չէ։ Պետք է հստակ խոսել, որ մի բանի մասին է խոսքը։ Ու հարաբերությունները ավելի կարեւոր չեն քան այլ արժեքները, ու այդպես էլ պետք է լինի։ Այդ պատճառով է որ հաջող հարաբերությունները անհնար են տարբեր արժեքներ ունենալու դեպքում։ Ու նույնիսկ այսպիսի սահմանային ինքնություն ունեցող աղջիկը, ինչպես Կատարինեն, արդեն ունի իր, ամերիկացուն ոչ հասկանալի արժեքները։ Ու դա ոչ հստակ, բայց արտահայտվում է ֆիլմում։
Ընդհանուր առմամբ ռեժիսորը շատ ջերմ էր վերաբերվում Հայաստանին։ Ավելացնեմ, այն Հայաստանին, որին ես ինքս այնքան էլ ջերմ չեմ վերաբերվում։
Իմ ընկալումը զգալի տարբերվում է Բրեյդեն Քինգի ընկալումից, ու ուրախ եմ, որ նա կարողացել է սիրել այն Հայաստանը որը տեսավ։
ու տենց
Ես Ծիրան սիրում եմ, չհասկանաք ինձ սխալ։ Նույնիսկ այդ պատճառով է որ տոմս չեմ առնում։ Որովհետեւ երբ սերը փողով է, դա արդեն սեր չէ, այլ մի ուրիշ բան։ Ու ինձ չխանգառեց այն, որ «խստացրել» են, որ դահլիճի երկրորդ մուտքը երկու մեծ բազկաթոռներով փակված էր։
Մինչդեռ դահլիչները դատարկ են ցուցադրությունների մեծ մասի ժամանակ։ Ես չեմ հասկանում, արդյո՞ք միլիոնանոց քաղաքում մարդ չի գտնվում ով ուզում է գնալ էժանով կինո նայել։ Այնպես չէ որ լրիվ անհետաքրքիր ֆիլմեր են միջին դիտողի համար։ Օրինակ, երեկվա երկու ֆիլմն էլ, որոնց մասին քիչ անց կգրեմ, մի տեսակ հնդկական համ ունեին։
Ու ՈԾ այդքան սիրելով չեմ կարող չասել, որ ահավոր վատ է կազմակերպված։
Լոգոն թողնում է լավացնելու շատ տեղ։ Այսինքն զրոյից այն պատրաստելու։ Հեչ լավը չեն ռեկուրսիվ գլուխներն ու խցիկները։ Հայկական կոլորիտ լոգոտիպում չկա, պարզ չէ աշխարհի որ մի գավառում է փառատոնը անց կացվում։ Գոնե գլուխը հայկական անեին։
Տեսահոլովակը նույնպես անճաշակ է։ Ու [հոլովակի ընթացքում գրվում է
«GOVERNIMENT SUPPORT», այսինքն տառասխալով]2 է գրված «կառավարություն» բառը։ Դա բնավ զուգադիպություն չէ, որ եւ դիզայնն է վատ, եւ տառասխալներով է գրված։ Որովհետեւ պետք է իմանալ ում պատվիրել, ոչ թե բաջանաղի փեսու մորքրոջ թոռնիկին
Ֆանիի հետ «հանդիպում»-ից առաջ էկրանի տակ տեղավորեցին երկու ահավոր զզվելի բազկաթոռ, որոնք ինձ հիշեցրին Կալիֆորնիայի ռաբիս հոթելը։ Բայց եթե բազկաթոռները կարելի է հանդուրժել, ասենք դե չկար կինո մոսկվայում նորմալ մի բան, ու փող չունեին բերելու այլտեղից (չնայած ունեին) ապա դրանց միջեւ տեղավորված ծաղիկը, որ միայն ընդգծում էր իրավիճակի եւ կազմակերպիչների չտես լինելը, արդեն լրիվ բնութագրող էր։
Ֆիլմերի մասին․
Ֆանին ինձ դուր չեկավ։ Թվում էր թե խմած է, բայց հետո պարզվեց որ դա իր նորմալ վիճակն է։ Իր երկու ֆիլմն էլ դուրս չեկան։
Կարճամետրաժը՝ պատվերով գրդոն էր։ Իբր հանդուրժողականության մասին։ Բայց վեհաշուկ, պաթոսային բառերով լի։ Սյուժեն՝ գնչու աղջիկը սովորում է դպրոցում։ Իր տատիկին կանչում է տնորենը, գոռգռում, պարզ է որ չի կարող հանգիստ խոսել, ասում է՝ չեք վճարում ուսման համար ոչինչ, բայց ցերեկը ուտելիք առանց փող չի ստանա։ Դե չի ստանա, պետք էլ չէ։ Թող այդ նույն տատիկը թոռնիկի հետ մի քիչ ուտելիք ուղարկի դպրոց, թե նա սոված է մնում։ Բայց տատիկը ի պատասխան սկսում է ծխել եւ ծուխը փչել դպրոցի տնորենի երեսին։ Մթոմ նա շատ արժանապատվությամբ է տանում նվաստացնելը։ Հետո այսպիսի կադր, բոլորը ուտում են, իսկ գնչու աղջնակը կանգնած է բակում մենակ։ Ու գալիս է հերոսը, ում մասին որ վեհաշուկ տեքստն է, բոլորին հոգեւոր ապտակում, հետո նետում է քար ու դպրոցի պատուհանը ջարդում, ու երբ ոստիկանության մեքենաների ձայները լսում է՝ փախչում։
Ասում է՝ այդ եք, ոստիկանների եք կանչել, սիրկաներ, ես ձեր ինչը։
Ու վերջում էլ ուսուցչուհին, ում հաստատ այդ տղան մի տեսակ դուր էր գալիս, թողնում է դպրոցը, ու գնում գնչուների հետ ապրելու, ու իրենց երեխաներին դաս տալու, սակայն այդ ամենը ուղեկցվում է կանացի պրիմիտիվ բայց խանդավառ տեքստով ազատության, գնչուների վեհության եւ ոգու, եւ եւրոպացիների սրիկայության մասին։
Չեմ ասում սրիկա չեն, ասում եմ ոճը ահավորն էր։
Ի դեպ, Շվեյցարիայում գնչուներ չկան բնավ, որը եւ ցուցանիշ է իրենց հանդուրժողականության։ Ու դա ինձ ասել է շվեյցարացի մի աղջիկ ։Ճ
Իսկ իր մյուս ֆիլմը ինչ որ վերջ փախած ադաթների մասին էր։ Բոլորը իրար սպանում էին մանրուքների պատճառով։ Որպես էթնոգրաֆիկ ֆիլմ նայվում էր, իրենց գաղափարները, պոնյատիաները եւ ավանդույթները։
Վերջն էին։ Շատ հիշվեց ինչպես կանայք տանում բերում էին մեծ հայելին, ու պտտում մարդասպանի շուրջը, երեւի ցուցադրելով նրան իրենց սպանված բարեկամին։ Ու լրիվ կանացի կերպարները Ֆանիի պատչեներն էին։ Գոնե մի քիչ տարբերվեին, լավ կլիներ։
Ու այո, ես բնավ տպավորված չեմ։
Իրանական ֆիլմը կոչվում էր «ամուսնալուծություն»։
Ես մտածում էի որ այս ֆիլմը կլինի, սակայն սխալվեցի։ Այս մեկը գեղարվեստական էր։ Ոմն կին, ով իրականում բնավ չէր ուզում բաժանվել, իր ամուսնուն մանիպուլիացիա անելու համար ասաց, թողնում գնում եմ։ Ամուսինն էլ հետեւից չընկավ, չհամոզեց որ մնա։ Ու պարզ է ինչու, լրիվ մանիփուլեյթիվ բիթչ էր իր կինը։ Հետո նա հա խառնվում էր տարբեր հարցերի մեջ, ու ամուսնու գործերը փչացնում։ Իբր օգնել է ուզում։ Ամուսինը իր հերթին, լիքը դժվարություններ ունի՝ նրան դատի են տալիս, նա փորձում է տակից դուրս գալ, ոչ մեկից օգնություն չի խնդրում։ Ու իր մոտ բավականին լավ ստացվում է չնայած որ բոլորը խանգարում են։ Երեւի ամենաքիչ խանգարողը դուստրն է, ով պարզապես մեղադրում է, որ հայրը ազնիվ չէ դատավորի արջեւ։ Սակայն եթե հայրը կարողանար անկեղծ լինել աղջկա հետ, նա մի քիչ ավելի հեշտ կլուծեր իր խնդիրները։ Հետո, երբ նրան լրիվ հասցնում էին, նա գցում էր պատասխանատվությունը ուրիշների վրա՝ թե համարում ես որ ես մեղավոր եմ, գնա դատավորին ճշմարտությունը ասա, թե ուզում ես փողը տամ, ղուրանի վրա երդվիր որ ես եմ մեղավոր։ Ու նրան դա օգնում է։ Որովհետեւ այլ մարդիկ ստիպված են ոչ թե կողքից քննադատել այլ սկսում են զգալ պատասախնատվություն։
Իմ կարծիքով։ Վերջում դուստրը ընտրում է թե ում հետ է ապրելու, բայց դա բնավ էական չէ արդեն, ու տիտղեր են գնում։
Շատ խառն եմ գրել, որովհետեւ շտապում եմ, բայց ավելի լավ է անվորակ նյութ, կամ նյութի բացակայություն։
ու տենց
ինչը ինձ չի դզում էդ երբ ինծելեկտուալ են անվանում այն ֆիլմերը, որոնք․
ա – գեղանկարչության կամ երաժշտության պես զգացողական են
(ավելի ճիշտ գեղանկարչությաան այն ենթաբազնությունը որը հասկանալու համար պետք չէ լիքը բան իմանալ, ասենք ինչպես մալևիչի քառակուսիներն ըմբռնելու համար, որը բնավ իր էստետիկայի համար չէ որ գնահատվում է)
կամ/և
բ – այն կինոն որտեղ մարդիկ տառապում են իրենց իսկ հիմարությունների պատճառով։
Չէ, նենց չի որ մարդ ես հիմարություն ես անում։ Ու ես չեմ կիսում այդ մարդկանց ցավը։
Ո՞վ էր ձեզ խնդրում ԽՍՀՄ-ից փախնելուց տրամվայի մեջ սեքսով զբաղվել։ Իսկ ձեզ ո՞վ էր խնդրում հիմար ամբստամբելու համար ամբստամբող, բողոքարար թուրքի համար ատրճանակ տանել-բերել։
Ու ամենուր նույն սխալները․ գաղտնիքներ, դավադրություններ, իրան չասես, որ չիմանա, անկեղծության չունակություն, ու ուրիշի միջոցներով սեփական հարցեր լուծելը։
Կորեական պոեզիան էր որ լինում էր նայել ու մասամբ այն պատճառով որ էդ կինը մեղավոր չէ որ իրա մոտ Ալցգեյմեր ա ու որ նենց հիմար թոռ ունի։
Սակայն որ խորանանք, իրա մոտ չիպ և դեյլ սինդրոմ էլ կար, ո՞վ էր իրան խնդրում դուստր ունենալ որ հետո թոռանը պահի, ու նույնիսկ դուստր ունենալու դեպքում լրիվ կարող էր թոռանը չպահել։ Ավելին, իրան ինյչի ա պետք հիմարին բանտից փրկել պարզ չի։ Թող նստեր։
Եվս մեկ սխալ՝ զոհաբերություն։
Դա, ներեցեք, ինտելեկտուալ չէ։ Դա «վեհ»-ության փաթեթեի մեջ մատուցած հնդկական կինո է։
ու տենց
Post from mobile portal m.livejournal.com
Ֆրոմմը իր «մարդն իր համար» գրքում սահմանել ա մի քանի օրիենտացիա։ որ հասկանալի լինի լայն մասսաներին, կարճ ասեմ ինչքան հիշում եմ․
ասենք պրոդուկծիվ օրիենտացիան էն ա երբ մարդն գործ ա անում, ինչ որ բան ուզում ա փոխել,ինչից դժգոհ ա, և այլն։ կա նվնվացող օրիենտացիա, որ իրականում փոխել ել չեն ուզում, այլ նվնվալ։ կա շուկայական, որ ես քեզ ՝ դու ինձ։ չէ՞ – չէ։
ու կա ասենք գողական, որ մարդն իր վրա էդքան ուվերեննի չի որ մտածում ա ավելի լավ ա գողանամ, էդ ձևով մենակ կարող եմ ուզածիս հասնել, կամ մի կերպ ուրիշին մանիպուլյացիա անեմ որ ինքը իմ համար էդ անի։
ու էն մարդիկ որոնք սաղ եկող ռոժիսորներին ասում են՝ իսկ ինչի՞ դուք մեր մասին կինո չեք նկարում, իսկ էն օրը մեկը նույնիսկ կինոի անունը առաջարկեց ու սկսեց սցենարը պատմել։
տղա ես նկարի, ոչ թե գողական ֆռա։
ու տենց
այսօր մեկը, չեմ ուզում ասել իրա անունը, նա, ով ահավոր անտաղանդ, կմկմալով, ու առանց ոչ մի պոեզիա մթոմ խոսում-մոսում ա բեմում, նա, ով հիմար հարցեր ա տալիս ռեժիսորներին, ու դահլիճի կեսը իրա համար ամաչում ա, այդ կինը այսօր ինքն իրեն գերազանցեց․
Նա անցավ ռուսերենի, ի դեպ իր ռուսերենը իր հայերենի պես անբան և թերի էր, որ մթոմ իրան ռուս հյուրերը հասկանան։ ու սկսեց պատմել ֆիլմի մասին այն ինչ իրանք արդեն գիտեն։
ու դահլիճում լիքը հյուրեր կային ու լիքը մարդ բնավ չեր հասկանում ինչի մասին ա խոսքը։ ու ոչ մի թարգմանիչ։
ես էդ գնահատում եմ որպես տուտուզալպստում։ ու էդ կնոջը ծիրանից հեռու ա պետք պահել։
ու ներեցեք անգլերենիս համար։
ու տենց
դուրս եկա փառատոնից ու ահա՝
_ու տենց _
_ու տենց _
Вот я долго думал, какой юзерпик поставить: fuck off, или все же Բարի օր 🙂
foff, потому, что это был наверное мой самый дурацкий год. Բարի օր 🙂 потому, что позитив помогает всегда.
Картинки которые я выбрал вовсе не являются лучшими. Я лишь бегло просмотрел архивы, и выбирал нефокусные, с ужасной композицией, не те что могут быть интересными, а те, с которыми у меня есть ассоциации. Так что когда увидите дурацкую несвязную картинку, то это потому, что ассоциации 🙂 С некоторыми фото ассоциации не у меня одного, а с некоторыми – у всего Еревана.
Я бы хотел сказать спасибо.
Сказать спасибо всем тем, кто… даже не подумал посочувствовать, когда мне это было нужно. Тем, кто меня старался уколоть побольнее. Тем, кто пытался ограничить свободу, тем, кто злился, когда мне хорошо, и радовался, когда мне плохо. Я бы хотел вам всем сказать спасибо, но я не могу.
Идите вы все на фиг.
Однако я рад, что у меня есть классные друзья! Спасибо М, спасибо за молчание вместе за чаем. Спасибо Н, я никогда не забуду твой звонок, когда я возвращался от тебя домой, а ты позвонил и поинтересовался, не сдрейфил ли я, и не надумал ли сигануть с мостика, что между нашими домами. Спасибо за чай с малиной на балконе, и отвлекающие разговоры про камеры. Спасибо моей лучшей подруге, со времен политеха. Спасибо друзьям из ЖЖ – я безумно рад с Вами познакомиться!
Թող ինձ ներեն բոլոր այն տղերքը, ում անունները ես չեմ նշել։ Спасибо, что вы есть и красите собой мир 🙂
Чтож, кроме неудач, даже я бы сказал фиаско, были и успехи (есть еще кредит в банке порох в пороховницах)
Никогда не любил такие символические точки отсчета как новый год. Но сейчас, в первый раз, я скажу, и скажу искренне: пусть будущий год будет лучше! Мне, значит и Вам 🙂 Потому, что если мне будет приятно, я вас так довезу всем вокруг меня тоже будет приятно!
Вспомнилось из-за вот этого поста
Работал я в одной гос конторе. Вообще, честное слово, последнее это дело, работать в гос. конторах.
Там зарплату вечно задерживали.
А еще там тусовался один бывший чикист. Далее – Х.
Работа у него была не пыльная, но требовала дисцплины. Утром рано, раньше всех, он уже стоял с табелями, и следил, как позевывающие и попивающие кофе сотрудники подписывались и записывали точный час. Х понимающе относился к опоздавшим (при опоздании на пять минут срезали зарплату за пол дня) и иногда разрешал поставить подпись, и схалтурить со временем, если хорошо попросить. Еще его по делам посылали, когда молодого мальчика на побегушках зам. директора фирмы на месте не оказывалось
Да только никто особо не знал о темном прошлом опасной и сложной службе товарища Х.
Разве что шеф. И мой коллега, который случайно услышал, как шеф этого человека назвал гбистом.
Меня коллега предупредил, после того, как Х вошел в нашу комнату, задумчиво посмотрел в дожливое окно, а затем сказал
– Мокнут, дождь идет.
Молки за окном менты.
– Ну мокрут, ну менты – им так положено значит, работа у них такая – ответил я.
Х вышел, а смолчавший коллега меня предупредил, чтобы я при Х-е лишнего не болтал.
– Смотри, что печатают – сказал мне Х – как-то сунув под нос газету, когда я зашел в их комнату, и чего-то поправлял в тамошнем компе.
На первой странице была смазанная фотография левитирующего йога.
– И чего пишут? – без энтузиазма поинтересовался я, бросив взгляд на страницу.
– Как, ты разве не видишь кто это? – спросил Х ткнув пальцем в фотографию
– Левитирующий йог? – спросил я.
– Нет, ты не узнаешь лицо? – настаивал Х
И тут до меня дошло, что видимо это фотошоп с каким-то политическим деятелем. Вгляделся в лицо, честно постарался узнать, но правда не узнал. Да и не мог узнать тогда.
– Ну и кто это?
– Как, разве ты не видишь, что это Осканян? – спросил меня Х, предвкушая победу
– Мммммм… – фамилия правда была на слуху, но кто он такой я не знал – а кто он такой?
– Как , ты не знаешь кто такой Осканян? – недоверчиво спросил Х, в голосе почувствовались нотки облома
– нет – ответил я – не знаю.
Кто такой Осканян я узнал позже, на открытии Золотого Абрикоса, когда он там речь толкнул, и рассказал, что сам бывший фильммейкер. Речь была неплохая, не официально-занудная, и Осканян тогда показался неплохим малым.
Отсюда мораль – кинофестиваль штука полезная, можно ненароком узнать кто твой мид
А еще как-то раз, я захожу в свою комнату, а мимо по коридору идет Х
Ну идет и идет. Через минуту я вспомнил, что мне нужно зайти к секретарше, открыл дверь и вышел в коридор.
А там… Х стоит у двери секретарши, так чтобы его не было видно, но и меня он не видит, так как ко мне спиной, и далеко. И слушает. Я вошел обратно к себе, чтобы его не обламывать, что типа его заметили на деле.
А еще у нас была уборщица. Как положено – молоканка. И как-то раз, проходя мимо кучки молодых сотрудников, слушающих Х, я краем уха уловил, что он рассказывает им, будто молоканка – кгбшник, и надо при ней осторожно себя вести. Она, понимаешь, секретный агент. И током людей бьет. Откуда он знает такие подробности, его спросить не догадались, слушали раскрыв рот. Потом даже мне рассказывали, чтобы я при ней себя внимательно вел. Я даже представил, как она сексуально приподнимает свою длинную, черную юбку, и достает оттуда базуку 🙂
Это я все к тому, что если он и вправду на пол ставки все еще чикистил, на меня с тех пор досье есть наверное.
И в нем написано, что я не испытываю теплых чувств к мокнущим под дождем ментам, не знаю кто такой Осканян, и вообще, умело прикидываюсь порядочным гражданином
Вендерс рассказывал, что до объединения, Берлин был одним из самых безопасных городов на свете. В нем вообще отсутствовало оружие, потому, что его невозможно было ввезти, и вывезти.
Когда пала Берлинская стена, народ пребывал в радостной эйфории. Через год люди стали осознавать, что не все так прекрасно, как казалось. Через два года, многие стали друг друга ненавидеть. Отчасти потому, что за обьединение пришлось дорого заплатить.
Между тем Берлин наполнился насилием. Там уже легко можно было приобрести оружие.
И о старом, добром, безобидном Берлине остались лишь воспоминания.
Вендерс также рассказывал, что он не считает себя американским режиссером. Хотя признался, что некоторое время пребывал в восторге от мысли о том, что будет снимать в Голливуде. После он осознал, и это было нелегко, что никогда не сможет снимать американское кино. Все его фильмы, в том числе и те, что сняты в штатах, являются европейскими фильмами, они финансировались европейцами и на их производство не затрачено ни одного американского доллара.
А перед показом фильма “Входите без стука” Вим рассказал, что решил сделать фильм о возвращении блудного отца, а не сына.
Я напишу еще, если что-то вспомню, а пока добавлю, что Вим Вендерс отметил, что такие интересные вопросы, как в Ереване, ему нечасто задавали 🙂
Запомнилась история создания фильма “Клуб Буэна-Виста”. Вендерсу приятель дал послушать какие-то записи. В этой музыке было столько молодости, радости, что он попросил приятеля познакомить его с этими ребятами (kids). “Это не ребята” – ответил приятель.
Им всем за восемьдесят. ”
– Тогда я тем более хочу с ними познакомиться – загорелся Вендерс.
Через пол года ему позвонил приятель, и сказал, что скоро поедет в Гавану(Куба), к этим ребятам.
– Отлично – ответил Вим. У него было всего пять дней на сборы.
Я в кукольный несколько опоздал.
Вход по билетам, стоимость – 300 драм – то есть почти ничего.
Вим и Тигран Хзмалян сидели на сцене, Тигран переводил, причем справился вполне достойно.
Когда я зашел, Вим, кажется, рассказывал о своем детстве и первом путешествии. Или о кинопроекторе.
Лето 2007-го года, после просмотра фильма Трешета в фойе кинотеатра Москва завязался разговор со сценаристом фильма – Паво Маринковичем (Pavo Marinkovic)
Фестиваль Золотой Абрикос, Ереван, Армения
