այլ պատմութիւն՝ այս մէկը՝ պարսկահայ բարիստայից։
դեռ դեռահաս տարիքում սովորութիւն ունէր թղթի վրայ գրելու, թէ ինչ ա ուզում անել, եւ ձգտել գրածն իրականացնելու։
մի անգամ գրել էր, որ գալու ա հայաստանում ապրի։
ասում էր որ ինքն իրան շատ դժբախտ ա զգացել, որ պարսկաստանում ա ծնուել, ու իր համար միշտ բարդ էր գիտակցել, որ հայաստանում չի ապրում։
նա սովորում էր մարզական դպրոցում եւ համալսարանում, մասթերս ունի ֆիզկուլտից։ յետոյ անյաջողութիւն ա պատահել իր հետ՝ հօր ու ընկերոջ հետ փողոցն անցնում էր, իրենք մի թեթեւ առաջ անցան, երբ դիմացի գիծ մտած մեքենան իրան խփեց հետեւից։ վարորդը, յետոյ պարզուեց, խմած էր։
ասում էր՝ «կանոն չկայ պարսկաստանում»։
որոշ ժամանակ կոմայի մէջ ա եղել։ ինչ֊որ յիշողութիւն ջնջուել ա։ բախտը բերել ա որ ողնաշարը շատ չի վնասուել, ու կարողանում ա ոտքերն ու ձեռքերը կառավարել՝ երեւի նրանից էր որ լիքը ուսապարկ ունէր, ու այդ ուսապարկը հարուածը մեղմել ա։
մի քանի տարի չէր կարողանում գլուխը բարձրացնել՝ կը կորցնէր իրան, կընկնէր։ պարապեց, շատ աշխատեց իր վրայ, սկսեց քայլել, սկսեց վազել, սկսեց կրկին ֆուտբոլ խաղալ՝ այն ինչը շատ էր սիրում։ բայց բժիշկը իրան տեսաւ, ասաց՝ «ընտրութիւն ունես։ կամ մօտակայ հինգ տարին ֆուտբոլ ես խաղում, բայց հինգ տարի անց մի ոտք հաստատ չես ունենայ։ կամ էս պահին թողնում ես ֆուտբոլը, ու հնարաւորութիւն ունես ապագայ ընտանիքիդ աւելի մասնակցութիւն ունենալ, աւելի վայելել կեանքը, աւելի շարժունակ լինել։ ընտրութիւնը քոնն ա»։
շատ հետաքրքիր էր, որ չասաց՝ «մի արա, սէնց անես՝ վարի ես տալու ոտքդ»։ ասաց՝ «էս ա՝ ընտրի»։
կեանքը լցնելու համար նա սովորեց բարիստայի գործ։ նաեւ սկսեց դաս տալ դպրոցում որպէս մարզիչ։
հայաստան եկաւ, մի մասնաւոր դպրոց ընդունուեց։ ազնիւ էր աշխատում, բայց ազնւութիւնը չգնահատուեց։
ասում էր՝ «ես էդ աղջկան ասում եմ, դու էս հարսանեկան շորերով որ եկել ես, չես կարող ֆիզկուլտ անել, ես էլ քեզ չեմ կարող ներկայ դնել։ նա էլ ասում ա՝ պէտք ա չէ՞ սիրուն հագնուած լինեմ»։ յետոյ, ասում ա, աղջկայ «փորով հայրը» եկաւ, բողոքեց իրանից։ նաեւ մի տղայ կար, որ հեռախօսի մէջ էր մտած միշտ, ու չէր լսում։ պատմում էր որ կիրթ ա, որ էսպիսի ու էսպիսի վարժութիւններ ա նախատեսել, սրանք սրտի համար են լաւ, նրանք եսիմինչի։ ասում ա՝ արի, էս արա, էն արա։ տղան նստած հեռախօսի մէջ ա նայում, ասում ա՝ չէ, չեմ գալիս։ «ներկայ» չի ստանում։ էլի ծնողները գալիս են «կռիւ»։ ու դէ նա չկարողացաւ այդ դպրոցի հետ, զի «ներկայ» դնել չէր կարող, իսկ դպրոցը չէր ուզում յաճախորդ կորցնել։ ասաց՝ դուրս եմ գալիս, ու որ պահող էլ չկար, ուրախ էին։
ասաց որ ընտանիքն էլ ա փորձել հայաստանում տեղաւորուել, բայց մայրը գործ չգտաւ, չնայած բուժաշխատող ա, եղբայրը գործ չգտաւ, չնայած տտ ոլորտում ա, բայց ծրագրաւորող չի՝ կարգիչ սարքող ա։
միայն նա ա, որ թղթի վրայ գրածն իրականացրել ա, ու ասաց որ զանգ ունէր մօր հետ վերջերս, ու թուղթը ցոյց տուեց իրան մայրը։
ու յուզուեց, ամաչեց մեզնից որ արցունքներ են գալիս աչքերից, փորձեց թաքցնել։
#պատմութիւն #հայաստան #հայրենադարձութիւն #մարդ #մարդիկ #վթար #փողոց #դպրոց #ընտանիք
ալիա֊ի մասին։
#իսրայէլ #ալիա #ռուսերէն #հայրենադարձութիւն #յօդուած
Տարօրինաակ չէ բնաւ, որ հրէայները վերադարձան «էրեծ Իսրայել»՝ տա՜ք, արեւոտ, մի խօսքով՝ սուրբ երկիր է
#Իսրայել #եղանակ #պատութիւն #հրէաներ #վերադարձ #հայրենադարձութիւն #էկրանահան #ն810 #թել֊ավիվ #արեւ
մեկնաբանությունս այս տեքստին՝
ես զուգահեռ կանցկացնեի Վուդի Ալենի ֆիլմի հետ, կեսգիշերը Փարիզում։
Երկու տեղ էլ մարդիկ գնում են այնտեղ, որի մասին իմացել են, բայց չեն եղել։
Երբ ինչ որ բանի մասին իմանում ես՝ կարդում, լսում, այն էլ լավ բաներ ես իմանում, դա ռոմանտիկ է։ Դա գրավում է։
Գուցե նրանից է, որ մենք բոլոր մանրուքները չգիտենք։ Մի տղա կար, սցենարիստ էր, իր սցենարը փրոմոթ անելու համար նստեց, իր Մակ֊ի վրա ինքը հոլովակ սարքեց, պիլոտ տարբերակ։ Դեռ իննսունականներին։ Կարծես, այդ հոլովակը կոչվում էր shapemaker բայց այժմ այդ բառով էլ բան չի բերում։
Նա գրում էր, որ իր համար բացահայտում էր, երբ լուսավոր էր անում պատկերը, ու ամեն ինչ երեւում էր, ինչ էլ չէր մտածում, շատ առօրեական էր այն թվում, ոչ մի պոեզիա։ Իսկ երբ մթացնում էր, ու դետալները չէին երեւում, լրիվ սայնս ֆիքշն էր, քանի որ ուղեղը ինքը սկսում էր պատկերացնել այն, ինչ չէր տեսնում։
Գուցե այդ պատճառով էլ է գրավում «Մեմֆիսը» որպես հավաքական կերպար։
Ու այո, տարբեր մարդիկ տարբեր ռեակցիա ունեն իրենց տեսածին, որը որ այնպես չեն պատկերացրել։ Մեկը կհիանա, մեկը կհիասթափվի։
Մի բան էլ, երբ արդեն ջանք ես թափել, հասել ես, իսկ եթե դա ընդամենը Մեմֆիս գնալ տեսնել չէ, այլ էմիգրացիա է, շատ բարդ է հետ գնալ։
Ու ինքդ քեզ սկսում ես համոզել, արդեն այլ պատճառաբանություններ գտնել, որ լավ ես արել, որ գնացել ես, որ ճիշտ ընտրություն էր։
Առհասարակ ոնց էլ չանես, շատ բարդ է հետո առանց ինքդ քեզ համոզելու, որ ճիշտ ես արել։
Իսկ տեխնիկական պատճառները վերադարձի ֊ չվերադարձի պարզ են, ֊ արդեն նստել ես, ապսեներ ես առել, տվ ես գտել, սովորել ես, արի էդ սաղ թող, գնա ուրիշ երկիր, ծնողների վզին նստի, կամ հավաքած փողով ապրի, մինչեւ գործ գտնես, որը մեկ է քո ուզած գործը չի լինելու։
Այնպես որ հայրենադարձությունը էմիգրացիայից բարդ է, դա որ հաստատ։
ու տենց
Լսելով ամառը արտասահմանից եկած հայերին, ու նրանց երեխաներին ես հասկանում եմ, որ հնարավոր չէ նրանք գան ՀՀ, որովհետեւ իրենց ուզած պայմանները ստեղ չկան ու չեն լինի մոտակա տասնամյակներ։
Նրանք կգային Սովետական Հայաստան (հենց Սովետական, ոչ Խորհրդային) ուր նրանց կտային իրենց հասնող հարյուր ռուբլին, որը նրանք կստանային Կոլիմայում էլ, Մոսկվա գնալը բարդ է, իսկ Երեւանում, ոնց էլ լինի Կոլիմայից լավ է։ Այնպես նրանք կզգային իրենց որոշակի առումով լավ տեղում, ՀՍՍՀ֊ի մայրաքաղաքում։
Բայց նրանք չեն գա ՀՀ։
Առհասարակ, ես կարծում եմ որ հրեաները լրիվ ունիկալ են․ աշխարհի որ ազգին էլ տային տեղ, ասեին՝ գնացեք այնտեղ ապրեք, ձեզ համար պետություն կառուցեք՝ չէին գնա։ Միայն հրեաները կգնային։
Իսկ մենք տեղ ունենք, նույնիսկ մեզ համար չափազանց շատ ֊ բնակվող չկա։
Որովհետեւ՝
֊ Գիտե՞ք ես այնտեղ ինչքան փող եմ ստանում։
կամ
֊ Սկոլկովոյի համալսարան պիտի ընդունվեմ։
ու ամենակարեւորը
֊ Ռուսաստանը իմ երկրորդ հայրենիքն է։
Ու այդ ամենը, բնականաբար, ոչ հայերեն ասված։ Ռուսաստանից եկած երիտասարդների մեծ մասը ռուսախոս է, այդպես էլ պետք է լիներ։ Նրանք հասկանում են, որ իրենց Հայաստանցի բարեկամները, ով իրենց հետ կոտրտված ռուսերենով է խոսում՝ անգրագետ են։ Իսկ նրանք, ով հայերեն չգիտի, բայց ապրում է Մոսկվայում ֊ ավելի զարգացած են՝ Մոսկվայի փարթիները տեսած մարդ են։
(ոնց որ Էնի Հոլն էր ասում ֊ քեզ հետ բաժանվելով ես ահագին զարգացել եմ ֊ փարթիներով եմ գնացել, բան ման)։
Նահանգներից եկածներն էլ հայերեն կոմֆորտ չեն արտահայտվում։
Հայերեն բավական լավ գիտեն միայն Իրանից կամ միջին արեւելքից եկածները։
Ու դա զարմանալի չէ, ինչպես պատմում էր իմ ծանոթ պարսկահայը ֊ Իրանում հայկական դպրոցներում թույլ է տրվում հայերեն դասավանդել հայոց լեզուն եւ եթե չեմ շփոթում, պատմությունը ֊ բայց ոչ հայ գրականությունը։ Իսկ աշակերտները իրար մեջ շփվում են հայերեն։
Նահանգներում չեմ հիշում ինչ էր թույլ տրվում հայերեն անցնել, սակայն կարեւորն այն է որ աշակերտները իրար մեջ շփվում են անգելերն։
Ամեն դեպքում՝ ահա, տեղ կա։ ՄԱԿը նվեր չի տվել, մեզ չէին տա, մենք արժանի չենք, պարզապես այնպես է ստացվել որ կա։
Պարզապես հայերը այն ժողովուրդը չեն, ով իրենց պետությունը կկառուցի։ Մոսկվայի փարթիները թողած գան ստեղ չեն զարգանա, կկորեն։
ու տենց
Ես հարցին կրկին ուզում եմ մոտենալ տեղեկատվական մո[ծ]իվներով։
Կան մարդիկ, ով տեղեկատվությունը իրենց միջով անցկացնում են, տրանզիտ են անում, իսկ կան մարդիկ, ով այն վերլուծում է, մտածում է դրա մասին։
Ի՞նչն է ստիպում ոմանց գիրքը դնել մի տեղ առանց կարդալու, կամ կարդալ ու ասենք գրել մատյանում՝ լավ գիրք էր, իսկ մյուսներին այդ գրքի մասին եւ պատճառով առաջացած մտքերը գրի առնելու։ Իհարկե, մտքերի առկայությունը կամ բացակայությունը։ Որը եւ պայմանավորված է մարդու տեսակով, ես կասեի, ավելի սպառոական, կամ ավելի մտածող։
Ո՞վ է մտածում։ Մտածում են նրանք, ով գնահատում է իրենք իրենց, իրենց ժամանակը, փորձում է իմաստավորել կյանքը։
Ու այսպես մենք մոտենում ենք նրան, որ կյանքի իմաստավորման տարբեր եղանակներ կան։ Նույն ծեծված երեխա ունենալ, ամուսնանալ, (ամենահեշտ գտնվողները), ստանալ կյանքից ինչ հնարավոր է, (ծխել, խմել, շռայլ կյանք, լավ մեքենա, մեծ կուրծքով աղջիկ, խոզի բուդ), իսկ չկարողանալու դեպքում կորուստ զգալ։ Դա իմաստավորելու ձեւ է նույնպես, բայց մի տեսակ խղճուկ, ինձ թվում է։ Ու այդ ձեւն է որ ծնում է դոգմաներ․ մեքենան սենց, աղջիկա կուրծքը սենց, քիթը սենց, կուսույթյունը թրու, օլիվյեն էլ սենց։ Դա «կարգին է» համարվում։ Ուրեմն, մնացածը՝ անկարգ։ Այդ դոգմաները դարնում են արժեքներ։ Եթե շատ են տարածված լինում, դրանց ասում են՝ ազգային արժեք։ Սխալմամբ են ասում։
Ազգային արժեքն է, օրինակ, երեխաներին կրթելը։ Եվ հրեաների մոտ, եւ հայերի։ Բայց ոչ սպիտակ նիվա քշելը։
Ասել որ սա այսպես պիտի լինի շատ հեշտ է, երբ առանց մտածելու ես փնտրում ճիշտը եւ բավարարվում դրանով։ Այստեղից է ռաբիսին եւ քյարթերին բնորոշ ոչ հանդուրժող լինելը այլերի նկատմամբ։
Ու այդ «ստանալ կյանքից»-ը իրականում չի մշակվում, չի ծամվում, չի մարսվում, մտնում դուրս է գալիս։
Մտածող մարդիկ այդպես չեն կարող որովհետեւ կամ բնական խելք ունեն որը անգործ չի կարող լինել, կամ սիրված են եղել երբ փոքր էին, սիրում են իրանք իրանց, գնահատում են, ու չեն կարող իրենց թույլ տալ այդպիսի դատարկ կյանք ունենալ։ Որը միշտ պահանջում է մուտք – ելք – մուտք – ելք, առանց մշակման։
ստդին-ստդաութ, ասպես ասած։ Բայց ինփութ-աութփուփի իմաստը տեխնիկայում այն է, որ մի տեղ մտնելուց, մշակվում է, ու ելքը վերամշակված է, ուրույն ձեւի, երանգ ունի, այլ է, հետաքրքիր է։ cat lav.yuv | denoise -n | resize axb | mpeg2enc -o a.m2v
«|» նշանը խողովակի, կապի մետաֆոր է։ Սա օրինակ է ինչպես մի ծրագիրը վերցնում է հում նյութ, մշակում է, ու այդ կապով տալիս է այլ ծրագրին։ Օրինակ այստեղ տեսանյութի հոսքը մաքրվում է denoise ծրագրով, հետո չափսը փոխում է resize ծրագրով, ու վերջում կոդավորվում է dvd ֆորմատ mpeg2enc ծրագրով։
Ի՞նչ իմաստ ունի ծրագիրը որը ոչ մի բան չի անում՞։ Դանդաղեցնում է գործը։ Իմաստ չի ունենում։
Այդպես էլ հասարակությանը ռաբիս պետք չէ։ Սահմանելով ռաբիս որպես չմտածող սպառողական մարդիկ։ Նույնիսկ վնաս է։
Ինչքան շատ մտածող մարդ լինի, այնքան շատ ուշադրություն կդարձնի դետալներին եւ նախագծերին, կգտնի թերություններ, դեբագ կանի համակարգը, կլավացնի այն։
Ինչքան շատ մտածող մարդ լինի, այնքան քիչ կլինի ոչ հանդուրժողականությունը, այնքան ավելի սոլիդար, միասնական կլինեն մարդիկ, ազգը, այնքան ավելի ուժեղ կլինեն ղեկավարության վրա ազդելու լծակները։ Դոգմածիկ ոչխարները խորանալ չեն ուզում, փոխել չեն ուզում, իսկ այն ինչի ուզում են՝ ստանում են։ հաց եւ զվաճանք։
Մտածող մարդիկ ազատությունը գնահատում են։ Օգտագործում են։ Արտահայտվում են։ Ով ինչպես կարող է։ Այդ իսկ պատճառով պոետների, գրողների, նկարիչների եւ գիտնականների հանդեպ են լինում ռեպրեսիաները առաջին հերթին։ Այսպիսով, չմտածող դոգմատիկ ռաբիզ լինելը ավելի ձեռնտու է, ապահով է։
Այդ պատճառով եմ ես համամիտ Զլոյանի հետ, որ ռաբիսը ապազգային է։
Ե՞լք։ Սա արատի օղակ է։ Ելք չեմ տեսնում։ Ոմանք ասում են, եթե ազգային ղեկավարություն ունենանք, լավ կլինի։ Ո՞րտեղից ոչխարներին ազգային ղեկավարություն։ Չի լինի դա, մինչեւ հասարակությունը չառողջանա, մտածել չսովորի, ու մասնավորապես․ ռաբիսից չազատվի։
Որովհետեւ ես քիչ առաջ ցույց տվեցի որ ռաբիսը՝ դոգմատիկ եւ չմտածող մարդն է։
Ռաբիսները իմաստավորում են կյանքը երեխա ունենալով, եւ փոխանցելով նրանց դոգմաներ, եւ մտածելը չսիրել։
Այդ է ի դեպ պատճառը, որ գյուղերից եկողները հաճախ զգում են իրենց սպիտակ ագռավ։ Ասենք, Օձունից եկած տղան հասկանում է, որ Երեւանում ռաբիսը գերակշռում է, որ իր նվագած երգերի, կամ իր երկար մազերի, կամ իր հավատքին վերաբերմունքի հանդեպ հանդուրժող չեն, ու զարմանում է։ Իր գյուղում նա իրեն շատ ավելի ազատ էր զգում։
Մտածողները լքում են երկիրը որովհետեւ իրենց նկատմամբ հանդուրժող չեն, քիչ երեխա են ունենում ու դաստիարակում, որովհետեւ այլ հետաքրքրություններ եւ իմաստներ են գտնում, ոչխարների մասսան գնալով շատանում է։ Դրանցից էլ գնացողներ կան, «կարգին» կյանքը օտար ափերում ավելի հասանելի է։ Իսկ բարեկամներ այնտեղ շատերը ունեն։
Իսկ այս աղետից ելք չեմ տեսնում։ Կրթություն։ Դպրոցներում նորմալ դասատուներ։ Ես մի քանի տենց մարդ ունեցել եմ։ Համալսարանիս հայերենի լրագրող դասատուն, նաեւ։ Որը սխալ հոդված է գրել, ու իր գլուխը ջարդել են։ Ու նա էլ մեզ դաս չէր տալիս։ Դրսից լիքը կիրթ մարդ բերելը։ Ո՞վ է բերելու։ Պետությունը չի բերելու։ Նրանք թե գան՝ գան։ Ու հիմա մենք կտեսնենք ինչքանով ենք մենք ազգ, ու ինչքանով գոյատեւելու ձգտում եւնենք որպես ազգ։ Կարծես առանձնապես չունենք։ Գլորում ենք։
Փակուղի է։
ու տենց
