#ամպակալիպսիս
#ամպակալիպսիս
մէջբերումներ, թարգմանութիւնը ստորեւ՝
>The M-3 could have also remained a one-of-a-kind machine (its development was not officially sanctioned by the government), had it not been for the academician Viktor Amazaspovich Ambartsumian. Upon his arrival in Moscow in 1954, he asked his friend Andronick Gevondovich Iosifian, Director of the All-Union Soviet Scientific Research Institute of Electro-mechanics [today the Vserossiskii nauchno-isledovatel’skii institut elektromekhaniki, or VNIIEM], to help him obtain a computer for the Armenian Academy of Sciences. Iosifian turned to Brook, and the two of them agreed to manufacture three M-3s at the Institute of Electro-mechanics, which had its own manufacturing facility. One computer was to be built for the Institute of Electro Mechanics, one for the Yerevan Institute of Mathematics of the Armenian Academy of Sciences, and another for Korolev’s space program. They formed a joint group of specialists: Matyuhin (from Brook’s laboratory), Boris Moiseevich Kagan, George Petrovich Lopato (from Iosifian’s Institute), and others. In 1956, the first of the M-3’s was fine-tuned and presented to the State Commission, together with technical documentation required for industrial mass- production.
>…Because the M-3 was actually a self-initiated project, independent of any state plans, the State Commission headed by Bruevich and assisted by Shura-Bura showed its true character by not wanting to acknowledge this computer, claiming that it was “born illegitimately.” Although they did eventually accept it, two years went by without it’s going into mass production. During this time, the Yerevan Institute of Mathematical Machines was founded and began producing its own computers using our documentation for the M-3. 27 At the same time, the first industrial computer factory in Minsk, Belarus, was built, but had nothing to produce. The factory managers learned that Iosifian had a model of a computer but nobody had given him permission to make it. Only then were the M-3’s documents transferred from the Institute of Electro Mechanics to the factory in Minsk and the M-3 computer became the basis for computer manufacturing in Yerevan and Minsk.
M֊3֊ը դարձեալ կարող էր մնալ միայն մէկ օրինակ (զի դրա նախագծումն ու արտադրութիւնը պաշտօնապէս չէր թոյլատրուած կառավարութեան կողմից), եթէ չլինէր ակադեմիկոս Վիկտոր Համբարձումեանը։ Երբ նա 1954 թուականին ժամանեց Մոսկուա, դիմեց իր բարեկամին՝ Անդրոնիկ Իոսէֆեանին, Համամիութենական Էլեկտրամեքանիկական Գիտահետազօտական Ինստիտուտի տնօրէնին (այժմ Ռուսաստանի էլեկտրոմեխանիկայի գիտահետազօտական ինստիտուտ — ՎՆԻԻԷՄ), որպէսզի օգնի իրեն՝ համակարգիչ ձեռք բերելու Հայկական Ակադեմիայի համար։ Իոսէֆեանը դիմեց Բրուքին եւ երկուսը համաձայնուեցին Մ֊3֊ի երեք օրինակ պատրաստել Էլեկտրամեքանիկական Ինստիտուտում, ուր կար սեփական արտադրամաս։ Մի մեքենայ պիտի պատրաստուէր ինստիտուտի համար, միսը՝ Հայաստանի Գիտութիւններու Ակադեմիայի Երեւանի Մաթեմատիկական Ինստիտուտի համար, եւ մէկը՝ Կորոլեօվի տիեզերական ծրագրի համար։
Նրանք կազմեցին մասնագէտների խումբ՝ Մատյուխին (Բրուքի լաբորատորիայից), Բորիս Մովսէսովիչ Կագան, Գէորգ Պետրովիչ Լոպատօ (Իոսէֆեանի Ինստիտուտից) եւ ուրիշներ։ 1956 թուին Մ֊3-ի առաջին մեքենան բաւական մշակուած տեսքով ներկայացուեց Պետական Յանձնաժողովին՝ արդէն այն բոլոր տեխնիկական փաստաթղթերով, որ պահանջուում էին արդիւնաբերական զանգուածային արտադրութեան համար։
…
…Քանի որ Մ֊3֊ը ըստ էութեան ինքնակամ նախաձեռնութիւն էր, անկախ որեւէ պետական ծրագրերի, Պետական Յանձնաժողովը՝ Բրուէվիչի գլխաւորութեամբ եւ Շուրա֊Բուրայի աջակցութեամբ, ցոյց տուեց իր իրական դիմագիծը՝ չուզելով ճանաչել այս մեքենան՝ պնդելով թէ այն «անօրինական կերպով ծնուած» է։ Թէպէտ վերջապէս ընդունեցին, սակայն երկու տարի անցաւ առանց զանգուածային արտադրութեան սկսուելու։
Այդ ժամանակ Երեւանի Մաթեմատիկական Մեքենաների Ինստիտուտը հիմնուած էր եւ արդէն սկսել էր արտադրել սեփական մեքենաները՝ մեր Մ֊3֊ի փաստաթղթերի հիման վրայ։ Միեւնոյն ժամանակ Մինսկում՝ Բելառուսում կառուցուեց առաջին արդիւնաբերական համակարգիչների գործարանը, բայց այն չունէր արտադրելու որեւէ մոդել։ Գործարանի ղեկավարները տեղեկացան, որ Իոսէֆեանի մօտ կայ համակարգչի օրինակ, բայց ոչ ոք իրան լիազօրութիւն չէր տուել այն արտադելու։ Միայն այդ ժամանակ Մ֊3֊ի ամբողջ փաստաթղթային փաթեթը փոխանցուեց Էլեկտրամեքանիկական Ինստիտուտի Մինսքի գործարան, եւ Մ֊3 մեքենան դարձաւ համակարգչային արդյունաբերութեան հիմքը թէ՛ Երեւանում եւ թէ՛ Մինսկում։
#երեւան #մինսկ #համակարգիչ #պատմութիւն
կարօտում եմ էն ժամանակը, երբ կորպորացիաներն իրենց ազատ ծրագրակազմը չունէին (օրինակ մայքրոսոֆթի ջս խմբագրիչը) ու որ ազատ ծրագրակազմի մարդիկ աշխատանքի մշակոյթ էին ձեռք բերում եւ անկախութիւնն էին զգում, եւ աւելորդութիւնը կորպորատիւ գործիքների։
հիմա ազատ կորպորատիւ գործիքների առատութիւնը նրան ա բերում, որ նրանք որ ազատ օհ են քշում, մէկ ա էդ հոտառոթիւնը չունեն, ու փոխարէնը տեսնեն ինչ կարելի ա սովորել ու օգտագործել, կորպորատիւ անճաշակ եւ դախ լուծումներն են օգտագործում այդ ազատ օհ֊ի վրայից։
շուէյցարիայում ես իմացել եմ տարբեր կարեւոր բաներ։ մէկն այն էր, որ պարզուեց՝ չնայած երկիրը հարուստ ա, հնա֊ն՝ բարձր, շատ շատ աղքատ մարդիկ կան։
եւ ես էդ աղքատութիւնը չափում եմ էնպէս, որ աղքատ մարդիկ շուէյցարիայում ապրում են աւելի վատ, քան աղքատ մարդիկ հայաստանում։ զի հայաստանում էդ նոյն շերտի մարդիկ չեն առնում օգտագործած կօշիկ իրենց եւ իրենց երեխաների համար, կամ դա նորմա չի։ իսկ շուէյցարիայում՝ նորմա ա։
եւ հայաստանում սնունդ կայ, որ էժան ա եւ մատչելի՝ պայմանական լոլիկը։ էնտեղ՝ էնքան թանկ ա, որ ապահովն էլ կը մտածի մինչ առնելը։
եւ վերջապէս, էնտեղ շատ մարդ պարզապէս դժբախտ կեանք ա ապրում։ որովհետեւ կապիտալիստական ա շատ երկիրը, եւ մարդիկ շատ ճնշուած են։ այդ մասին կարող եմ երկար խօսել, պատմել։ ինչպէս տներն են պատկանում կորպորացիաներին, ինչպէս են շանսերդ տուն գտնելու կրճատւում, եթէ երաժիշտ ես, կամ շուն ունես, կամ յղի կին ես։ ինչպէս ես նուաստացուած ոստիկանութեան կողմից, որ իրաւունք ունի քեզ խուզարկել, եւ ինչպէս են էդ ոստիկանները 20:30֊ից սկսած մարդկանցից այգիներ մաքրում, որ չլռուեն՝ գնան քնեն, զի առաւօտը շուտ գործի են։ ժամանակն ա։
այսպիսով՝ ա — շատ մարդիկ աղքատ են, եւ էդ աղքատութեան մէջ ապրելը, կարծում եմ, աւելի բարդ ա, քան հայաստանում։
երկրորդ կէտ՝ շուէյցարիայում երեւում են քաղաքական որոշումներ, որ լուրջ են։ եւ դրանց հետեւում են։ այլ հարց ա, որ էդ որոշումները քննարկուած են, ու հիմնականում կիրթ մարդանց մտածելու արդիւնք են։
օրինակ՝ վերջնական սպառողը գազ չպիտի ունենայ։ ունի միայն էլեկտրականութիւն։
ինչի՞ հայաստանում վերջնական սպառողն ունի գազ։ զի էդպէս իրան աւելի էժան ա։ էդպէս եւ շուէյցարիայում ա էժան։ բայց կան շատ պատճառներ, ինչի էնտեղ որոշուել ա գազ չքաշել։ անվտանգ չի, շատ տեղերում պայթիւնավտանգ ա, ահաւոր ա, եթէ պատերազմ ա, եւ կախուածութիւն ա առաջացնում կոնկրետ մի վառելիքից։
էլեկտրականութիւնն ի տարբերութիւն, աբստրակցիա ա։ ինչ֊որ ձեւով կը ստանան, կը տան։ գուցէ երկրում գազ բացարձակ չլինի, բայց էլեկտրականոթիւնը մի աղբիւրից չի որ հնարաւոր ա ստանալ, եւ ծայրայեղ դէպքում մարդիկ կը կարողանան իրենց կարիքները հոգալ էելկտրական էներգիայով։
դա աւելի թա՞նկ ա նստում մարդկանց վրայ։ ոչինչ։ աղքա՞տ են։ ոչինչ։ էդպէս ա նպատակայարմար։ բաներ կան, որոնց վրայ պէտք չի խնայել։
եւ դրանք պարզապէս վերնախաւի որոշումներ չեն։ հանրութիւնն ա էդ մարդկանց ընտրել, եւ հանրութիւնը սովոր ա շատ վճարել՝ իմանալով որ էդպէս աւելի ճիշտ ա, էս ու էն պատճառով։
եւ այդ պատճառով ամէն երեւանեան բազմաբնակարանային շէնքի ամէն յարկում կան գազի հաշուիչներ։ կայ թանկ ենթակառուցուածք, որից կարելի էր խուսափել, եւ կայ կոնկրետ մի վառելիքից ամբողջ երկրի կախուածոթիւն։
բայց էականն էն չի, որ մարդիկ աղքատ են՝ մարդիկ շուէյցարիայում էլ են աղքատ։ էականն էն ա որ մարդիկ պատրաստ չեն վճարել, զի էդպէս աւելի խելամիտ ա շատ պատճառներով։
իսկ դա, երեւի դարաւոր գաղութացումից ա։ պատասխանատւութիւն չունենալուց եւ չզգալուց ա։ ամէնը որոշուել ա մարդկանցից անկախ։ որոշումները կայացւում էին մարդկանցից անկախ։ եթէ նոյնիսկ նպաստաւոր էին՝ պարզ չէր ինչու։ մարդկանց մասնակցութիւնը չկար։
շուէյցարիայում այնպէս ա ստացուել, որ վաղուց կար քաղաքացիների մասնակցութիւն։ ամենաակտիւ կերպով։ կային մանր գործարարներ, խոշոր գործարարներ։ քիչ էին եւ տկար ֆեօդալները։ աւելի ազատ էին գիւղացիները։ քաղաքացիները՝ իհարկէ նախկինում ոչ կանայք, եւ իհարկէ նախկինում ոչ բոլորը՝ մասնակցում էին որոշումներին։ բայց նոյնիսկ էդպիսի մասնակցութիւն հայաստանում չկար դարերով։ իսկ շուէյցարիայում կար դարերով։
ահա թէ որն ա էական տարբերութիւնը։ եւ մասնաւորապէս արտայայտւում ա գազի հաշուիչների առկայութեամբ, եւ բացակայութեամբ։
ինձ համար շատ կարեւոր հարց ա՝ ինչի՞ եմ ես էնպիսին, ինչպիսին կամ։
զի դա կապ ունի նրա հետ, թէ ո՞վ եմ ես։
բազմաթիւ գիտաֆանտաստիկ եւ փիլիսոփայական նիւթեր էդ հարցին անդրադառնում են՝ ինչ կարեւոր ա մեր յիշողութիւնը նրա մէջ թէ ով ենք մենք։ ու նաեւ, ինչ կարեւոր ա պատմութիւնը՝ մեր, մեր նախնիների ու մեր շրջապատի։
օրինակ, արդէն բաւական վաղուց, ես աստիճանաբար գիտակցել եմ, որ ես՝ սովէտական մեքենայի ստացած արդիւնք եմ։ ես դառնում էի այն, ինչ սովէտական մեքենան ուզում էր, որ ես դառնամ։ դա իմ ծնուելով էլ չի սկսուել։ դա սկսուել ա իմ ծնուելուց շուտ։ իմ ծնողները, լինելով հակակոմունիստ, դարձել էին, մասամբ էն, ինչին սովէտական մեքենան ուզում էր հասնել։ ամենապարզ օրինակն ա՝ նրանք շփուել են իրար հետ կայսրութեան լեզուով։ նրանք կարող են բացատրել դա այլ կերպ, բայց ես կարծում եմ, որ նրանց բերած պատճառաբանումների արմատում էլ ա սովէտական մեքենան։
եւ երբ գիտակցեցի՝ կարողացայ փոխուել։ ես իմացայ ինչ էին ուզում ես լինեմ։ եւ ինչի համար։ ու կարողանում եմ՝ յուսամ, լինել ոչ էն ինչ պէտք ա լինէի։
էսօր մէկն ասել էր՝ java֊ն կայ, որովհետեւ կայ։ որովհետեւ էսօր շատ են գրում դրանով, այդպէս էլ շարունակում են շատ գրել։
բայց նա չգիտէր, որ էդպէս չի եղել որովհետեւ java֊ն՝ հիասքանչ լեզու էր։ այդպէս ա, որովհետեւ սարսափելի հզօր եւ հարուստ կորպորացիաները ուժ են կիրառել, փող են տուել, ճնշել են, ուր պէտք ա, եւ առաջ են տարել իրենց օրակարգը։
յետոյ առաջանում են մարդիկ, ում համար դա առաջին լեզունն ա։ ով «մտածում» ա դրանով։ ով ինքնութիւնն ա կապում դրա հետ։
ասում ա՝ համալսարաններում են առաջին լեզու որպէս սովորել։ իսկ համալսարանները ինչի՞ են դա օգտագործել որպէս առաջին լեզու։ արդե՞օք խոշոր կապիտալի ազդեցութիւն չկար համալսարանների վրայ։ արդե՞օք համալսարանները հարուստ եւ անկախ են, կամ կարող են աշխատաշուկան անտեսել։
նաեւ, ես անձամբ գիտեմ շատ մարդ, ում առաջին լեզուն համալսարանում modula-2֊ն էր։ եւ ի՞նչ։ արդե՞օք modula-2֊ն ա java֊ի պէս տարածուած։ արդե՞օք էդ սովորած մարդիկ են որոշել, թէ որն ա օգտագործուելու։
թէ՞ իրենց փոխարէն են որոշել։
հետաքրքիր ա, որ համալսարանն այդ մարդը օգտագործել ա որպէս փաստարկ։ համալսարանն էն տեղն ա ուր գիտնականներ են, էն տեղն ա ուր հետազօտութիւններն են, ու էն տեղն ա, որ ձգտում ա գիտելիքը բացայայտել, ճշմարտութիւններին մօտենալ։
եւ իսկապէս։ համալսարաններում շատ հետաքրքիր լեզուներ են առաջացել, շատ հետաքրքիր եւ հեռանկարային օպերացիոն համակարգեր։ ո՞ւր են դրանք։ ինչի՞ լայն տարածում չեն գտել։ արդե՞օք ոչ էն պատճառով՝ ուր են ծնուել։ արդե՞օք ոչ էն պատճառով որ կորպորացիայի մէջ չեն ծնուել, եւ շահ չկայ դրան աջակցելու, էդ հետազօտութիւնը «մէջք» չունի։
java֊ին անդրադառնալով, պէտք ա տալ երախտիք դրա ստեղծողներին։ ի սզբանէ նոյնիսկ համալսարանները շատ սարսափելի բան չպիտի դրա մէջ տեսնէին։ այն լաւիկ, կոկիկ լեզու էր։ (ճիշտ ա, վիճելի ա, արդեօք նոյնիսկ էդ պարագայում պէտք ա լինէր առաջին լեզու։ արդե՞օք hello world գրելու համար օբյեկտներ օգտագործելը լաւ կրթական պրակտիկա ա)։
բայց էսօր այն լրիւ այլ լեզու ա։ ինչի՞։ որովհետեւ այն գոյութիւն ունի որոշակի տնտեսական միջավայրում։ դա գիտնականների կողմից զարգացուող լեզու չի։ կամ այլ կերպ ձեւակերպեմ՝ դա լեզու ա որ զարգանում ա կորպորատիւ շահից ելնելով եւ կորպորատիւ շահ բերելու ձեւով։
եթէ շատ կարճ՝ կապիտալին պէտք ա աճ։ այդ համար պէտք ա նաեւ լեզուն աճի եւ բարդանայ։ պէտք ա նոր վարկածում հաշուի առնել օգտագործողների ցանկութիւնները։ նոյնիսկ փոքր մասի։ եթէ նոյնիսկ մեծ մասը ցանկութիւն չի արտայայտել, եւ փոփոխութիւն չի պահանջել, ապա դէմ չի լինի փոքր մասի պահանջածը աւելացնելուն։
եւ այսպէս, աւելացնելով սրա֊նրա ուզածները, java֊ն այլեւս էն փոքր կոկիկ լեզուն չի։
վերադառնամ հիմնական մտքին՝ եթէ դու գրում ես պայմանական java֊ով, ապա դու առաջ ես տանում ինչ֊որ խոշոր ուժի օրակարգը։ եւ անվճար, զի արդէն էդպէս հեշտ ա՝ այլ կերպ՝ դժուար ա, ժամանակատար, եւ գուցէ ժամանակատար նաեւ նշանակում ա՝ թանկ։
ես պատրաստ եմ վճարել էդ գինը։ ինձ համար կարեւոր ա անձնական նախագիծ անելիս չնպաստել խոշոր ուժի շահերին։ չմասնակցել այդ արատաւոր շրջանի մէջ, երբ ես էլ եմ օգտագործելու մի բան, որովհետեւ էնպէս յաջողուեց անել, որ շատերն օգտագործեն, իսկ երբ շատերն օգտագործում են, դա աւելի ա դրդում աւելի շատ օգտագործել։
ինձ համար կարեւոր ա գիտակցել, որ կան լաւ նախագծուած տեխնոլոգիաներ։ չմոռանալ դա։ եւ անձնական նախագիծ անելով, անել, օրինակ չգնահատուած, բայց շատ սիրուն լեզուով։
եւ նպաստել նրան, թէկուզ իմ ամենափոքր, չնչին լումայով, որ այն լինի։ զի այն կայ, որովհետեւ կայ։ որովհետեւ դա կարդացող, եւ դրանով գրողներ կան։
այդ պատճառով նաեւ ես չեմ հասկանում, ինչպէս են մարդիկ ընդունելով ասում՝ «rss֊ը մեռաւ», կամ՝ «irc֊ն մեռաւ»։ ես եւ առաջինն եւ երկրորդն ամէն օր օգտագործում եմ։ էն որ google֊ն ու twitter֊ը ու facebook֊ը ամէն ինչ արին, որ լաւ նախագիծ՝ rss/atom/xml/xslt֊ն հանեն օրակարգից՝ չի նշանակում, որ դրանք օրակարգում չկան։ քանի կան մարդիկ, որ դրանք օգտագործում են՝ դրանք կան։
ինչ վերաբերում ա հայերէնին՝ այ դա իսկապէս էդպէս ա ստացուել։ sun֊ն ու oracle֊ը չեն որոշել որ մարդիկ խօսեն հայերէն։ եւ պուտինը չի որոշել դա։ եթէ ինչ֊որ բան որոշել են՝ դա այն ա, ինչպէս անել, որ էդ մարդիկ հայերէն չխօսեն, եւ ինչպէս անել, որ էդ մարդիկ աւելի կարեւորեն իրենց՝ գաղութացնողի, տուեալ դէպքում՝ ռուսաստանի շահը, քան հէնց իրենք իրենցը։
եւ ես էդպիսի դեբիլ լակոտ մեծացել էի։ ի՞նչ հայերէն։ ի՞նչ տառեր։ ամբողջովին ռուսական մշակոյթի մէջ էի։ հայերէն մի քիչ հասկանում էի, բայց արտայայտուել չէի կարողանում։
եւ ինձ նաեւ կարեւոր ա դասական ուղղագրութիւնը։ հա, մաշտոցը քաղաքական պատուէր էր կատարում։ բայց ի՞նչ պատուէր էր դա։ ես կասէի՝ ստիպուած։ նոյնիսկ եթէ արշակիդները հայերէն չէին խօսում՝ գիտակցում էին, որ մարդկանց չի լինի քարոզել այլ լեզուով։ պէտք էր քարոզել՝ իրենց լեզուով։ այսպէս մարդիկ, ժողովուրդը վճռորոշ յանգամանք էին։ բայց եւ, ըստ երեւոյթին արշակիդներն առնուազն երկու լեզու գիտէին, որոնցից մէկը հայերէնն էր։ վաղուց ասիմիլացուել էին հայերի մէջ ապրելով, եւ իրենց լեզուն էլ էր դարձել։
իսկ մաշտոցը լաւ գիտնական էր։ եւ լուրջ հետազօտութիւն ա արուել գրեր եւ ուղղագրութիւն ստեղծելիս, մարդիկ ջանացել են հնարաւորինս լաւ դիզայն ստանալ։
իսկ ես յարգում եւ գնահատում եմ էդպիսի գիտահետազօտական աշխատանքը։ ես գիտեմ, գիտեմ, որ միայն երկաթագիր էր, որ փոքրատառ չկար, որ լեզուն փոխուել ա։ բայց ես նաեւ տեսնում եմ ինչպէս ա, երբ էդ գիտահետազօտական աշխատանքը ամենասկզբից չի արուել՝ շատ եւրոպական լեզուներում։ երբ անմիտ սկսել են օգտագործել էն ինչ կայ, մի կերպ յարմարացնելով լեզուին։ երբ քաղաքական պատուէր չի եղել, եւ բաւական ռեսուրս չի դրուել հետազօտական աշխատանք անելու։
այդ պատճառով ա որ գերմաներէնում մի հնչիւնի համար չորս տառ ա գրւում։ որ ֆրանսերէն սովորելը շատ բարդ ա, զի գրածի եւ լսածի մէջ տարբերութիւնը անհամեմատ աւելի մեծ ա, քան շատ այլ լեզուներում։
ամէն փաստարկը հաշուի առած՝ էսօր պլիւս֊մինուս էն, ինչն անուանում ենք դասական ուղղագրութիւն՝ վատ տեսք չունի տարիքն առած, շատ աւելի լաւ ա իր գործառոյթը կատարում, քան շատ այլ լեզուների ուղղագրութիւնը։ զի սկզբնական գիտահետազօտական աշխատանքը կար եւ լուրջ էր։
եւ նոյնիսկ բոլշեւիկեանը, օկէյ, էշը ցեխից հանում ա։ բարդ ա հայերէն տառերով հայերէն ուղղագրութիւնը փոխել էնպէս, որ դառնայ, չեմ ուզում անուններ տալ, չնայած արդէն ինչ֊որ անուններ նշել եմ, էս կամ էն լեզուի ուղղագրութեան պէս ոչ հետեւողական։ հնարաւոր ա էդպէս լինէր՝ եթէ մեզ յաջողուէր պարտադրել կիւրեղատառ գրել, ինչպէս պարտադրեցին շատ ռուսաստանի փոքրամասնութիւններին։
եւ ապա, մի լեզւում պիտի ըստ ենթատեքստի իմանաս, այդ Г ֊ն ինչ հնչիւն ա։ իսկ որոշ լեզուներում՝ Г֊ն մի հնչիւն ա, ГГ֊ն՝ այլ, ГГГ֊ն՝ այլ, ГГГГ֊ն այլ, եւ վերջապէս՝ ГГГГГГ֊ն այլ։ էս տեքստի շրջանակներում չեմ ուզում մէջբերել կովկասեան ժողովուրդների գրականութիւնից դրուագներ, որ տեսնէք ինչ անընթերնելի տեսք ունեն։ բայց կարող էք ինդքներդ փնտրել։
հիմա էն մասին, արդեօք մեր էսօրուայ գրական հայերէնն էլ պարտադրանք չի։ եւ ես շատ սիրում եմ բարբառները, եւ երեւանեան բարբառը նոյնպէս։ շատ ճկուն, սիրուն խօսք ա։ եւ պէտք չի մեզ պարտադրել «է» բայը։ «է» բայը ոչնչով աւելի լաւը չի, քան «ա» բայը։ գրական լեզուին էլ վատ չեմ վերաբերւում, զի չեմ ընկալում որպէս պետական պարտադրանք։ այն կիրթ մարդկանց՝ որոշ տարածքի ու ժամանակաշրջանի համայնքի, աշխարհաբառը՝ գրի բերելու ջանքերի արդիւնք ա։ դա էլ ա հետազօտութեան արդիւնք։
այսպիսով, ուղերձս այն ա՝ մտածէք, ինչի՞ էք սիրում էն ինչ սիրում էք։ արդե՞օք էդ նրանից ա, որ էդպէս ստացուել ա, թէ արդե՞օք էդ նրանից ա, որ խոշոր ուժերին էր էդպէս պէտք։ եւ խորհէ՛ք, ո՞ւմ օրակարգն էք առաջ տանում էս կամ էն տեխնոլոգիան օգտագործելիս։
ու տէնց։
մինչ։
#լեզու #ինքնութիւն #գաղութացում #քաղաքականութիւն #ազատութիւն
81-82 թուերի լուսանկարչութեանը վերաբերող usenet արքիւ՝
gopher://gopher.quux.org:70/1/Archives/usenet-a-news/NET.rec.photo
մէյլը smtp չի, uucp ա՝ պիտի հանգոյցների ճանապարհը տայիր, բաժանելով ! նիշով։
#ֆոտո #ֆոտօ #լուսանկարչութիւն #արքիւ #պատմութիւն
էսօր մէկն ասաց թէ rpi֊ը վատն ա, զի՝ դանդաղ ա։
բայց դանդաղ ա ինչի՞ համար՝ ըստ երեւոյթին դրա լռելեայն ծրագրակազմը՝ raspbian֊ը, չգիտեմ որ դեսքթոփով, օգտագործելու համար։ ու ինչ֊որ ծրագրեր։
բայց երեւի արագ ա riscos քշելու համա՞ր։ եւ դրա՞ ծրագրերը։
նկատի ունեմ՝ ծրագրից ա, որ շատ բան ա անում, կամ ծանր սպեկ ա իմպլեմետնացնում, որ դանդաղ ա էս կամ էն երկաթի վրայ։
ապա մտածում եմ՝ ի՞նչը չի բաւարարում մարդկանց, որ էսքան ծանրացնում են։
գնօմը որ հինգ տարի առաջ էր, քի՞չ էր։ գնօմը որ տաս տարի առաջ էր՝ քի՞չ էր իր էֆեկտներով։
ըստ իս՝ քսան տարի առաջուայ գնօմը compiz֊ով՝ արդէն սարսափելի քուլ էր երեւում։
չգիտեմ ինչի են մարդիկ ուզում քամել ռեսուրսներն էնպէս որ կոմֆորտ չլինի աշխատելը էժան կամ ոչ շատ արագ երկաթի հետ։
ինչի՞ համար ա պէտք էդ ամենաարագը։ ինչի՞ չեն օկ մի քիչ դանդաղի հետ, որի վրայ կաշխատի ոչ էդքան ծանր բան։ ինչի՞ ա պէտք ծանրը։