Շրջանցելով [նախորդ գրառման մեջ][/weblog/2011/09/12/ասք-արցախյան-բարքեմփի-մասին-զրո/] նշված զարմանալի տեքստը, գտնում ենք հայերեն նշանաբանը՝
Սա իրականում շատ ակտուալ տեքստ է։ Հետագա փոսթերում ես կանդրադարնամ այն տպավորությանս,որ Արցախը էքստրովերտ է, օդում համոզմունք է զգացվում թե ամենը կախված է այլերից, օտարներից։
Իսկ այժմ, տղաներ եւ աղջիկներ, քաթի տակ ազատությանը նվիրված տոնակատարությունները Ստեփանակերտում՝
Ստեփանակերտի կենտրոնը ժողովուրդը անվանում է «պյատաչոկ»։ Ինչու ոչ «Վիննի Թուխ» կամ «Պոստորոննիմ Վ․» պարզ չէ։ Այդ պյատաչոկի վրա տեղավորվել են ադմինիստրատիվ շենքեր (ԼՂՀ խորհրդարան, կառավարություն․․․)
եւ «Արմենիա» հյուրանոցը։ Այո, «Արմենիա», ոչ թե «Հայաստան»։
Հյուրանոցի մուտքի վերեւը կախված է երեք դրոշ – ՌՖ, ՀՀ եւ ԼՂՀ։ Ինչ գործ ունի այստեղ ռուսական եռագույնը ինձ ոչ ոք չկարողացավ բացատրել։
Պյատաչոկի վրա տեղավորվել է նաեւ Արցախբանկի շենքը՝
Կազմակերպված են «ժողովրդական զբոսանքներ», կես մետրը մեկ վաճառում են վարդագույն շաքարից բամբակ, փուչիկներ․․․
ու կա մի շարք թեմատիկ թխվածք՝
Թխվածքը անկեղծ հետաքրքրություն է առաջացնում արցախի սկաուտների մոտ։
Վաճառողները օգտագործում են հայրենական անձեռոցիկներ՝
Զբոսնում են մեդալներով տատիկներ եւ պապիկներ՝
Իսկ այս մեդալներով պապիկներին նկարելիս ինձ նկատողություն արեց ոստիկանը ու խորհուրդ տվեց պյատաչոկի այն կողմը առհասարակ չնկարել։
Ոստիկանների մեքենաները նույնն են՝
Երեխաները եւ ոստիկանները պատշաճ հագնված են՝
Պյատաչոկի վրա կա բեմ
որի վրա վազում են երեխաները։ Լավ է, որ նրանց դա թույլ են տալիս, ոչ ոք չի արգելում։ Իսկ հետեւից բեմը շրջապատված է հավես նկարներով՝
Առհասարակ երեխաները ստեղ շատ շատ են։ Իմ մոտ տպավորություն է, որ միջինում ընտանիքներում երեք երեխա է
Տուսվում են երիտասարդները՝
բարքեմփցիները զբոսնում են՝
Այս ամենի վրա հպարտությամբ նայում է Ստեփան Շահումյանը՝
ու տենց
Արդեն Բերձորից սկսած փողոցներում կախված էին տոնական դրոշակները։ Ես դեռ չէի հասկացել որ այս դրոշակները նույնպես մի տեսակ ԽՍՀՄ արձագանք են։ Իսկ սա Ստեփանակերտի առաջին իմ լուսանկարած շենքն է։
Դեպի բարքեմփ, առաջին հերթին գրանցվելը եւ մայկա տռուսիկ կասծյում շլվար ստանալը։
ծանոթանում եմ այլ հյուրերի հետ, սոցիալիզանում։
– դու բլոգեր ես՞ – հարցնում են։
Բլոգեր բառը այնքան օտար է հնչում իմ ականջի համար, նույնիսկ ավելի օտար, քան աստրոնավթը։
– մատյան եմ վարում – պատասխանում եմ։
– մասնագիտությունը՞
– ծրագրավորող
– ահ․․․ ծրագրավորող – ու բլոգեր աղջիկները լքում են ինձ փնտրելով ավելի հետաքրքիր, բլոգեր տեսակի մարդկանց (հոմո բլոգիենս)։
Եւ իրոք, ի՞նչ գործ ունեն ծրագրավորողները բարքեմփում պարզ չէ, բայց նրանք նախանձելի հաստատակամությամբ այցելում են նման միջոցառումները։
Տպվածը մի տեսակ սոց ռեալիստական տեսք ունի, բայց ես դեռ չեմ հասկանում որ դա պատահական չէ։
Բարքեմփը կազմակերպում է Արցախյան ՏՏ կենտրոնը։ Ահա եւ նրանց գրասենյակը, ուր հյուրերը ժամանակավոր պահեստավորում են պայուսակներն ու ուսապարկերը։
Ես կրկին դեռ չեմ հասկանում ինչ է կատարվում շուրջս, ու հիանում եմ շենքի ռետրո վիճակով։
Բնական է, որ «Ж» տառը զարմացրեց, վաղուց սենց բան չէի տեսել։ Ընդ որում տղամարդկանց զուգարանի մոտ «Մ» տառ չկար, երեւի համարեցին որ այս դեպքում միայն նշանը բավական է։
ՏՏ կենտրոնը զբաղեցնում է մի սենյակ, ուր կա կլոր սեղան, ու սպասարկիչ՝
Այս _հայ_ատառ _հայ_տարարությունը ներշնչեց վստահություն։ Սեղանի շուրջը հարմարվել էին եկած հյուրերը, ստուգում էին փոստ, գրառումներ անում։
Ես կպա կենտրոնի արագ վայֆային, քաշեցի ռեգիոնի ազատ քարտեզը խելախոսի մեջ, ու արդեն պատրաստ էի զբոսնել Ստեփանակերտով։
Դուրս եմ գալիս շենքից, եւ ահա՝
Սա ի՞նչ է։ Ես դեռ չեմ արտահայտվում «ԼՂՀ անկախության տոնի մասին»։ Պարզապես ո՞ւմ համար է գրված։ Հյուրերի՞։ Այստեղ կա՞ն Ռուսաստանից հյուրեր։ էս ո՞ր եմ ընկել Ո՞րտեղ եմ ես առհասարակ։
Այս եւ այլ հանելուկների պատասխանները կիմանաք մեկ շաբաթ անց, այս ժամին։
Մնացեք մեզ հետ։
ու տենց
Արցախ
Արջեւում Արցախն է
«Սահմանը» անցնելուց հետո կարծես ոչ մի բան չի փոխվում։ Նույն տիպի ցուցանակներ, նույն տիպի սարեր եւ անտառներ, ինչպես Հայաստանի այլ վայրերում։
Արցախի բոլոր ճանապարհներում, սակայն հնարավոր է տեսնել մեծ ցուցանակներ՝ «այս ճանապարհը կառուցվել է բոլոր հայերի աջակցությամբ» կամ «Արգենտինայի հայ համայնքի աջակցությամբ» կամ այսինչ մարդու աջակցությամբ։ Ամենուր երեւում է, որ ողջ հայությունը մասնակից է դարձել Արցախի վերականգմանն եւ զարգացմանը։
Այլ առանձնահատկություն՝ շատ են հուշարձանները, որ չեն թողնում մոռանալ՝ պատերազմը այստեղ էր։ Նման է է Ռուսաստանի ճանապարհներին, ուր մինչ այժմ հանդիպում են երկրորդ համաշխարհային պատերազմի զոհերին նվիրած քանդակներ, խաչեր, լուսանկարներ, ծաղիկներ։
Սրանք էլ նոր արձաններ են ու գտնվում են ճանապարհին՝ Շուշի չհասած։
Սա կարծես Շուշիի այն ժայռն է, որ մնացել էր անպաշտպան, որովհետեւ կովկասյան թուրքերի հրամանատարները վստահ էին՝ այնտեղից անցնելը հայերի համար անհնար է։ Ձորի լուսանկարները Շուշիի կողմից արջեւում են։
Առեղծվածներ, հանելուկներ, հրաշքներ՝ մնացեք մեզ հետ։
ու տենց
Սահմանը
Հրաշքները շարունակվում են։ Ուսերի հետեւից մնում է հարազատ Հայաստանը, առջեւից սփռվում է․․․ կրկին հարազատ Հայաստանը։
– Արտասահմանցիներ կա՞ն – հարցնում են «սահմանապահները»
– Սահմանեք «արտասահմանցիներին»։
Սահմանապահները սահմանեցին արտասահմանցիներին որպես ոչ ՀՀ քաղաքացիներ, եւ ստանալով բացասական պատասխան՝ մեքենայում արտասահմանցիներ չկային, մի տեսակ տխրեցին։
Երեւի այն պատճառով, որ նրանք դեռ հիշում են՝ սահմանը ձեւական է ու հորինվել է միմիայն արտասահմանցիների, մասնավորապես բրիտանացի գիտնականների եւ քաղաքական գործիչների համար։ Այնպես էլ իրենց գործը, սահմանի պես ձեւական է՝ չկա արտասահմանցի, չկա եւ գործ, սակայն կա անպետք լինելու եւ անհեթեթության զգացում։ Բայց երազանքները հակում ունեն կատարվելու, թեկուզ միայն մտքում։ Եւ ահա, այն ինչին չեն հավատում նույնիսկ բրիտանացի գիտնականները իրականություն է դարնում Արցախցիների համար։ Եւ այսպես, արջեւում Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունն է – առեղծվածային, նույնիսկ հեքիաթային լեռնային թագավորություն։
Այս ոճավոր երիտասարդները անշուշտ գնահատում են իրավիճակի ողջ հումորը, եւ շտապում են լուսանկարվել Հայ-հայկական սահմանում։ Չէ՞ որ գոյություն չունի ռուս-ռուսական, գերմանա-գերմանական(արդեն), կամ ճապոնա-ճապոնական սահման։ Հետո էլ զարմանում ենք, որ բրիտանացի գիտնականները, օրինակ պարոն դե Վաալը երբեմն շփոթվում են։
Այլ հավասար պայմաններում գտնվող այս դրոշները զգալիորեն տարբերվում են։ ՀՀ դրոշը մի տեսակ սփրթնած է։ Սարերի քամին սառն է, եւ կարելի է ենթադրել որ դրոշը մրսել է, կամ այլ հավասար պայմանները իրականում այդքան էլ հավասար չեն։ (Բոլոր դրոշները հավասար են, բայց որոշ դրոշները ավելի հավասար են։)
Չար լեզուները ասում են թե այն ինչ Արցախցուն լավ է, Երեւանցուն մահ է։
Այնուամենայնիվ, այս ճախրուն եռագույները ապացուցում են, որ Հայաստան/Արցախ խաղաղ գոյակցությունը(ինչպես ասում են՝ peaceful co-existence) հնարավոր է։
Բամբասանքներ, առասպելներ, եւ փաստեր՝ մնացեք մեզ հետ։
ու տենց
– Ահա, հասանք տեղ։
– Ոնց, արդե՞ն։
– Նենց չի որ արդեն, բայց այո, դեռ հասանք, տեղ։
– Հասանք, հասանք, հասանք Տեղ։
Հիրավի խորհրդավոր է Արցախի ճանապարհը։
Պարզվում է, մինչ Արցախ հասնելը, նախ պետք է հասնել Տեղ։
Ինչպես տեսնում եք Տեղը նշված է քարտեզի վրա։ Այս_տեղ_ կա «_Տեղի_ ալրաղաց», եւ այլ _տեղ_արժան վայրեր ուր _տեղի_ են ունենում _տեղ_ական նշանակության իրադարձություններ։
_Տեղ_ում դեռ զարգացած չեն _տեղ_եկատվական _տեղ_նոլոգիաները, որի պատճառով այստեղ չեն անց կացվում բարքեմփներ, եւ այն կորցնում է իր ակտուալությունը այս թեգի տակ։ Իսկ բնակավայրի մասին _տեղ_եկություններ ստանալը հնարավոր է _տեղ_ի _տեղ_եկատվական բյուրոյում կամ _տեղ_ական ինքնակառավարման մարմիններում, օրինակ _տեղ_ապետարանում _տեղ_եանալով։
Առեղծվածներ, հեքիաթներ, քարտեզներ՝ մնացեք մեզ հետ։
ու տենց
Գրանցումը
կազմակերպված էր էլեկտրոնային փոստով։ Իհարկե, ինչի՞ համար է պետք պատրաստել գրանցման օնլայն ֆորմա, որը ասենք հետո կարող են ջարդել չար հաքերները։ Ավելի էֆեկտիվ է պարզապես ասել՝ գրեք։
Եւ ես գրեցի՝ «ուզում եմ մասնակցել․․․․ պարամ պարամ․․․» – արտահայտեցի ցանկությունս։
Ինձ պատասխան եկավ։ Անմիջապես։ Սակայն ոչ թե կազմակերպիչներից, այլ ռոբոտից։ Ավելի ճիշտ՝ էլեկտրոնային փոստի սերվերից, որտեղ մասնավորապես նշվում էր՝ այսպիսի հասցե գոյություն չունի։ Պահո, մտածեցի։ Բա ի՞նչ անեմ։
Մտքումս, ինչպես Վազող Լոլայի մտքում, պտտվում էին տարբեր մարդկանց դեմքեր։
Ո՞ւմ դիմել եթե մեյլ սպասարկիչը չի աշխատում։
Հիշեցի ծանոթ Արցախցիներից մեկին, գրեցի։ Նա պատասխանեց՝ ուղարկեց կազմակերպիչներից մեկի անձնական էլ․ հասցեն։
Գրում եմ անձնական հասցեով։ «Բարեւ, ներողություն, ինձ ձեր հասցեն այստեղից պարամ պարամ, ուզում եմ մասնակցել պարամ պարամ, կայքում նշված հասցեն չի աշխատում։ Ի՞նչ կառաջարկեք»
Ստանում եմ նամակ՝ «նկարագրեք ձեզ եւ երեք օրվա ընթացքում կստանաք պատասխան»։
Պարզ, հստակ, եւ տրանսլիտով։
Հիմա մտածում եմ։ Ինչպե՞ս նկարագրեմ։ Ասենք ո՞ր կտրվածքով։ Եթե ֆորմա լիներ դաշտերով – կիմանայի ինչ լրացնել։ Բայց չգիտեի չէ՞։
Պատասխանում եմ՝ «երկար մազեր ունեմ, մեծ քիթ․․․» ու շարունակում եմ՝ «էլ ի՞նչ տեղեկություն է պետք»։
Պատասխան՝ «ռեզյումեդ ուղարկիր, եթե գաղափար ունես դա ինչ է»։ Կրկին՝ ռազմական լակոնիկությամբ։ Ուղարկեցի։
Սպասեցի երեք օր։
Սպասեցի եւս երեք օր։ Ուզում էի եւս երեք օր սպասել, բայց գրեց Արցախցի ծանոթս – բա շնորհավորում եմ, դու ցուցակում կաս։ Ու իրոք, ընտրյալների ցուցակում կայի։ Ուրախությանս, ինքներդ եք հասկանում չափ ու սահման չկար։
Այս պատմությունից մորալ հետեւություն՝ ինչ լավ է Արցախցի ծանոթ ունենալը։
Շարունակելի։
ու տենց
