երբ 2007-2008֊ին պետական «բլոգերները» ակտիւ սատարում էին իշխանութեանը, մի տղայ, թումանեանը, գրել էր կարճ պատմուածք այն մասին, ինչպէս ա ծեր մարդ գալիս մետրօ, ու ցոյց ա տալիս իր «ուդօ»֊ն՝ անցագիրը, մաշուած, որ ձրի մտնի։ իրան էլ, կարծես ասում են՝ «ա՛, բլոգերների միութիւն՝ մենք ձեզ էլ չենք սպասարկում անվճար, պապիկ, անցէք էնտեղ»։
ու ես յաճախ ծաղրել եմ «պետական հաքերների» եւ «պետական գրաֆիտիի» գաղափարը։
ես չեմ ընդունում որ լաւ ա երբ քաղաքապետարանը վճարում ա գրաֆիտի արտիստին, որ նա «քուլ» գրաֆիտի անի, եւ դրանով աւելի հետաքրքիր եւ գրաւիչ եւ տեսանելի դարձնի քաղաքը, զի այդ նոյն քաղաքապետարանը լաւ կանէր ի սկզբանէ այդ գրաֆիտի արտիստին չհետապնդէր, ու այդ արտիստը չնստէր ոստիկանական խցերում։ արդե՞օք քաղաքապետարանն ընդունում ա որ դա ա ձեւը աճելու՝ օրէնք խախտել, բռնուել, ծեծ ուտել ոստիկանութիւնում, ու երբ արդէն յայտնի ես՝ ապա քեզ կարելի ա ճանաչել վեհ եւ վճարել։
թէ՞ օրէնքը կամ կանոնը փոփոխութեան ենթակայ են։
նոյնը պետական հաքերը՝ հաքերն ըստ սահմանման ամենաինստիտուցիոնալ էակը չի։ ճիշտ ա՝ սթոլմանին յաջողուեց համատեղել հաքերութիւնը եւ օրինակարգը՝ կարեւոր արտօնագիր ստեղծելով, որը փոխեց աշխարհը։
իսկ պետական հաքերը ըստ էութեան «կգբշնիկ» ա, գրաբարով՝ «մը֊լը֊ցա»։ կախուած նրանից, որ կողմից նայել՝ «լրտես» ա, կամ «խիզատ հետախոյզ»։ միշտ չի, որ պատուաւոր գործ ա անում։ ու միշտ չի, որ չի ամաչի իր արած գործից։ եթէ խիղճ ունի։
բայց չշեղուեմ։
այդ բեքգրաունդից ա որ զարմացել էի, երբ իմացայ որ հայաստանում կայ «հայկական դիջէյների միութիւն»։ ու ոչ կայացած երիտասարդ եւ հեռանկարային դիջէյ լինելով, թւում ա թէ, պէտք ա ձգտէի անդամակցել՝ եւ դրանով էլ կայանալ որպէս երիտասարդ եւ հեռանկարային դիջէյ։
բայց ես զարմացայ։ ես կը հասկանայի՝ դիջէյների պրոֆ․ միութիւն՝ որը կը սահմանի ժամավճար, եւ կը թոյնի այն դիջէյների կեանքը, որ աւելի էժան կը յամարձակուեն նուագել։
ու ուզում եմ ասել, ո՞նց ստեղծուեցին այդ միութիւնները։ դրանք ստեղծել ա ստալինը՝ ստեղծագործողներին միութիւններում համակենտրոնացնելու համար՝ որ աւելի կառավարելի լինեն։
այդ պահից ա, որ մոդերնիզմը սկսեց համարուել «վատ», իսկ արուեստը պիտի դառնար սոց․ ռեալիստական եւ նեօ կայսերական։
եւ եթէ դուք սկսնակ արուեստագէտ էք՝ ամենավատ քայլն ինչ կարող էք անել՝ այդ «միութիւն» անունով միութեանն անդամակցելն ա։ համայնքներին անդամակցելը վատ չի։ շատ եւ շատ արուեստին վերաբերող համայնքներ կային եւ կան հայաստանում։ եւ այդ համայնքները չէին տալիս «ուդօ», ու չէին տալիս տոմս։ առաւել եւս չէին տալիս մետրօյում ձրի երթեւեկելու հնարաւորութիւն։
բայց այդ համայնքների մաս լինելը, իհարկէ շատ լաւ ա, հաւէս ա եւ զարգացնող, եւ օգտակար բոլորին։ չէ որ մարդը սոցիալական կենդանի ա, ու մեզ պէտք են կապեր, ու մեզ պէտք են համայնքներ։
#անկապ #համայնք #միութիւն #կայսրութիւն #բռնապետութիւն #արուեստ #պետութիւն #պատմութիւն