ասք հաշտեցման մասին

ուրեմն, երեկ դիտել եմ «հակամարտությունը եւ հաշտեցումըը կենտրոնական֊արեւելյան Եվրոպայի կինոմշակույթում» կինոփառատոնի առաջին ֆիլմը՝ «Գալիցիայի երեք պատմությունները», արտադրողը՝ ԱՄՆ։

Հավես է, որ մարդիկ սովորեցին փառատոններին գալ։ Վերջապես։

Ֆիլմը ցուցադրում էին դվդ֊ից, շատ վատ որակով։

Առաջին կադրերից մեկում պանորաման կտրտում էր ֊ այսինքն կամ դանդաղեցրել են անորակ իրենց քսանհինգ/երեսուն կադրը, կամ անորակ գրություն էր, կամ անորակ նվագարկիչ։ Բայց նման էր, որ անորակ արագության փոփոխություն է մոնտաժի ժամանակ։

Ռեժիսուրան շատ վատն է, օպերատորական աշխատանքը ֊ շատ վատն է։ Ոնց որ այդ մարդիկ ոչ մի տեղ չեն աշխատել, ոչ մի տեղ չեն սովորել։

Մի տեղ խայտառակ հատված է, երբ նկարահանող թիմից մեկը կանգնած է կադրի մեջ, մի քիչ դեպի կադրի կենտրոն է շարժվում, հետո վախենում, ու հետ գնում, իր արեւին չի երեւում։

Սցենարի մասին։

Տիպիկ փողով գրած սցենար է։

Արտահայտությունները չեն դիմանում թեթեւ քննադատությանը։

Ստանդարտ տրամաբանական վրիպումներ են, որ անպատրաստ ունկնդիրը չի նկատի ֊ չափազանց պարզ խոսքեր, թվում է թե «ճիշտ», հիմնում է իր «մեսեջը» ինչ֊որ անկապ խոսքերի, ոչ թե, ասենք թվերի, հետազոտությունների, կամ շատ ընհանդրացված տեքստ, որի հետ մի կողմից բարդ է չհամաձայնվել, մի կողմից բարդ է համաձայնվել։

Ֆիլմից, այսպես ասած զռռում էր, որ այն փողով նկարած ֆիլմ է, որն ինչ֊որ հստակ մեսեջ պետք է հաղորդի։ Որ այն բնավ օբյեկտիվ չէ։

Ու այն մասը, որ ինձ դուր է եկել, այսինքն այն, որի մասին մոռանում են, երբ գովաբանում են սովետը, ֊ այն մասին ինչպես էր սովետը ճնշում, ու փտեցնում կգբ֊ի նկուղներում այլ կերպ մտածողներին ֊ դա էլ է կորցնում գինը, որովհետեւ հասկանում ես, որ ֆիլմի նկարողներին, ու տեքստ գրողներին դա բնավ էլ չէր հուզում ֊ գործ է անում են։

Ի դեպ, նկուղներից դուրս եկած ուկրաինացի կինը շատ հետաքրքիրն էր նաեւ նրանով, որ նա հավես ուկրաինական ազգային ազատագրական շորեր էր հագնում։

Ֆուտբոլ խաղացող երեխաներին են նկարել, ասում էին ֊ այ երեխաներին չի հուզում խաղալիս, թե իրենց հետ խաղացողները լեհ են, ուկրաինացի թե հրեա։ Հա, ինչի՞ պետք է հետաքրքրի։ Բայց ֆիլմը լուծում չի տալիս։ Այո, երեխաները չունեն այն խնդիրները որոնք ունի մեծերի հասարակությունը։ Բայց այդ խնդիրները առաջանում են, ու դրանց պետք է լուծում տալ։ Եթե լուծում չի տրվում, մարդիկ իրար սպանում են։ Ու ֆիլմը պատմում է այն մասին, ինչպես են մարդիկ իրար սպանել, բայց այլընտրանք չի առաջարկել։ Մի սպանեք։

Հա, մեկը չի սպանի։ Հետո՞։ Իրան կսպանեն, եթե չհասցնի թռնել։ Լուծում տալ է պետք, իսկ լուծում տրված չէ։

Պատմել են մի լուծման մասին, ինչպես Ուկրաինացիները գնացին Ուկրաինա, իսկ լեհերը ֊ լեհաստան։ Այո, դա լուծում էր։ Գործող։ չեմ ասում որ լավագույնն էր։ Բայց էլ իրար չեն սպանում։ Ու հիմա, երբ Լեհաստանում չկան ուկրաինացիներ, իրենք կարող են հանգիստ խղճով վերականգնել ուկրաինական եկեղեցին։ Վայ ինչ լավն են։ Ավելի լավ է չսպանեին, հիմա էլ պետք չէր լինի վերականգնել։ Այն էլ եկեղեցին։

Եկեղեին ի՞նչ։

Այդ եկեղեցու մասին ֆրագմենտ կար ֊ գյուղ մտել էին խմած լեհ զինվորականներ ու կրակում էին ամեն ինչին, ինչ տեսնում էին։ Քանի որ մարդիկ թաքնվել էին, նրանք դեռ չէին հասցրել նրանց գտնել եւ սպանել, մտան եկեղեցի, կրակեցին «ուկրաինական աստվածածնի» ձեռքին։

Ինչպե՞ս մարդիկ փրկվեցին։ Գյուղը շրջափակեցին ուկրաինական զինված ուժերը, եւ հայտարարեցին ֊ եթե մեկին ձեռք տաք, ոչ ոքդ այստեղից կենդանի դուրս չի գա։ Լեհերը թողեցին գնացին։ Մարդիկ փրկվեցին։ Եկեղեցականն ասաց՝ «աստվածածինն մեզ փրկեց»։ Հա, բա ոնց։ Այդպիսի եզրակացություններ են։ Իսկ փաստացի եթե ուկրաինական ուժը չլիներ, սաղին սպանելու էին։ Ու դա էլ էր լուծում։

Փաստացի եւ գործող։ Իսկ ֆիլմը այլ լուծում չի առաջարկել։

Իսկ ինչի՞ են մեզ նայացնում այդ ֆիլմը։ Որ մենք ասենք ֊ հա, բան, լավ չի իրար սպանել։ Հա, ո՞վ է ասում որ լավ է՞։ Ո՞վ է ուզում սպանել կամ սպանվել։ Ո՞վ է ուզում պատերազմ։ Ոչ մեկ էլ չի ուզում։

Այդ խնդիրը չկա։ Ապա ի՞նչ են ուզում մեզ համոզել։

Ի՞նչն է սխալ մեզ մոտ։

Այն, որ մենք ունակ ենք եղել կիրառել ուժ, ու միայն դա ֊ երաշխավորել է վերջին տասնյոթ տարիների ընթացքում խաղաղ կյանք Արցախում։

Ես չեմ կարող չմեջբերել Հովարդ Ցիննին, ով ասել է՝ խնդիրները լինում են ոչ թե դիմադրելուց, այլ չդիմադրելուց, ենթարկվելուց՝

scaled_full_2e4973502a39a13ed1e7

Դա է խնդիրը։ Ու դեռ մենք ունենք մեկ գործող լուծում ֊ դիմադրել։

Մենք չունենք այլ լուծում, որովհետեւ փողը ծախսվել է հիմար ֆիլմ նկարելու, ոչ թե հետազոտություն անելու, թե ինչ այլ լավ լուծում կարող է լինել։

Ուզում էի գրել հրեայի պատմության մասին, կամ հիմար օճառի օպերայի, բայց երեւի էլ չեմ գրի։

ու տենց

պիտակներ՝ ազատութիւն  դիմադրութիւն  լուծումներ  կինո  կինո «Մոսկվա»  սովետ  փառատոն