ուզում եմ ասել, այս քաղաքականը, որ ձեզ այստեղ ու այստեղ բացատրում են, որ, դուք, այո, քաղաքականցնում էք ու լաւ էք անում, քանի որ պէտք է չգիտեմ ինչպէս այլասերուել որ քաղաքական չստացուի, թւում է երբեմն վեհ, հեքիաթային, երբեմն էլ կեղտոտ, բայց իրականում ոչ մէկն է ոչ միւսը։ պարզապէս կենցաղային է, առօրեայ գործընթաց է։
այս ցոյցերն ինձ համար «տօն, որը միշտ քեզ հետ է» հեգնական պիտակով են։ մարդիկ, ով առաջին անգամ են ինչ֊որ բան անում՝ շատ ոգեւորւում են։ ասենք՝ առաջին անգամ գնացել է քաղաքից դուրս, կամ հակառակը՝ քաղաք։ ամէն ինչ նոր է, էնդորֆիններ, ու էլ ինչ ասես չի արտադրւում։
բայց իրականում, քաղաքական պայքարը, եւ քաղաքականութիւնը ինքնին, ահաւոր կենցաղային եւ առօրեայ գործընթաց է։ աւելին, ասեմ, որ այն պարտաւորութիւն է, եւ պատասխանատւութիւն։
լտպ֊ն որ ասում էր «ախոռներ մաքրելու» մասին, շատ մօտ էր ձեւակերպել, երեւի գիտէր ինչ էր ասում։
իրականում, ցոյցի գնալը՝ տուն հաւաքելու պէս մի բան է։ ինչի, ո՞վ է սիրում տուն հաւաքել։ ես դրա տեղը, այսօր ուզում եմ գնալ գրադարան, կամ ասենք, կարդալ մի բան, պտտուել համացանցով, կամ պարզապէս զբօսնել։
բայց չէ՝ պէտք է հաւաքել։ հիմա կամ պիտի թողնեմ, կամ էլ աւելի է վատանալու։
նոյնն էլ, եթէ ասենք քեզ իզուր տեղը տուգանել են, ու պիտի գնաս, իրաւունքներդ պաշտպանես դատարանում։ ո՞վ հաւէս ունի։ կենցաղային, զզուելի գործ է։ սա էլ ձեզ արտաքին քաղաքական գործընթացի զուգահեռ։
քաղաքականութեանը որտեղից էլ չմասնակցես՝ կենցաղ է։ կենցաղի մէջ էլ, իհարկէ, կարելի է հաւէս բան գտնել, դա այլ հարց է։
այդ քաղաքական գործընթացներն էլ նոյն բանն են՝ պիտի գնաս այդ ցոյցին ցցուես, քանի որ չանես — աւելի վատ է լինելու։ ու իմանաս որ այո, գուցէ քո փայ բռնութիւնն էլ ստանաս։
պարտաւորութիւն է՝ քանի որ դու չանես, ո՞վ անի։ քանի որ կարող է հաւէս չունես դրա։ դա հիմա, առաջին անգամ է ձեզ համար, հաւէս է թւում։ իսկ իրականում՝ էէէէ, էլի պիտի գնա՞մ, գրողը տանի, ինչի՞, բան ու գործ չունե՞մ։ բայց դէ այո, պիտի գնաս, գրողը տանի։ այո։ ու ասենք աշխատանքից յետոյ գնում ես այլ աշխատանքի, որն արդեն բնական է չի վճարւում՝ պարտաւորութիւն է։
(ի դէպ, վճարուելու մասին․ վիքի֊ում կանոն կայ, որ յօդուած գրելու համար պէտք է փող չստանաս։ որովհետեւ, եթէ մէկը ստանայ, ապա միւսը չի ուզի գրել, կասի՝ ես ինչի՞ պիտի ձրի անեմ այն, ինչ ուրիշը փողով է անում։ նոյնն էլ այստեղ է, իրականում ցոյցին «փողով բերուած մարդկանց» մասին խօսքերը սովորաբար իշխանական հեքիաթ են լինում, քանի որ ոչ մի իրական քաղաքական ուժի ձեռք չի տալիս այսպէս բարոյազրկել իր շարժման իրական աջակիցներին։ փողով բերում են ընտրութիւնների, ու սովորաբար իշխանութիւնները, կամ նման բարոյազուրկ, յուսահատ ուժերը։)
պատասխանատւութիւն է՝ քանի որ ամէն քայլդ կարող է սխալ մեկնաբանուել, կամ ստուեր գցել ամբողջ շարժման վրայ, կամ առհասարակ յիմարութիւն լինել։ լինի դա հարցազրոյց, որ դու տուել ես, գրուածք, որ դու թողել ես, մի շիշ գարեջուր, որ ձեռքիդ բռնել ես, կամ բառ, որ դու ասել ես՝ ոստիկանին, կամ մէկ ուրիշին։
այսօր տօն է ձեզ համար ամենօրեայ, բայց դա երկար չի տեւի։ կարեւորն այն է, երբ յոգնէք դրանից, ի՞նչ էք անելու, թողնելո՞ւ էք, թէ՞ հասկանալու էք, որ պարտականութիւն է, ու թէկուզ այնքան էլ հաճելի չէ, պէտք է անել, եւ լինել զգօն ու պատասխանատու ընթացքում։
կներէք, եթէ ձեզ հաճելի բան չասացի։
Շրջանցելով [նախորդ գրառման մեջ][/weblog/2011/09/12/ասք-արցախյան-բարքեմփի-մասին-զրո/] նշված զարմանալի տեքստը, գտնում ենք հայերեն նշանաբանը՝
Սա իրականում շատ ակտուալ տեքստ է։ Հետագա փոսթերում ես կանդրադարնամ այն տպավորությանս,որ Արցախը էքստրովերտ է, օդում համոզմունք է զգացվում թե ամենը կախված է այլերից, օտարներից։
Իսկ այժմ, տղաներ եւ աղջիկներ, քաթի տակ ազատությանը նվիրված տոնակատարությունները Ստեփանակերտում՝
Ստեփանակերտի կենտրոնը ժողովուրդը անվանում է «պյատաչոկ»։ Ինչու ոչ «Վիննի Թուխ» կամ «Պոստորոննիմ Վ․» պարզ չէ։ Այդ պյատաչոկի վրա տեղավորվել են ադմինիստրատիվ շենքեր (ԼՂՀ խորհրդարան, կառավարություն․․․)
եւ «Արմենիա» հյուրանոցը։ Այո, «Արմենիա», ոչ թե «Հայաստան»։
Հյուրանոցի մուտքի վերեւը կախված է երեք դրոշ – ՌՖ, ՀՀ եւ ԼՂՀ։ Ինչ գործ ունի այստեղ ռուսական եռագույնը ինձ ոչ ոք չկարողացավ բացատրել։
Պյատաչոկի վրա տեղավորվել է նաեւ Արցախբանկի շենքը՝
Կազմակերպված են «ժողովրդական զբոսանքներ», կես մետրը մեկ վաճառում են վարդագույն շաքարից բամբակ, փուչիկներ․․․
ու կա մի շարք թեմատիկ թխվածք՝
Թխվածքը անկեղծ հետաքրքրություն է առաջացնում արցախի սկաուտների մոտ։
Վաճառողները օգտագործում են հայրենական անձեռոցիկներ՝
Զբոսնում են մեդալներով տատիկներ եւ պապիկներ՝
Իսկ այս մեդալներով պապիկներին նկարելիս ինձ նկատողություն արեց ոստիկանը ու խորհուրդ տվեց պյատաչոկի այն կողմը առհասարակ չնկարել։
Ոստիկանների մեքենաները նույնն են՝
Երեխաները եւ ոստիկանները պատշաճ հագնված են՝
Պյատաչոկի վրա կա բեմ
որի վրա վազում են երեխաները։ Լավ է, որ նրանց դա թույլ են տալիս, ոչ ոք չի արգելում։ Իսկ հետեւից բեմը շրջապատված է հավես նկարներով՝
Առհասարակ երեխաները ստեղ շատ շատ են։ Իմ մոտ տպավորություն է, որ միջինում ընտանիքներում երեք երեխա է
Տուսվում են երիտասարդները՝
բարքեմփցիները զբոսնում են՝
Այս ամենի վրա հպարտությամբ նայում է Ստեփան Շահումյանը՝
ու տենց
the party’s over
փաթին ավարտված է
PRAGUE—New Years’ Eve, 2005.
© Josef Koudelka / Magnum Photos
այստեղից – էլի շատ լավ նկարներ կան։
ու տենց
ահա այսպես են խմում Երեւանում նոր տարվա գիշերը՝
Գրազ եմ գալիս, որ եւ Ռուսաստանում, եւ Եվրոպայում, դրանք ջարդված կլինեին։
ու տենց
իսկ դուք գիտե՞ք որ Ռուսաստանում մարդիկ նախորոք վճարել են հարմարավետ օպոխմել կազմակերպելու համար։ Որովհետեւ վստահ են, որ ձեւ չկա, այնքան են խմելու՝ մեռնեն։
ու տենց
ու տենց
Այ, տարին են ամփոփում մարդիկ, ու դա բնական է․
մենք սիրում ենք չափել այն ամենը, ինչ ձեռքի տակ ընկնում է, լինի դա ծախսված ժամանակը, մթնոլորտային ճնշումը, թե պուպուլի աշտարակի երկարությունը։ Դա, կարելի է ասել, գիտական մոտեցում է։
Նույնիսկ ֆլեշմոբ եղավ, ի՞նչ եմ արել, ինչի՞ն եմ հասել այս տարվա մեջ։ Ես ել մտածեցի, ի՞նչ եղավ։ Այո, ձեռքբերումներ կան։ Բայց կորուստներ ել կան։ Ու ի՞նչն է իմ համար ավելի կարեւոր, այս ձեռք բերումը, թե այս կորուստը։
Օրինակ, եղա նահանգներում։
օկեյ, ձեռք բերում է, հետաքրքիր էր։
Ուզու՞մ էի ես այնտեղ գնալ։ Չէ, պարզապես գլխիս ընկավ։ Լավ է, իհարկե։ Բայց այդ մասին չեի երազել։
Իսկ այն ինչ ուզում էի անել, արե՞լ եմ։ Երեւի չնչին մասը։
Իսկ ո՞րն էր իմ համար ավելի կարեւոր, կորուստը, թե ձեռք բերվածը։
Ու գուցե այն, որ տարի տարի հատվածներ ենք նկարում մեզ համար չգիտես երբ վերջացող գծի վրա, պիտի հիշեցնի, որ գիծը վերջավոր է, իսկ այն կարեւոր բաները որ ուզում ես իրականացնել, կարող են այսպես ել չիրագործված մնալ։
Ու գիտեմ, որ այս տաս օր արձակուրդի ընթացքում չեմ հասցնի ոչ մի բան անել։ Երեկ հասցրել եմ ՆՅ-ի նկարները մշակել, գուցե այս գիշեր լցնեմ, ցույց տամ։
Հա, մեկ ել «նոր տարի»ն ակներեւ ցուցադրում է, ինչպես մենք չենք սովորել չսպառել։ Ու այո, ես ագահ եմ, ու ափսոսում եմ իմ փողերը, որոնք գնացին տոնական զարդարանքներին, կամ տոնական հեռուստահաղորդումներ պատրաստելուն։ Ես ափսոսում եմ հանրապետության հրապարակի տոնածառի վրա ծախսված եղեւնիները։ Եթե այդ մեծ եղեւնին լիներ ոչ բնական եղեւնիներից, ոչ ոք չեր նեղանա։ Միեւնույն է, ամբողջ տոնը կեղծ է, եթե «ձմեռ պապերը» կեղծ են, ինչու՞ «եղեւնին» պիտի իսկական եղեւնիներից լինի։ Դրանք ինչու՞մ են մեղավոր։ Իսկ ես կնախնտրեի, որ այդ տոնակատարության համար հատկացված գումարները ծախսվեն մի քիչ ավելի հավասարաչափ տարվա ընթացքում, ու օրինակ, փողոցը, ավելի խնամված տեսք ունենար տարվա բոլոր ամիսներին։ Այո, աղքատ ենք, չենք կարող մեզ թույլ տալ քեֆ ուրախություն, պետք ել չէ։ Գոնե արժենավայել կապրենք, ոչ թե տարին մի երկու օր մեզ կհամոզենք որ ամեն ինչ լավ է, կամ չգիտեմ ում աչքերի մեջ փոշի կլցնենք։ Բայց ես չեմ կարող այդ կապակցությամբ առանձնապես դժգոհել, որովհետեւ դա այն է, ինչ ուզում է ժողովուրդը։ Ժողովուրդը ուզում է տոնակատարություն, ու իր իսկ անձնական փողերն է ծախսում ոչ ռացիոնալ․ ծնունդներին, նոր տարիներին, հարսանիքներին՝ ուրիշների աչքերի մեջ թոզ փչելով։ Օհ ժամանակներ, օհ բարիքներ, դա կարելի է միշտ ասել ։Ճ
Անկեղծությունը երբեք ել հասարակության լայն շրջաններում չի գնահատվել։
Պատմեմ մի երկու «նոր տարիների» մասին։
Մի անգամ, եվրոպայի սրտում, նոր տարի։ Ես ուզում էի ինչպես միշտ հանգիստ տանը նստել, ինետվել, կարդալ, չաթվել։ Դե վերջինը այս գիշեր լավ չի ստացվում, բայց ոչինչ, մեծ կորուստ չէ։ Ուրեմն, մի հատ մեքսիկացի կար, ասեց, արի էլի, իմ հետ, լավ ռեստորանչիկ եմ գտել, գնանք հաց ուտենք, խմենք։ Ու քանզի ես երիտասարդ էի եւ անփորձ, մտածեցի լավ, ի՞նչ է ինձանից պակասելու, գնամ, թող իրան մենակ չզգա։ Բայց հիմա ես գիտեմ, որ պետք էր իմ իսկ ցանկությունները ավելի շատ հարգել, ու գնահատել։ Դժվարությամբ դուրս եկա, հեծնեցի հեծանիվս, իջա փողոց։ Քթիս խփեց ալկոհոլը։ Ամբողջ քաղաքում ուգառի հոտ էր կանգնած։ Հետո տեսա, ինչպես է ժողովուրդը նետվում ու բթվում տրամվայների մեջ։ Մոտավորապես այնպես, ինչպես մեր մոտ ամառը Սեւանից Երեւվան էլեկտրագնացքի մեջ են նետվում։ Չեն նետվում, գրոհում են։ Ամենուր ջարդված շշերի բեկորներ էին, դրանք զգուշորեն շրջանցելով իջա քաղաք։ Ամենուր խմածներ, բոլորը կարծես խելագարվել են։ Հետո՝ հրավառություն, այո, թանկ, որակյալ հրավառություն։ Ռեստորանչիկն ել չկպավ․ մեքսիկացու հետ ամբոխը բաժանեց, իսկ հեռախոսային գծերի ծանրաբեռնվածությունը թույլ չտվեց զանգվել։ Արդյունքում հավես խաղաղ երեկո անցկացնելու տեղը մրսեցի, ու լիքը խելագարված մարդ ու շշերի բեկոր շրջանցելով ճամփա քշեցի։ Լավ դաս ստացա այդ օրը, պետք է իմանալ ինքդ քեզ, ու հարգել քո իսկ ցանկությունները։
Այլ տարի, Երեւան։ Ձյուն էր գալիս, փողոցները դատարկ էին, գեղեցիկ էր քաղաքը, ու ոչ սովորական տեսք ուներ, ու ես լուսանկարում էի։ Նկատեցի, որ տասներկուսից մեկը՝ հրապարակի վրա համերգ էր։ Իսկ շուրջը դատարկություն, բոլորը ընտանիքների հետ են, ինչպես ընդունված է։ Համերգին միայն մի քանի հնդիկ ու սեւամորթ կային։ Իսկ երբ մարդիկ սկսեցին դուրս գալ բնակարաններից զբոսնելու, մեկի կողմերը, համերգը ավարտվեց։ Այդ ժամանակ ես նկատեցի որ մեր մոտ ամենահանդուրժող ղեկավարությունն է, որը հատուկ օտարերկրացի հյուրերի համար համերգներ եւ տոնակատարություններ է կազմակերպում։
Մեկ ել, ժողովուրդ, խմած մարդիկ մեքենա են քշում, ու ամեն նոր տարվա գիշեր կամ իրար, կամ անմեղ մարդկանց խփում են, այնպես որ, զգոն եղեք։
ու տենց
Մտածող երեխաները ուշադրությունն են դարձնում իրենց նկատածներին։
Հարց են տալիս, ինչպե՞ս է ստացվում, որ Սանտաները/ՁմեռՊապիները շատ են լինում։ Ինչու՞ են նրանք քշում հեծանիվ/մեքենա, կանգնում խանութների մոտ։ Արդյո՞ք խանութները նրանց վարձատրում են։ Բայց չէ՞ որ օդով թռչող եղջերու ունեցող Սանտան հեծանիվ չի քշի, մեքենա չի նստի։
Ինչպե՞ս է ստացվում որ նրանք այնքան շատ են։ Ինչու՞ են խմում։ Ինչու՞ են կասկածելի նման հարեւանին։ Ո՞րտեղից Լապլանդիայում հայրենական արտադրանքի նվերներ։
Հարցերը պարզապես անթիվ են, իսկ մեծերի տեսությունները չեն դիմանում ամենաթույլ քննադատությանը։
Պարզապես ծնողների հանդեպ վստահությունը այնքան մեծ է լինում, որ ամենալավ լուծումը թվում է չմտածելը։ Արդյո՞ք երեխաներին սիրելով հնարավոր է նրանց ստիպել լինել հիմար, չվստահել իրենց իսկ մտքերին ու վերլուծություններին։
ու տենց
