Սա վերջ խաղ է, կոչվում է բան՝
ահա
ու տենց
Էլի ծիրանների մասին։
Իրանական ֆիլմի մասին ավելացնեմ, որ հետաքրքիր պահ կար երբ հայրը օգնում է դստերը պատրաստվել քննության․ նա հարցնում է, ո՞րն է արաբերեն «կոմպոտ» բառի զուտ պարսկերեն տարբերակը։ Եւ այդպես լիքը բան։ Ես գիտեի որ պարսիկները այժմ մաքրում են լեզուն արաբական ազդեցությունից, բայց չգիտեի որ այդքան լուրջ են կպել գործին։
Այսօր երկու ֆիլմ կար այն մասին եւրոպայում ինչ ծանր են ապրում մարդիկ։ Մեկը ֆրանսիացիների մասին։ Այնտեղ մի ընտանիք կար ուր արդեն ութ ամիս լույսը չէին միացնում։ Օրենք ունեն, որ ձմեռը չեն կարող անջատել, այդ պատճառով անջատել են աշնանը։ Ու այդ կինը ոչ մի կերպ փող չէր կարողանում ճարել, վերջը երեխաներին ու իրան թունավորեց, մեռավ։ Իսկ քաղաքապետարանը շատ թանկ թաղում կազմակերպեց։
Ու այդ իր պայմանները հաստատ մեր պայմաններից շատ ծանր չէին, մեր մոտ լիքը մարդ կա ով նման կամ ավելի ծանր պայմաններում է ապրում։ Բայց ինքնասպան չի լինում։
Հետո՝ ռումինական ֆիլմում պատմում էին որոշ գյուղերի մասին, ուր լույս չկա, ջուր չկա։ Բնակիչները բողոքում են որ լույս չունեն որ լվացքի մեքենա միացնեն։ Այսինքն լվացքի մեքենա ունեն։ Ունեն նաեւ արբանյակային անտեննա։
Ջուրը բերում են աղբյուրից, ձիերով սայլի վրա։
Բայց մերոնք հաճախ չունեն ոչ ձի, ոչ ձի պահելու հնարավորություն(կերակուր, տարածք)։
Մյուս կողմից, այն որ եւրոպայում մարդիկ բնավ ապահով չեն, ու բարձր գների պատճառով շատերը ապրում են համեմատելի մեզ հետ, գաղտնիք չէ։ Բայց ափսոս մարդ չի գալիս այդ ֆիլմերը նայի, տեսնի իրենց մոտ ինչպես է։
Բրեյդեն Քինգի «այստեղ» ֆիլմը սկզբից թված թե լրիվ անկապը պետք է լինի։ Քանի որ «սիրո պատմություն է»։ Բայց դե լրիվ անկապը չէր։ Անկապն էր, բայց նայվում էր, որովհետեւ հետաքրքիր էր տեսնել Հայաստանը իր աչքերով։
Սկզբից դիսկոմոֆրտ էի զգում, որովհետեւ դա այն Հայաստանը չէ որն ես եմ ընկալում։ Հետո մտածեցի, որ լրիվ հավանական է որ հենց այդպես էլ ընկալի, ու գուցե իմ ընկալումն է իրականությունից ավելի հեռու, քան նրանը։ Չնայած ես այստեղ ապրում եմ, իսկ նա չէ։
Բանկետի ժամանակ այդ հայը եռագույնով պիջակի վրա չափազանց լավ էր խոսում անգլերեն իր կերպարի համար։ Այսինքն ես այստեղ ավելի ռեալիստ եմ։ Եթե այսպիսի կերպար է, ուրեմն անգլերեն պետք է չիմանար։ Եթե անգլերեն այնքան լավ է խոսում, ապա պետք է ավելի ցիվիլ կերպար լիներ։ Նա շատ քյաբաբային էր թե չէ։
Աղջիկը հայ չէ։ Կարող էր հայ լինել։ Բայց ավելի սպեցիֆիկ հայ հնարավոր էր գտնել։ Մազերի գույնը, սակայն, կարող էր հայկական լինել։ Դա այն սեւն է, որ առավոտվա կամ երեկոյան արեւի տակ գույնը փոխում է, ու արդեն սեւ չէ, այլ մի այլ գույն։
Կատարինեն քանի որ հայ չէր, «ամերիկացի» ասելու տեղը, ասում էր «ամերիկանցի»։
Ֆիլմի զգալի մասը Ջերմուկում է։ Աղջկա ծնողները Ջերմուկցի են։
Ջերմուկի տեսարանները շատ են, ու շատ գեղեցիկ են։ Ուզեցի Ջերմուկ գնալ։
Մարդիկ, ում հանդիպում էին Հայաստանի գավառներում, քանի որ դերասաններ էին, հաճախ ավելի քաղաքային տեսք ունեին, քան իրական գյուղացիները։ Սակայն երբեմն դրանք իրական գյուղացիներ էին։ Այսպես, ցիվիլ Նարեկ Դուրյանը իր երկար մազերով բնավ նման չէր Հայաստանի գավառի բնակչին։
Կամ Մեղրիի հյուրընկալ տան տերը։ Ի դեպ, հյուրընկալությունը եւ խմելը շեշտված են ֆիլմի բոլոր էպիզոդներում։ Այսինքն, ես ենթադրում եմ, որ ռեժիսորին իրականում շատ ջերմ են ընդունել եւ լիքը օղի են խմացրել։
ԼՂՀ սահմանը այնպիսին չէ ինչպես ցույց տվեցին։ Սակայն ուրախացրեց որ սահմանապահը փող չվերցրեց։
Աղջիկը մտածելով որ իրենց չեն թողնի, գնաց ու խմելուց ոչ այնքան ափաքինված տղայից փող պահանջեց, որ տա սահմանապահին։
Սահմանապահը սակայն ասաց որ այստեղ դրա տեղը չէ, ու նրանք արդեն ստացան մուտքի թույլտվություն, զանգից հետո, պարզ չեղավ, արդյոք Կատարինեն վերադարձրեց այդ փողը։ ։Ճ
Ինձ թվում է այդ էպիզոդում ռեժիսորը իր հավատն էր արտահայտում որ Հայաստանում որոշ պարագաներում կոռուպցիան անհնար է։
Որովհետեւ ազատ Արցածը հայերի համար արժեք է։
ԼՂՀ-ում սակայն, մեքենա վերանորոգողը փորձում էր խաբել եւ ավել փող կորզել։
Ինձ թվում է, ֆիլմը գրավիչ է հենց նրանով, որ Հայաստանում է նկարահանվել։
Որովհետեւ հիմնական առանցքը հետաքրքիր չէ։ Հանդիպեցին, սիրահարվեցին, վիճեցին, միացան, հետո էլ տղան պետք է գնա Սան-Ֆրանցիսկո, շտապ կանչում են։
Ի դեպ, ֆիլմի տիտղերը վերջն էին։ Ես առհասարակ սկսեցի հավաքել տիտղերով սքրինշոթներ։
Կրկին 23`
Ու ասում է, մենք մի բան կանենք որ միասին լինենք։ Շատ միամիտ է ասում, քանի որ «մի բանը» հաճախ մեկնումեկին հարմար չէ։ Պետք է հստակ խոսել, որ մի բանի մասին է խոսքը։ Ու հարաբերությունները ավելի կարեւոր չեն քան այլ արժեքները, ու այդպես էլ պետք է լինի։ Այդ պատճառով է որ հաջող հարաբերությունները անհնար են տարբեր արժեքներ ունենալու դեպքում։ Ու նույնիսկ այսպիսի սահմանային ինքնություն ունեցող աղջիկը, ինչպես Կատարինեն, արդեն ունի իր, ամերիկացուն ոչ հասկանալի արժեքները։ Ու դա ոչ հստակ, բայց արտահայտվում է ֆիլմում։
Ընդհանուր առմամբ ռեժիսորը շատ ջերմ էր վերաբերվում Հայաստանին։ Ավելացնեմ, այն Հայաստանին, որին ես ինքս այնքան էլ ջերմ չեմ վերաբերվում։
Իմ ընկալումը զգալի տարբերվում է Բրեյդեն Քինգի ընկալումից, ու ուրախ եմ, որ նա կարողացել է սիրել այն Հայաստանը որը տեսավ։
ու տենց
Ես Ծիրան սիրում եմ, չհասկանաք ինձ սխալ։ Նույնիսկ այդ պատճառով է որ տոմս չեմ առնում։ Որովհետեւ երբ սերը փողով է, դա արդեն սեր չէ, այլ մի ուրիշ բան։ Ու ինձ չխանգառեց այն, որ «խստացրել» են, որ դահլիճի երկրորդ մուտքը երկու մեծ բազկաթոռներով փակված էր։
Մինչդեռ դահլիչները դատարկ են ցուցադրությունների մեծ մասի ժամանակ։ Ես չեմ հասկանում, արդյո՞ք միլիոնանոց քաղաքում մարդ չի գտնվում ով ուզում է գնալ էժանով կինո նայել։ Այնպես չէ որ լրիվ անհետաքրքիր ֆիլմեր են միջին դիտողի համար։ Օրինակ, երեկվա երկու ֆիլմն էլ, որոնց մասին քիչ անց կգրեմ, մի տեսակ հնդկական համ ունեին։
Ու ՈԾ այդքան սիրելով չեմ կարող չասել, որ ահավոր վատ է կազմակերպված։
Լոգոն թողնում է լավացնելու շատ տեղ։ Այսինքն զրոյից այն պատրաստելու։ Հեչ լավը չեն ռեկուրսիվ գլուխներն ու խցիկները։ Հայկական կոլորիտ լոգոտիպում չկա, պարզ չէ աշխարհի որ մի գավառում է փառատոնը անց կացվում։ Գոնե գլուխը հայկական անեին։
Տեսահոլովակը նույնպես անճաշակ է։ Ու [հոլովակի ընթացքում գրվում է
«GOVERNIMENT SUPPORT», այսինքն տառասխալով]2 է գրված «կառավարություն» բառը։ Դա բնավ զուգադիպություն չէ, որ եւ դիզայնն է վատ, եւ տառասխալներով է գրված։ Որովհետեւ պետք է իմանալ ում պատվիրել, ոչ թե բաջանաղի փեսու մորքրոջ թոռնիկին
Ֆանիի հետ «հանդիպում»-ից առաջ էկրանի տակ տեղավորեցին երկու ահավոր զզվելի բազկաթոռ, որոնք ինձ հիշեցրին Կալիֆորնիայի ռաբիս հոթելը։ Բայց եթե բազկաթոռները կարելի է հանդուրժել, ասենք դե չկար կինո մոսկվայում նորմալ մի բան, ու փող չունեին բերելու այլտեղից (չնայած ունեին) ապա դրանց միջեւ տեղավորված ծաղիկը, որ միայն ընդգծում էր իրավիճակի եւ կազմակերպիչների չտես լինելը, արդեն լրիվ բնութագրող էր։
Ֆիլմերի մասին․
Ֆանին ինձ դուր չեկավ։ Թվում էր թե խմած է, բայց հետո պարզվեց որ դա իր նորմալ վիճակն է։ Իր երկու ֆիլմն էլ դուրս չեկան։
Կարճամետրաժը՝ պատվերով գրդոն էր։ Իբր հանդուրժողականության մասին։ Բայց վեհաշուկ, պաթոսային բառերով լի։ Սյուժեն՝ գնչու աղջիկը սովորում է դպրոցում։ Իր տատիկին կանչում է տնորենը, գոռգռում, պարզ է որ չի կարող հանգիստ խոսել, ասում է՝ չեք վճարում ուսման համար ոչինչ, բայց ցերեկը ուտելիք առանց փող չի ստանա։ Դե չի ստանա, պետք էլ չէ։ Թող այդ նույն տատիկը թոռնիկի հետ մի քիչ ուտելիք ուղարկի դպրոց, թե նա սոված է մնում։ Բայց տատիկը ի պատասխան սկսում է ծխել եւ ծուխը փչել դպրոցի տնորենի երեսին։ Մթոմ նա շատ արժանապատվությամբ է տանում նվաստացնելը։ Հետո այսպիսի կադր, բոլորը ուտում են, իսկ գնչու աղջնակը կանգնած է բակում մենակ։ Ու գալիս է հերոսը, ում մասին որ վեհաշուկ տեքստն է, բոլորին հոգեւոր ապտակում, հետո նետում է քար ու դպրոցի պատուհանը ջարդում, ու երբ ոստիկանության մեքենաների ձայները լսում է՝ փախչում։
Ասում է՝ այդ եք, ոստիկանների եք կանչել, սիրկաներ, ես ձեր ինչը։
Ու վերջում էլ ուսուցչուհին, ում հաստատ այդ տղան մի տեսակ դուր էր գալիս, թողնում է դպրոցը, ու գնում գնչուների հետ ապրելու, ու իրենց երեխաներին դաս տալու, սակայն այդ ամենը ուղեկցվում է կանացի պրիմիտիվ բայց խանդավառ տեքստով ազատության, գնչուների վեհության եւ ոգու, եւ եւրոպացիների սրիկայության մասին։
Չեմ ասում սրիկա չեն, ասում եմ ոճը ահավորն էր։
Ի դեպ, Շվեյցարիայում գնչուներ չկան բնավ, որը եւ ցուցանիշ է իրենց հանդուրժողականության։ Ու դա ինձ ասել է շվեյցարացի մի աղջիկ ։Ճ
Իսկ իր մյուս ֆիլմը ինչ որ վերջ փախած ադաթների մասին էր։ Բոլորը իրար սպանում էին մանրուքների պատճառով։ Որպես էթնոգրաֆիկ ֆիլմ նայվում էր, իրենց գաղափարները, պոնյատիաները եւ ավանդույթները։
Վերջն էին։ Շատ հիշվեց ինչպես կանայք տանում բերում էին մեծ հայելին, ու պտտում մարդասպանի շուրջը, երեւի ցուցադրելով նրան իրենց սպանված բարեկամին։ Ու լրիվ կանացի կերպարները Ֆանիի պատչեներն էին։ Գոնե մի քիչ տարբերվեին, լավ կլիներ։
Ու այո, ես բնավ տպավորված չեմ։
Իրանական ֆիլմը կոչվում էր «ամուսնալուծություն»։
Ես մտածում էի որ այս ֆիլմը կլինի, սակայն սխալվեցի։ Այս մեկը գեղարվեստական էր։ Ոմն կին, ով իրականում բնավ չէր ուզում բաժանվել, իր ամուսնուն մանիպուլիացիա անելու համար ասաց, թողնում գնում եմ։ Ամուսինն էլ հետեւից չընկավ, չհամոզեց որ մնա։ Ու պարզ է ինչու, լրիվ մանիփուլեյթիվ բիթչ էր իր կինը։ Հետո նա հա խառնվում էր տարբեր հարցերի մեջ, ու ամուսնու գործերը փչացնում։ Իբր օգնել է ուզում։ Ամուսինը իր հերթին, լիքը դժվարություններ ունի՝ նրան դատի են տալիս, նա փորձում է տակից դուրս գալ, ոչ մեկից օգնություն չի խնդրում։ Ու իր մոտ բավականին լավ ստացվում է չնայած որ բոլորը խանգարում են։ Երեւի ամենաքիչ խանգարողը դուստրն է, ով պարզապես մեղադրում է, որ հայրը ազնիվ չէ դատավորի արջեւ։ Սակայն եթե հայրը կարողանար անկեղծ լինել աղջկա հետ, նա մի քիչ ավելի հեշտ կլուծեր իր խնդիրները։ Հետո, երբ նրան լրիվ հասցնում էին, նա գցում էր պատասխանատվությունը ուրիշների վրա՝ թե համարում ես որ ես մեղավոր եմ, գնա դատավորին ճշմարտությունը ասա, թե ուզում ես փողը տամ, ղուրանի վրա երդվիր որ ես եմ մեղավոր։ Ու նրան դա օգնում է։ Որովհետեւ այլ մարդիկ ստիպված են ոչ թե կողքից քննադատել այլ սկսում են զգալ պատասախնատվություն։
Իմ կարծիքով։ Վերջում դուստրը ընտրում է թե ում հետ է ապրելու, բայց դա բնավ էական չէ արդեն, ու տիտղեր են գնում։
Շատ խառն եմ գրել, որովհետեւ շտապում եմ, բայց ավելի լավ է անվորակ նյութ, կամ նյութի բացակայություն։
ու տենց
դուրս եկա փառատոնից ու ահա՝
_ու տենց _
