մտածեցի, որ տենց դուխով ասում ենք, թէ մարդն իր արտաքինը, հարդուերը չի ընտրում, ասում ենք թէ՛ մի՛ դատէք մարդուն արտաքինով՝ հարդուերով, այլ իր մշակութային, ինտելեկտուալ ու հոգեւոր շերտերով՝ սոֆթուերով, ոնց որ թէ նա իր սոֆթուերն ա ընտրում։
սակայն չէ՞ որ իր սոֆթուերը մեծ մասամբ պայմանաւորուած ա ժառանգականութեամբ, միջավայրով ու ընտանիքով։ (կներէք եթէ ձեզ թւում ա որ չի, ձեզ շատ բան ա թւում։ ես էլ կուզէի հաւատալ, բայց հաւատալով չի։)
իսկ եթէ մարդու ձգտումները, հետաքրքրութիւնները, խելքը, ճաշակը, զանազան յատկութիւնները՝ թէկուզ նոյնիսկ աշխատասիրութիւնը, կամ կամքը, իրենից շատ կախուած չէին, արդե՞օք իմաստ գնահատել մարդու սոֆթուերը որպէս իր նուաճում՝ դա մեր բոլորիս, մարդկութեան, հասարակութեան նուաճումն ա, պլիւս ժամանակն ա, եւ իհարկէ լիքը պատահականութիւններ։
ստացւում ա, որ մարդու աչքերի գոյնը, կամ մազերի խուճուճ կամ ուղիղ լինելը, նոյնքան իրենից կախուած չեն, որքան իր ասենք հետաքրքրութիւններն ու հմտութիւնները։ կամ նոյնքան իրենից կախուած են։
ու յաջողութիւնն էլ էդ մարդու նուաճումը չի, տարէք իրեն ասենք այլ երկիր, կամ այլ ժամանակ, ու տեսէք ի՞նչ յաջողութիւն ա նա ունենում։ բերէք լինուս տորուալդսին թէկուզ եւ էն ժամանակուայ հայաստան, նա լինո՞ւքս էր գրելու։ ոչ մինիքսի գիրք կար, ոչ համացանց, ոչ հետազօտութիւններ՝ միջավայր չկար։ նա ըստ երեւոյթին իր բարդոյթների ձեռքը աւելի երկար ու շատ տառապելու էր։ ոչ մի այլ բան։ կարող ա նոյնիսկ, եթէ բախտը բերէր, ջաւասկրիպտ գրէր, ու սիէսէս հաւաքեր։ ու նոյնիսկ սիրէր էդ գործը։
տենց, մի՛ հարցրու ո՞վ ունի կանաչ, կամ սեւ աչքեր՝ դու ունես։ մի՛ հարցրու ո՞վ ա ֆէյլ եղել կամ յաջողութեան հասել՝ դո՛ւ ես, դու։